Οι αυτοαποκαλούμενοι ιστορικοί

Υποθέτω ότι συμφωνούμε όλοι πως υπάρχει η ελευθερία της έκφρασης και η ελεύθερη διακίνηση των ιδεών. Δεν είναι τα δικαιώματα αυτά μόνο συνταγματικά δικαιώματα των Ελλήνων, αλλά είναι γενικότερα ανθρώπινα δικαιώματα βάσει των διακηρύξεων του Ο.Η.Ε. και των διεθνών συμβάσεων.
Σεβαστή λοιπόν η οποιαδήποτε κριτική οποιουδήποτε πάνω στα σύγχρονα, αλλά και τα ιστορικά γεγονότα και η κριτική πάνω στους πρωταγωνιστές των γεγονότων. Τα γεγονότα, η συγκυρία και οι συνθήκες εννοείται ότι προηγούνται των προσώπων.
Η διαφωνία μου έγκειται στο εάν έχει το δικαίωμα να αυτοαναγορεύεται ως ιστορικός με την εγκυρότητα και τη βαρύτητα που έχει ο όρος και με την έννοια της αυθεντίας που τον ακολουθεί ο αναμφισβήτητα σημαντικός επιστήμονας, όπως είναι ο απόφοιτος της Φιλοσοφικής Σχολής ελληνικού ή ξένου Πανεπιστημίου, χωρίς όμως περαιτέρω διερεύνηση των απαραίτητων προϋποθέσεων για την απόκτηση της ιδιότητας αυτής. Πολλοί καθηγητές ιστορίας στο Πανεπιστήμιο δεν διεκδικούν πάντοτε την αυθεντία του ιστορικού. Συνήθως η ιδιότητα του ιστορικού αποδίδεται και αναγνωρίζεται σε συγκεκριμένα πρόσωπα από τους επιστήμονες και από την ίδια την κοινωνία. Πολύ περισσότερο αμφιβάλλω εάν μπορεί να αυτοαποκαλούνται ιστορικοί οι οποιοιδήποτε που δεν είναι απόφοιτοι του ιστορικού ή άλλου Τμήματος της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου, δεν έχουν επιμορφωθεί σχετικά και δεν έχουν κάνει ανάλογες έρευνες και ανάλογες δημοσιεύσεις. Παρουσιάζεται το φαινόμενο απ’ αυτούς τους ανθρώπους, όταν ερωτούνται πού στηρίζουν τις ανατρεπτικές ιστορικές τους θεωρίες να φτάνουν στο σημείο απαντούν εγώ ξέρω τι μου έλεγε η γιαγιά μου για τη Μικρασιατική καταστροφή. Αυτή ήξερε ποιος έφταιγε, περιφρονώντας έτσι πραγματικά την επιστήμη και την ιστορική έρευνα. Με την ίδια αυθαιρεσία, πρόσφατα, παρακινούμενος από την ιδιοτέλεια του προσωπικού του συμφέροντος ο Κωνσταντίνος Γλίξμπουργκ αυτοαναγορεύθηκε ως ιστορικός, επικαλούμενος ότι προβάλει τα αυθεντικά ιστορικά γεγονότα της εποχής του.
Το ποιος είναι ιστορικός πρέπει να κριθεί με επιστημονικά και μόνο κριτήρια. Αλλά και πέραν των τυπικών επιστημονικών και ουσιαστικών προσόντων, η εμπάθεια, ο συναισθηματισμός, ο κομματικός φανατισμός και η προκατάληψη δεν αρμόζουν, δεν ταιριάζουν στη συζήτηση και την αντιμετώπιση των ιστορικών γεγονότων. Ασφαλώς οι πάντες πρέπει μα αντιμετωπίζονται με κριτικό πνεύμα και να ερευνάται με επιστημονικά κριτήρια η πορεία τους. Δεν πρέπει να γίνονται αγιοποιήσεις. Υπάρχει, το γνωρίζουμε και η παράμετρος του χωροχρόνου.
Προσωπικά γνωρίζω από την ιστορία, αλλά και από τους συναγωνιστές και τους συμπολεμιστές του ότι ο Βενιζέλος αναδείχθηκε μέσα από τα σπλάχνα του ελληνικού λαού, μέσα από τους λαϊκούς απελευθερωτικούς αγώνες της Κρήτης. Υπήρξε αναμφισβήτητα ο επαναστάτης του Ακρωτηρίου, ο επαναστάτης του Θερίσου και μάλιστα ο πρωταγωνιστής στα γεγονότα αυτά. Επίσης, ο Βενιζέλος ήταν οξυδερκής πολιτικός. Ο σταυραετός της Κρήτης, έζησε τα πάντα σε μικρογραφία στην Κρήτη όπου καθιερώθηκε μέσα από τους αγώνες του, στους οποίους και αναδείχθηκε η ακαταμάχητη αγωνιστικότητά του αλλά και η μεγαλοφυής διπλωματική του ικανότητα, προτού επικρατήσει στην πολιτική ζωή της Ελλάδας και αναδειχθεί ως ένας από τους σπουδαίους ευρωπαίους ηγέτες της εποχής του.
Ηταν ήδη καθιερωμένος δικηγόρος και αξίζει να τονίσουμε ότι έμαθε τις ξένες γλώσσες άριστα, μόνος του, ήταν δηλαδή αυτοδίδακτος στην εκμάθηση ξένων γλωσσών στα διαλείμματα των Κρητικών επαναστάσεων. Είναι ο πολιτικός που ασχολήθηκε με τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό και την ιστορία μεταφράζοντας τον Θουκυδίδη.
Υπάρχουν ορισμένοι ιστορικοί με διακηρυγμένη την κομματική τους ένταξη που ισχυρίζονται ότι ο Βενιζέλος προσφέρθηκε να εξυπηρετήσει τα ξένα συμμαχικά συμφέροντα. Οι ιστορικοί αυτοί που απαξιώνουν τον Βενιζέλο επαίρονται ότι επέτυχαν την απομυθοποίησή του.
Εγώ ο απλός πολίτης που δεν είμαι βέβαια ιστορικός, διαβάζοντας ιστορικές έρευνες και αρκετά έγκυρα βιβλία και ακούγοντας τους παλιότερους Κρητικούς που τον έζησαν, πίστευα και πιστεύω ότι ο Βενιζέλος ήταν ένας από εμάς και αγωνιζόταν για μας, όπως έχει ήδη αποδεχθεί η αληθινή, η πραγματική με βάση την επιστημονική έρευνα, ιστορία. Ασφαλώς έχει κάνει λάθη όπως έχει παραδεχθεί και ο ίδιος ακόμα και στον επικήδειο που εκφώνησε για τον εαυτό του και είναι γραμμένος πάνω στο μνήμα του.
Ο ίδιος ο Βενιζέλος πίστευε στις συμμαχίες, πίστευε στην αναγκαιότητα των συμμαχιών για την Ελλάδα, πράγμα το οποίο επανέλαβαν αρκετοί διάδοχοί του στην ελληνική πολιτική σκηνή. Στη μεταπολίτευση οι Καραμανλής, Παπανδρέου, Σημίτης, ακολούθησαν τους βασικούς άξονες της δικής του εξωτερικής πολιτικής. Ακόμη και οι σημερινοί αριστεροί έλληνες κυβερνήτες, ενώ υπάρχει η μεγάλη διεθνής οικονομική κρίση, επικαλέστηκαν για τις σκληρές αποφάσεις τους την αναγκαιότητα της ευρωπαϊκής συμμαχίας. Ο Βενιζέλος μάλιστα έλεγε ότι η Ελλάδα δεν έχει δίκαια, αλλά έχει συμφέροντα και πρέπει να πορεύεται αναλόγως. Ας μη ξεχνάμε και ένα σημαντικό ιστορικό γεγονός της νεότερης ιστορίας μας, τη ναυμαχία του Ναβαρίνου, που απαντά σε αυτούς τους προβληματισμούς.
Ασφαλώς κρίνεται ο Βενιζέλος από ορισμένους, γιατί ανέλαβε τη Μικρασιατική Εκστρατεία ύστερα από τη θριαμβευτική Συνθήκη των Σεβρών μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι Νεότουρκοι όμως ήδη σφαγιάζανε τους ελληνικούς πληθυσμούς στη Μικρά Ασία. Υπάρχουν όμως αρμοδιότεροι, όπως ο καθηγητής Σβολόπουλος και άλλοι ιστορικοί που παίρνουν θετική θέση γι’ αυτήν την εκστρατεία. Αλλωστε, άλλοι πήγαν στο Σαγγάριο και προς την Αγκυρα και όχι ο Βενιζέλος.
Ασφαλώς και κρίνεται ο Βενιζέλος, γιατί έκανε τις εκλογές του 1920. Μα ήταν ήδη εκπρόθεσμες αυτές οι εκλογές, είχε ήδη λήξει η θητεία εκείνης της Βουλής, είχε ξεπεράσει τα συνταγματικά της όρια. Η αλήθεια είναι από την άλλη πλευρά, ότι μόνο ο Βενιζέλος μπορούσε να αντιμετωπίσει την καλή ή την κακή πορεία της Μικρασιατικής Εκστρατείας. Ασφαλώς και ο συσχετισμός των συμφερόντων των δυνάμεων που διαπλέκονται σε μία περιοχή διαδραματίζει σημαντικό ρόλο.
Ο Βενιζέλος ήταν κατ’ εξοχήν κοινοβουλευτικός πολιτικός. Εκανε φιλεργατική πολιτική εξυπηρετώντας και σκοπούς εξωτερικής, εθνικής πολιτικής. Στηριζόταν και στην κοινή γνώμη που επικρατούσε στα κράτη των φιλεργατικών δημοκρατικών ευρωπαϊκών κυβερνήσεων της εποχής. Ηταν λοιπόν υποχρεωμένος να κάμει τις εκλογές και βέβαια εκεί που έπεσε έξω ήταν ότι πίστευε πως θα τις κέρδιζε θριαμβευτικά. Το χάρτη της Μεγάλης Ελλάδας έδειχνε στο Σύνταγμα στην προεκλογική του ομιλία, στην προεκλογική του συγκέντρωση. Ασφαλώς, πρέπει να εξετάσουμε το ρόλο ορισμένων ανθρώπων του περιβάλλοντός του και την όποια ευθύνη τους στο να χαθούν οι εκλογές στην Αττική.
Δυστυχώς, όλα αυτά δεν μπορούμε πλέον να τα εξηγήσουμε στη γιαγιά κανενός αυτοαποκαλούμενου ιστορικού, η οποία γιαγιά συνέδεε τον Βενιζέλο με τη Μικρασιατική Καταστροφή. Το ότι η Ελλάδα μετά τους νικηφόρους, απελευθερωτικούς Βαλκανικούς Πολέμους, μετά τη Συνθήκη των Σεβρών, αλλά και μετά τη Συνθήκη της Λωζάνης, έγινε και εξακολουθεί να είναι μια μικρομεσαία χώρα, ένα βιώσιμο και οργανωμένο κράτος με τρία πελάγη και με τη μεγαλύτερη έκταση που είχε ποτέ στην ιστορία της, αποδεικνύει ότι τα γεγονότα και ο Βενιζέλος εξυπηρέτησαν τα ελληνικά συμφέροντα. Ο Βενιζέλος υπήρξε οδηγός και αρχηγός του έθνους.
Ας μη ξεχνάμε και τη μεγάλη ταλαιπωρία της φήμης ενός αναμφισβήτητα μέγιστου δημοκρατικού ηγέτη της αρχαιότητας, του Περικλή. Επρεπε να γίνει η Γαλλική Επανάσταση και να ακουστούν οι φιλόσοφοι και οι θεωρητικοί της, αλλά και να έρθει ο 19ος και ο 20ός αιώνας για να καθιερωθεί η ιστορική του μνήμη και να ανέβει ο Περικλής στο βάθρο που του άξιζε. Τον Περικλή αρκετοί, μέχρι τότε, άσχετοι και προκατειλημμένοι, τον συνέδεαν μόνο με την καταστροφή που έφερε ο Πελοποννησιακός Πόλεμος. Εμείς τον βλέπουμε χέρι-χέρι με τον Φειδία να μας οδηγεί στο αθάνατο μνημείο του Παρθενώνα που όλοι, Ελληνες και ξένοι, θαυμάζουν και υμνούν.
Αυτό που είναι χρήσιμο είναι να εξηγήσουμε στις σύγχρονες, τις νεότερες γενιές τη μεγίστη συμβολή των Μικρασιατών Ελλήνων, μετά την καταστροφή, στην αναγέννηση της Ελλάδας, την αναζωογόνησή της, στη γεωργική, εμπορική και γενικότερη οικονομική της πρόοδο και στην πολιτιστική της ανάπτυξη και πορεία.
Δεν υπάρχει μόνο η ελληνική μιζέρια. Υπάρχει και η αισιόδοξη πλευρά της ιστορικής πορείας του Ελληνισμού, ύστερα από τα σημαντικά προαναφερθέντα γεγονότα. Και να μη λησμονήσουμε να μείνουμε μακριά από τον λαϊκισμό. Ο λαϊκισμός τρώει τα σπλάχνα και τις σάρκες του ελληνικού έθνους και του ελληνικού λαού.