Η αλαζονική συμπεριφορά των πολιτικών προσώπων με τις αρνητικές συνέπειες που επιφέρει στην πορεία των κομμάτων και στην απήχηση και αποδοχή που αυτά έχουν στο κοινωνικό σύνολο, φαίνεται τελευταία να απασχολεί έντονα την πολιτική ζωή της χώρας μας.
Ιδιαίτερα αισθητή η πολιτική αλαζονεία στα κόμματα της αστικής Δημοκρατίας που δίνουν έμφαση στα πρόσωπα και στην ατομική προσπάθεια και λιγότερο αισθητή στα κόμματα που διακρίνονται για τη συλλογικότητα και εννοούν το «εμείς» στη λειτουργία τους, αποτελεί σε κάθε περίπτωση εμπόδιο στη δημοκρατική λειτουργία των θεσμών.
Συχνά άλλωστε η αλαζονεία της εξουσίας δεν χαρακτηρίζει μόνο την κεντρική πολιτική σκηνή, αλλά και την Τοπική Αυτοδιοίκηση, όπου γίνεται ευκολότερα και σε μεγαλύτερο βαθμό εμφανής, λόγω της αμεσότητας του θεσμού και της εγγύτητας αυτού προς τον πολίτη.
Ωστόσο, η αλαζονεία της πολιτικής εξουσίας, συνήθως δε γίνεται αντιληπτή από τους ίδιους τους εκφραστές της που την ίδια στιγμή εύκολα την αποδίδουν στους αντιπάλους τους με αλληλοκατηγορίες και αρνητικούς χαρακτηρισμούς. Και τούτο γιατί η αναγνώριση και ο περιορισμός της αλαζονικής συμπεριφοράς δεν είναι εύκολη υπόθεση για αυτόν που τον χαρακτηρίζει, γιατί προϋποθέτει μεγαλοψυχία, αυτογνωσία, αυτοκριτική, ενδοσκόπηση, αποδοχή και στη συνέχεια αλλαγή στάσης και συμπεριφοράς.
Αυτή η αλλαγή στάσης είναι δύσκολο να επιτευχθεί ακόμα και από αυτούς που αναγνωρίζουν την αλαζονική συμπεριφορά και ευαγγελίζονται την ανάγκη αποφυγής της, από το φόβο της λαϊκής ετυμηγορίας, καθώς οι επιπτώσεις αυτής είναι ευδιάκριτες από τον πολίτη που είναι ο αποδέκτης των συνεπειών της.
Άλλωστε αυτός είναι και ένας από τους λόγους που οι πολιτικοί αρχηγοί προσπαθούν να την δαμάσουν μέσα στις τάξεις των κομμάτων που εκπροσωπούν, αναλογιζόμενοι επιπλέον τον εφησυχασμό που μπορεί αυτή να επιφέρει, ειδικότερα σε προεκλογικές περιόδους, σαν αυτή που διανύουμε. Ακόμα δε διστάζουν να ανακοινώνουν δημόσια την αναγκαιότητα μιας τέτοιας ενέργειας, αν και γνωρίζουν ότι είναι δύσκολο αυτό να γίνει στην πράξη.
Είναι λοιπόν η αλαζονεία σύμφυτη με την πολιτική εξουσία; Τι κρύβεται πίσω από αυτή την συμπεριφορά; Μήπως ο φόβος της αποτυχίας, μήπως η ανασφάλεια και η αίσθηση ανεπάρκειας των εκφραστών της;
Πώς αναλύουν οι ειδικοί επιστήμονες το ψυχιατρικό και ψυχολογικό υπόβαθρο των προσωπικοτήτων αυτών και τα κίνητρα της συμπεριφοράς τους;
Έχει να κάνει η αλαζονική συμπεριφορά με τον τρόπο αντιμετώπισης της πολιτικής ή μήπως απορρέει από το χαρακτήρα του ανθρώπου που κάποια στιγμή θα βρεθεί σε θέση πολιτικής ευθύνης;
Την απάντηση στο σημείο αυτό έρχεται να δώσει η γνωστή ρήση, ενός από τους επτά σοφούς της αρχαιότητας, του Βίαντος του Πριηνέως: « Αρχή άνδρα δείκνυσι». Ισχυρίζεται, δηλαδή ο Βίας ο Πριηνεύς, ότι η εξουσία αναδεικνύει τις ικανότητες και αποκαλύπτει το χαρακτήρα του ανθρώπου από τον τρόπο που ο ίδιος τη διαχειρίζεται.
Μια άποψη που θα στηρίξει χιλιάδες χρόνια αργότερα και ο διακεκριμένος Αμερικανός πολιτικός, Αβραάμ Λίνκολν, από διαφορετικό σημείο του πλανήτη γη, με μια ανάλογη φράση που άφησε και εκείνη εποχή:«Σχεδόν όλοι οι άνθρωποι μπορούν να αντέξουν τις αντιξοότητες, αλλά αν θες να δοκιμάσεις τον χαρακτήρα ενός ανθρώπου, δώσε του εξουσία.»
Δύο παρόμοιες φράσεις που επιβεβαιώνουν το γεγονός, το οποίο η ίδια η πολιτική ζωή διαχρονικά αποδεικνύει, αφού δεν υποπίπτουν όλοι, όσοι μετέρχονται την εξουσία, στο παράπτωμα της αλαζονικής συμπεριφοράς. Υπάρχουν, δηλαδή και εκείνοι οι πολιτικοί που αντιστέκονται στην πλάνη της αλαζονείας με το ήθος τους, τη σύνεση, την αυτοκυριαρχία, την αυτοπεποίθηση, την ταπείνωση και την παιδεία που τους διακρίνει. Εκείνοι που δεν εκλαμβάνουν την εξουσία ως αυτοσκοπό, αλλά ως μια παροδική ιδιότητα, με αίσθημα ευθύνης για το ρόλο που επιτελούν, στρατευμένοι σε οράματα και στόχους για το συλλογικό συμφέρον των ανθρώπων που τους εξέλεξαν, να τους υπηρετούν. Εκείνοι που είναι ικανοί να αναγνωρίζουν τα σημάδια του νοσηρού αυτού φαινομένου στον εαυτό τους και να τα απομονώνουν « εν τη γενέσει τους», με τις προσωπικές τους αντιστάσεις.
Από την άλλη οι αλαζόνες πολιτικοί ξεφεύγουν από το ρόλο και τον πραγματικό σκοπό της ηγεσίας και θεωρούν ότι η δύναμη των ψήφων τους, τους έχει μετατρέψει σε κάτι ανυπέρβλητο.
Μεθούν από την αλαζονεία και πιστεύουν ότι είναι άτρωτοι, αφού η αλαζονεία της εξουσίας τους τυφλώνει και δεν μπορούν να δουν την πραγματικότητα.
Έτσι περιχαρακώνονται γύρω από το περιβάλλον τους που τους επιβεβαιώνει συνεχώς, ανακυκλώνονται στη διαχείριση της καθημερινότητας, στροβιλίζονται γύρω από το εγώ τους. και χάνουν κάθε επαφή με την πραγματικότητα και την ίδια την κοινωνία, κόβοντας τους δεσμούς από κάθε τι λειτουργικό και δημιουργικό, το οποίο τους περιβάλλει.
Συνακόλουθα προσπαθούν να εντυπωσιάσουν με παχιά λόγια, κάνοντας το αυτονόητο είδηση και τις απλές ειδήσεις επιτεύγματα, ενώ συμπαρασύρουν, στην πορεία που έχουν επιλέξει να ακολουθήσουν, πολίτες που κάτω από διαφορετικές συνθήκες θα μπορούσαν να προσφέρουν ουσιαστικά στο κοινωνικό σύνολο.
Συγχρόνως ατενίζουν το μέλλον με αυτάρεσκη διάθεση, συντηρούν την αυταπάτη της παντοδυναμίας τους, υπονομεύουν τη συνεργασία, ενεργούν συχνά χωρίς να λογοδοτούν και αντιτίθενται στην κριτική αντιπαράθεση.
Ωστόσο κανένα αλαζόνα πολιτικό δεν δικαίωσε η ιστορία και η ζωή. Η κατάρρευση έρχεται αργά ή γρήγορα για να επιφέρει το τέλος στο αδυσώπητο κυνήγι μιας ανελέητης εξουσίας που στηρίζεται στον εγωισμό, στην έπαρση, στον άκρατο ανταγωνισμό, στην εθελοτυφλία τη φιλαυτία και την τάση για μηδενισμό του έργου του αντιπάλου.
Η αλαζονεία της εξουσίας, η ύβρις των αρχαίων που σύμφωνα με αυτούς παραβίαζε την ηθική τάξη και ανέτρεπε την κοινωνική ισορροπία, είναι η παγίδα στην οποία πέφτει ο υβριστής και αυτοκαταστρέφεται.
*Η Μαρία Μαράκη
είναι φιλόλογος, πρώην λυκειάρχης.
