Είναι η τρίτη φορά τα τελευταία δύσκολα χρόνια της κρίσης που το Ελληνικό Τραπεζικό σύστημα επιχειρεί την ανακεφαλαιοποίησή του.
Mια επιτυχία, όμως, σε αυτή τη δύσκολη προσπάθεια-ιδιαίτερα με τη συμμετοχή ιδιωτικών κεφαλαίων- θα συμβάλλει ουσιαστικά στην τόνωση της ελληνικής οικονομίας και θα δημιουργήσει συνθήκες που θα συμβάλλουν στην αναγκαία, περισσότερο παρά ποτέ σήμερα, σταθερότητά της.
Σύμφωνα με τους έγκυρους οικονομικούς δείκτες και στοιχεία που δύσκολα διαψεύδονται ή και αναιρούνται πλέον, η ανακεφαλαιοποίηση των Τραπεζών είναι ο μόνος τρόπος για να αποφευχθεί το καταστροφικό για όλους “κούρεμα” των καταθέσεων, που με σιγουριά θα προκαλούσε έναν νέο κύκλο αποσταθεροποίησης του οικονομικού, κοινωνικού, αλλά και πολιτικού περιβάλλοντος της χώρας μας.
Η τράπεζα δανείζεται από τους καταθέτες χρήμα με προσυμφωνημένο κέρδος και δανείζει επιχειρήσεις και ιδιώτες. Ετσι τροφοδοτείται ο κύκλος της ανάπτυξης. Δημιουργούνται και επεκτείνονται επιχειρήσεις. Ανοίγουν νέες θέσεις εργασίας, εισρέουν εισφορές στο Ασφαλιστικό Σύστημα, εμφανίζει ανοδική πορεία η αγορά ακινήτων, υποστηρίζεται ο κλάδος της οικοδομής, αυξάνει η βιομηχανική παραγωγή, ενισχύονται οι εξαγωγές και άρα η εισαγωγή συναλλάγματος, βελτιώνεται το εμπορικό ισοζύγιο της χώρας, διατίθενται χρήματα για την κατανάλωση, αυξάνονται οι καταθέσεις και άρα τα κεφάλαια των τραπεζών ώστε να μπορούν να δανειοδοτούν. Ενας ολόκληρος κύκλος ανάπτυξης. Ενας μηχανισμός που όμως, στην Ελλάδα της Κρίσης έχει βαριά τραυματιστεί, βαθειά νοσήσει και διολισθαίνει αργά προς την ακινησία… Είχε προηγηθεί σειρά λαθών και παθογενειών πριν την κρίση και μια πορεία συρρίκνωσης της Ελληνικής Οικονομίας από το 2009 μέχρι σήμερα.
Στην ίδια περίοδο (Ιούλιος 2009 – Αύγουστος 2015) εμφανίζεται το φαινόμενο απόσυρσης σημαντικότατου ποσού καταθέσεων από τις ελληνικές τράπεζες. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία οι καταθέσεις μειώθηκαν από 234,6 δισεκατομμύρια σε 121,1 δισεκατομμύρια. Σε 6 χρόνια καταθέσεις 113,5 δισ. ευρώ αποσύρονται, η αγορά χωρίς κεφάλαια αποσταθεροποιείται, ιδιώτες και επιχειρήσεις βλέπουν τα εισοδήματά τους να μειώνονται δραστικά ή και να εξαφανίζονται, η ανεργία αυξάνεται και τα τραπεζικά δάνεια δεν εξυπηρετούνται. Η τραπεζική ρευστότητα στερεύει και η προσεχής τρίτη ανακεφαλαιοποίηση του τραπεζικού συστήματος μοιάζει αναγκαία περισσότερο από κάθε άλλη φορά. Ανάγκη άρρηκτα συνδεδεμένη με τη ζωή όλων μας!
Αυτές είναι οι βασικές αιτίες μίας απειλούμενης κατάρρευσης του τραπεζικού μας συστήματος που αν δεν ανακεφαλαιοποιηθεί και αν δεν αντιμετωπίσει με τη δέουσα σοβαρότητα και αποτελεσματικότητα το πρόβλημα κάλυψης των κεφαλαιακών αναγκών του, θα καταρρεύσει. Και αναφέρομαι στη σοβαρότητα. Γιατί είναι γνωστό ότι από το 2000 οι τράπεζες αποδύθηκαν σε έναν, χωρίς όρια και έγκυρους τραπεζικούς κανόνες μεταξύ τους ανταγωνισμό, χορηγώντας κάθε είδους δάνεια και πιστωτικές κάρτες χωρίς τη δέουσα προσοχή για την δυνατότητα αποπληρωμής τους. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια σε σχέση με το σύνολο των χορηγηθέντων δανείων ανήλθε τέλος του 2014 σε ποσοστό περίπου 34%, όταν τον Δεκέμβριο του 2008 ήταν μόνο 5%. Σύμφωνα με τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, τα χορηγηθέντα δάνεια ανέρχονται περίπου στα 209 δισ. ευρώ εκ των οποίων 107 δισ. ευρώ ήτοι το 52% δεν εξυπηρετούνται και από τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια τα 63 δισ. ευρώ είναι επιχειρηματικά, τα 28 δισ. ευρώ είναι στεγαστικά και τα 16 δισ. ευρώ είναι καταναλωτικά.
Όλα τα παραπάνω έφεραν τον περασμένο Ιούνιο την επιβολή σοβαρών περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων και πληρωμών και το κλείσιμο των τραπεζών για περίπου έναν μήνα. Δυστυχώς ο έλεγχος κεφαλαίων (capital controls) εξακολουθεί να υπάρχει και προβλέπεται να συνεχιστεί το 2016 με αβέβαιη την ημερομηνία άρσης των περιορισμών. Γεγονός, που δημιουργεί σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στην ανάπτυξη της οικονομίας. Επηρεάζουν αρνητικά τις εισαγωγές με την επιβολή προπληρωμής από τις εταιρείες του 100% των εισαγόμενων ειδών σε συνδυασμό με την υπάρχουσα αδυναμία ρευστότητας στις επιχειρήσεις. Επηρεάζουν αρνητικά τις εξαγωγές, την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων στο εξωτερικό, ενώ μέρος του εσόδου από αυτές τις δραστηριότητες παραμένει εκτός Ελλάδος. Τροφοδοτούν την ύφεση και ευνοούν την ανάπτυξη της παραοικονομίας ως και ανεπίσημων τρόπων συναλλαγών που βασικά εξυπηρετεί την ανάπτυξη του παραεμπορίου και φυσικά της φοροδιαφυγής.
Μία λύση αντιμετώπισης μέρους του προβλήματος είναι η υποχρεωτική χρήση χρεωστικών και πιστωτικών καρτών. Η χώρα μας δυστυχώς βρίσκεται στην τελευταία θέση της κατάταξης της Ε.Ε. ως προς τον αριθμό των συναλλαγών με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής ανά κάτοικο. Η χρήση καρτών από πελάτες και επιχειρήσεις όπως συμβαίνει σε κάθε σύγχρονη ευρωπαϊκή χώρα έχει σημαντικές επιπτώσεις μακροχρόνια στην οικονομία, αλλά και ουσιαστική συμβολή στον περιορισμό και καταπολέμηση της φοροδιαφυγής. Το κλείσιμο των τραπεζών κατά τους καλοκαιρινούς μήνες έδωσε σημαντική ώθηση στους πολίτες για την χρήση ηλεκτρονικών μέσων πληρωμής και εξακολουθεί να αυξάνεται σημαντικά αν και η χώρα μας συνεχίζει να βρίσκεται σε χαμηλό ποσοστό στην χρήση των ηλεκτρονικών αυτών μέσων.
Προϋπόθεση για να αντιστραφεί το κλίμα είναι να εξαλειφθεί η αβεβαιότητα για τη φερεγγυότητα των τραπεζών και η συνέπεια με την οποία θα εφαρμοστούν από την ελληνική κυβέρνηση τα μέτρα που προβλέπονται από τη νέα συμφωνία. Η απουσία και η έλλειψη επενδύσεων είναι ένας ουσιαστικός παράγοντας στην ανάπτυξη. Κατά τη γνώμη μου ο ιδιωτικός τομέας είναι αυτός που θα σηκώσει το βάρος των επενδύσεων και της ανάπτυξης, επειδή ο δημόσιος τομέας δυστυχώς δεν είναι σε θέση να βοηθήσει στην κατεύθυνση αυτή.
Οι ξένοι επενδυτές βλέπουν στη χώρα μας μεγάλα περιθώρια ανάπτυξης. Είναι έτοιμοι να επενδύσουν και οι τράπεζες αντίστοιχα να παίξουν τον ρόλο που τους αναλογεί, αλλά πρέπει να πιστέψουν ότι κάτι αλλάζει στη χώρα μας. Η μη σταθεροποίηση του φορολογικού συστήματος και η γραφειοκρατία είναι ουσιαστικά αρνητικοί παράγοντες για επενδύσεις.
Οι Συστημικές και φυσικά οι Συνεταιριστικές τράπεζες που παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών, μετά την αναμενόμενη επιτυχή ανακεφαλαιοποίησή τους που σημειωτέον επιβάλλεται να γίνει μέχρι 31.12.2015, θα πρέπει να επικεντρωθούν στη χρηματοδότηση νέων επιχειρήσεων με αξιοκρατικά κριτήρια αξιολόγησης, με σκοπό να βοηθήσουν ουσιαστικά.
Το ζήτημα είναι να αποδεχθούμε όλοι, πολίτες και πολιτεία, Τράπεζες και Θεσμοί ότι πρέπει και να θελήσουμε και να πιστέψουμε και να δουλέψουμε σκληρά για μπορέσουμε να προχωρήσουμε στον δρόμο της πολυαναμενόμενης ανάπτυξης
* ορκωτός Ελεγκτής – Πρόεδρος Δ.Σ. της UHY ΑΞΩΝ Ορκωτοί Ελεγκτές ΑΕ
