Γράφει ο ΝΙΚΟΣ Ι. ΛΑΛΟΥΣΗΣ*
Ήταν Τρίτη 20 Μαΐου 1941 πυκνά σύννεφα από αεροπλάνα Στούκας εµφανίστηκαν στο ουρανό . Οι Γερµανοί άρχισαν να βοµβαρδίζουν ανελέητα το αεροδρόµιο του Μάλεµε και το λιµάνι της Σούδας. Μέρες νωρίτερα είχαν αποβιβαστεί 27 500 στρατιώτες της κοινοπολιτείας (Άγγλοι – Αυστραλοί – Νεοζηλανδοί – Μαορί, Ινδοί κ.ά) και είχαν πάει σε θέσεις κλειδιά σε ολόκληρη την Κρήτη. Στο λιµάνι της Σούδας ήταν αγκυροβοληµένα πλοία των Άγγλων.
Στο κτήµα των Ατσαλάκηδων έπαιζαν τα παιδιά των ανέµελα εκείνη την Τρίτη 20 Μαίου του 1941 όταν µεγάλο αριθµός των Στούκας πέρασαν από το κτήµα των Ατσαλάκηδων που ήταν ο διάδροµος προς το λιµάνι της Σούδας. Ξαφνικά άρχιζαν να πέφτουν βροχή οι βόµβες. Τότε µε κίνδυνο της ζωή της η Θάλεια Ατσαλάκη -Βορεινάκη έσωσε την 12 χρόνη κόρη της Μαρία και τα άλλα 2 ανήψια της τον Σταύρο και τον Νίκο και τα µετέφερε στο πατητήρι που ήταν και ο κρυψώνας για όλους τους Ατσαλάκηδες από τις βολές στων Γερµανών .
Οι κατακτητές κατέλαβαν τα σπίτια των Ατσαλάκηδων Το κύριο σπίτι του Κωνσταντίνου Ατσαλάκη το έκαναν στρατηγείο τους και το παρέδωσαν στους Ιταλούς. Το κελάρι του VAUME (BΩΜ) 1871-1924 – Σταβλος 1924-1941 Ο στάβλος έγινε κρατητήριο Κρητών Πατριωτών πριν την εκτέλεση στην Αγιά. 1941 -1945.
Κατά την περίοδο της κατοχής του κτήµατος ο Κωσταντίνος και η Θάλεια Ατσαλάκη έρχονταν στο κτήµα και το έβλεπαν χωρίς ιδιαίτερη σχέση µε τους κατακτητές έπειτα επέστρεφαν στο Γαβαλοχώρι. Μετά την αποχώρηση των κατακτητών άφησαν την πινακίδα ότι ήταν στρατηγείο πίσω από ένα πίνακα ζωγραφικής έργο της αδελφής της Θάλειας δασκάλας Φιφής Βορεινάκη Παρασκάκη, .
Η Θάλεια Βορεινάκη -Ατσαλάκη κράτησε µια εχθρική στάση απέναντι στους κατακτητές και ήταν αυτή ,που δεν δίστασε να τους φέρει σε δύσκολη θέση αφού την είχαν απειλήσει µε εκτέλεση, αλλά επειδή ο Κωστής ήταν γνώστης της Αγγλικής µπόρεσε να συνενωθεί µε τους κατακτητές και να συµβιβαστεί σε τέτοιο βαθµό, ώστε ενώ είχαν στα χέρια τους όλο το κτήµα άφηνα τον Κωστή να έρχεται κατά διαστήµατα από το Γαβαλοχώρι στο κτήµα Ατσαλάκη και να παίρνει ένα µέρος από την παραγωγή. Οι κατακτητές σεβάστηκαν τις 2 χήρες την Μαρια Περακη Ατσαλάκη µε τα 8 παιδιά της και την Ελενη χήρα Ιωάννου Ατσαλάκη µε τα 4 ανήλικα παιδιά και τους έδιναν τροφή από το ίδιο τους το κτήµα.
Μετά αφού έφυγαν οι κατακτητές η Θάλεια και ο Κωστής έστειλαν την κόρης τους να µορφωθεί στην Γαλλική σχολή των Χανίων µε την επίβλεψη της µητέρας που ήταν παρούσα σε όλες τις εκδηλώσεις του σχολείου. Η Θάλεια είχε τέτοια αδυναµία προς την µονάκριβη κόρη της που θα έδινε και την ίδια την ζωή της, για να την προστατεύσει.
Τα χρόνια κύλησαν και η Μαρία αποφοίτησε από το Γαλλικό σχολείο των Χανίων. Το καλοκαίρι του ιδίου έτους της αποφοίτηση της Μαρίας και ενώ ο Κωστής και η Θάλεια έλειπαν σε δουλειές στα Χανιά φτάσανε µαύρα άλογα µε τους καβαλάρηδες στο κτήµα . ∆ιανύοντας το δρόµο Σούδας Χανιά και περνώντας το χωµατόδροµο προς στον οικισµό έφτασαν στο σπίτι του Κωστή. Έδεσαν τα χέρια της Μαρίας και της φόρεσαν ένα µαντίλι στο πρόσωπο για να µην βλέπει. Ο κύριος απαγωγέας την έβαλε στο πίσω µέρος του αλόγου του και της είπε κράτα γερά κα µην µιλάς. Και οι καβαλάρηδες έφυγαν προς άγνωστη κατεύθυνση, προς ανατολικά στην πάνω Σούδα και από εκεί προς το δρόµο που πήγαινε στα Σφακιά. Η Θάλεια µε κίνδυνο τι ζωή της και µε την βοήθεια ενός από τα ανίψια της βρέθηκε στα λευκά όρη περπατώντας τα κακοτράχαλα µονοπάτια και ύστερα από 10 ήµερες κατάφερε να εντοπίσει τον κρυψώνα του απαγωγέα. Του µίλησε σταράτα και ντόµπρα σαν µια µάνα που θέλει την ευτυχία του παιδιού της αλλά και σαν µια γυναίκα που ήξερε να χειριστεί τους άντρες.
Ηταν η κόρη της Ελένης Βορεινάκη (1871 -1944 ) ή Βορεινοµανούσαινα η οποία σε στιγµές φορτισµένες και µε αίσθηµα πατριωτισµού και ευθύνης διαβάζοντας τα βιβλία του Παπά Μανόλη Βορεινάκη. «Σε κάποιο σηµείο λοιπόν η γυναίκα εκείνη η οποία είχε µεγαλώσει σαν αδελφή και σύζυγος ανάµεσα σε άξιους και τιµηµένους Κρητικούς έφερε ένα πιστόλι από κάπου δεµένο σε κορδόνι το κρέµασε στο λαιµό του γιού της, και σαν αληθινή Κρητικιά ή σαν αρχαία Σπαρτιάτισσα του είπε. Αυτό το πιστόλι ήτο του πατέρα σου που το τίµησε. Πάρε το τώρα εσύ και να το τιµήσεις όπως εκείνος». «Η σκηνή ήτο επιβλητική και µεγαλειώδης και έκανε όλους να ανατριχιάσουν. Αυτή ήτο η Ελένη Βορεινάκη Παπαδάκη- Άξια θυγατέρα και εκείνη του παπά Γιαννη». Η Θάλεια ήταν εγγονή του παπά Γιάννη Παπαδάκη ή Κουντουριδάκη και είχε θείους τους Μανώλη Ι. Παπαδάκη (1859 -1939), Χαράλαµπο Ι Παπαδάκη (1866-1952) µε µεγάλη συµµετοχή και δράση τους απελευθερωτικούς αγώνες της Κρήτης επίσης και τα άλλα δυο αδέλφια Παρασκευάς και Κωνσταντίνος Ι Παπαδάκης έδειξαν µεγάλη δράση για την απελευθέρωση της Κρήτης. Έτσι η Θάλεια κατάφερε να πάρει πίσω την κόρη της από τον απαγωγέα και να την φέρει στο σπίτι της. Το θέµα αυτό είχε γραφτεί στο τύπο της εποχή εκείνη και είχε πάρει µεγάλες διαστάσεις. Κάτι παρόµοιο είχε συµβεί µε την απαγωγή κοριτσιού στο Ηράκλειο τον Αύγουστο του 1950.
Εγώ γνώρισα τη γιαγιά Θάλεια Βορεινάκη Ατσαλάκη ένα χρόνο πριν το θάνατό της που πάρα το µεγάλο της ηλικίας έδειχνε µια γυναίκα µε Κρητική ανατροφή µε αρετές και καλοσύνη. Αµερικάνοι πολίτες που έζησαν για 5 χρόνια κοντά της στην Αθήνα και γνώρισαν την Θάλεια πολύ καλά και που τώρα ζουν στην Γιούτα και Αλάσκα της Η.Π.Α. την περιγράφουν ως µια γυναίκα µε µεγάλο θάρρος και καλοσύνη. Μια γυναίκα χαραγµένη στις καρδιές των 5, 7, 9 χρόνων κοριτσιών στην δεκαετία του 70 και που τώρα ζουν στην Αλάσκα και στην Γιούτα των Ηνωµένων Πολιτειών και είναι και αυτές γιαγιάδες.
Αναπολούν τις τόσες ιστορίες που τους έλεγε η Θάλεια και την δυναµικότητα της σε θέµατα καθηµερινότητα και επιβίωση που τις έκανε να την θαυµάζουν όσα χρόνια και αν έχουν περάσει. Αυτή ήταν η Θάλεια Βορεινάκη – Ατσαλάκη.
*Ο Νίκος Ι. Λαλούσης είναι συν/χος µαθηµατικός – µελετητής Νεότερης Κρητικής Ιστοριίας
Βιβλιογραφία:
Στοιχεία οικογενειών Κουντουριδάκη ή Παπαδάκη και Βορεινάκη εκ Γαβαλοχωρίου Αποκορώνου 2 τόµοι Ιερεως Εµµ Βορεινάκη .
Από τα Αρχεία του Γενικού Επιτελείου Στρατού– Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ
Χάρτες Γεω, Υπερ Στρατού 1945 (Γ.Υ.Σ)
ΒATTLE ON THE 42 ST Peter Monteath 2019.
Crete 1941 – The Road to Sphakia An Epic in the Battle for Crete May 1941 Peter Holmes.
Anzacs at 42 Street A book by Graham Power 2014.
Climax in Crete. 1946 Stephanides Theodore.
8. Εις Μνηµόσυνο Αιώνιο– Νικόλαος Βαβουλές 2014.
9. Αρχείο Αµερικανικού στρατού από το χωριό Price της Γιούτα.
10.Μαρτυρίες από την οικογένεια Stephen and Charlotte Nebeker της Γιούτας HΠΑ.
