Ιούλιος 1908. Eνα έτος που σηματοδοτήθηκε με την ανακάλυψη, του πιο γνωστού ίσως και μοναδικού στο είδος του, δίσκου. Hταν Τετάρτη 3 Ιουλίου, όταν ο Ιταλός Αρχαιολόγος και Ακαδημαϊκός Λουίτζη Περνιέ (Luigi Pernier,23 November 1874 – 18 August 1937), άφηνε καταγεγραμμένο το στίγμα του στην ιστορία της αρχαιολογικής μας κληρονομιάς, ανακαλύπτοντας τον δίσκο της Φαιστού.
Γόνος αριστοκρατικής οικογενείας, με σπουδές στο Πανεπιστήμιο Αρχαιολογίας της Ρώμης, ο Περνιέ απέκτησε το δίπλωμα του το έτος 1901, αφιερώνοντας μέρος των σπουδών του και στην Κρήτη με την Ιταλική Αρχαιολογική Σχολή. Εργάστηκε ως επιθεωρητής και διευθυντής σε μουσεία, πινακοθήκες αλλά έλαβε μέρος και σε ανασκαφές αρχαιοτήτων τόσο στη Φλωρεντία όσο και σε κεντρικές ιταλικές περιοχές. Από το έτος 1906, ανέλαβε τις δραστηριότητες της Ιταλικής Αρχαιολογικής αποστολής στο νησί μας, συμβάλλοντας στο μέγιστο για την επιτυχή δραστηριότητα της. Απόδειξη, αποτελεί η ανακάλυψη στα ερείπια του Πρώτου Μινωικού Ανακτόρου της Φαιστού, ενός δίσκου που θα προβλημάτιζε και θα κέντριζε το ενδιαφέρον του παγκόσμιου Αρχαιολογικού και Ιστορικού κόσμου.
Κοντά στην Αγία Τριάδα του Ηρακλείου λοιπόν, μέσα στο Μινωικό παλάτι της Φαιστού και πιο συγκεκριμένα στο υπόγειο του δωματίου με την ονομασία “XL-101”, ο Περνιέ εντόπισε τον δίσκο. Ο δίσκος της Φαιστού ήταν άθικτος-ακέραιος, κατασκευασμένος από πηλό με ομοιόμορφη διάμετρο 16 εκατοστών και πάχος λίγο πιο πάνω από 2 εκατοστά. Έπειτα από εκτενή έρευνα και μελέτη υπολογίστηκε ότι στον δίσκο υπάρχουν συνολικά 242 σύμβολα, με 123 από αυτά να βρίσκονται στην πρώτη πλευρά και 119 στη δεύτερη, τοποθετημένα σε σπειροειδή μορφή (περιστροφική προς το κέντρο). Παρατηρήθηκε επίσης, ότι τα σύμβολα είναι χωρισμένα και ομαδοποιημένα, σχηματίζοντας λέξεις με τη χρήση κάθετων γραμμών, οι οποίες καταλήγουν στο κέντρο του δίσκου. Ταυτόχρονα τόσο στην πρώτη όσο και στη δεύτερη πλευρά του βρίσκονται 45 ανόμοια μεταξύ τους σύμβολα, τα οποία αναπαριστούν ανθρώπινες μορφές, πουλιά, ψάρια, φυτά κτλ. Να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με πηγές τα σύμβολα σε πρώτο στάδιο αποτυπώθηκαν στον δίσκο με σφραγίδες όταν ακόμη ο πηλός ήταν νωπός και σε δεύτερο στάδιο ψήθηκε στη φωτιά. Αυτός είναι ο λόγος, όπου πληθώρα αρχαιολόγων-ιστορικών πιθανολογεί ότι ο δίσκος, αποτελεί το παλαιότερο δείγμα “τυπογραφίας”.
Χρονολογικά, ο δίσκος προσδιορίστηκε στις απαρχές των Νέο-ανακτορικών χρόνων (17ο αιώνα π.Χ.), δηλαδή στη δεύτερη από τις τρείς συνολικά υποπεριόδους της Μεσομινωικής Περιόδου. Στη περίοδο αυτή 1800-1700 π.Χ παρατηρήθηκε ιδιαίτερη εξέλιξη σε όλους τους τομείς και τις πτυχές της Μινωικής Κρήτης όπως την τέχνη, την τεχνολογία κτλ. Προς τα τέλη περίπου του 1700 π.Χ. φυσικά φαινόμενα (σεισμοί και πυρκαγιές) προκάλεσαν μεγάλες καταστροφές στα Μινωικά ανάκτορα. Η άμεση ανακατασκευή αυτών, οδήγησε στη λαμπρότερη και τη σημαντικότερη ίσως περίοδο για το Μινωικό πολιτισμό, ο οποίος γνώρισε τη μέγιστη ακμή του, κατά τη διάρκεια της Νέο-ανακτορικής Περιόδου.
Προφανώς μία τόσο σημαντική ανακάλυψη είχε και έχει κεντρίσει το ενδιαφέρον πληθώρα Αρχαιολόγων και επαγγελματιών ή μη ανά τον κόσμο, με τις προσπάθειες αποκρυπτογράφησης να καταλήγουν στο κενό, αφού καμία δεν θεωρήθηκε απόλυτα πειστική από την Αρχαιολογική κοινότητα. Φυσικά αυτό δεν είναι δεδομένο. Σήμερα, η απάντηση σε τούτο το διαχρονικό ερώτημα φαίνεται να έχει δοθεί, από έναν Γλωσσολόγο-Ερευνητή, λάτρη της Ιστορίας και του Πολιτισμού. Πρόκειται για τον Ελληνό-βρετανικής καταγωγής Γκάρεθ Όουενς (Gareth Alun Owens), ο οποίος έχει αφιερώσει πάνω από μία δεκαετία και χιλιάδες ερευνητικές ώρες για την ερμηνεία και την τελική ανάγνωση του Δίσκου. Ο Γκάρεθ λοιπόν, πρόσφατα υποστήριξε, ότι δύναται να ερμηνεύσει το 99% του Δίσκου της Φαιστού. Ταυτόχρονα, διατείνεται πως στην επιφάνεια του δίσκου βρίσκονται πάνω από 60 λέξεις, οι οποίες είναι γραμμένες στη Μινωική Γραμμική Α’ και με τις αξίες της Γραμμικής Β’ βρίσκεται σε θέση να ερμηνεύσει (δίχως όμως ακόμη να μπορεί να διαβάσει και να κατανοήσει – όπως τονίζει) τον Δίσκο, με τους δύο τελευταίους στίχους όμως να παραμένουν προς ο παρόν άγνωστοι. Ο ίδιος ισχυρίζεται, ότι στη γραφή του Δίσκου εμφανίζονται, έξι (6) λέξεις που αναφέρονται στο “φως”, έξι (6) που αναφέρονται πιθανώς στη “δύση του φωτός” ενώ έμφαση δίδει στη λέξη «I-QE-KU-RJA», η οποία εμφανίζεται στη πρώτη πλευρά του δίσκου και συνολικά επαναλαμβάνεται τρείς (3) φορές. Η λέξη μεταφράζεται ως η «έγκυος θεότητα» και για τον ίδιο αποτελεί τη λέξη – κλειδί για την ερμηνεία του συλλαβικού σε ποιητικό μέτρο, δίσκου. Ο Γκάρεθ πιθανολογεί ότι πρόκειται, για μια θρησκευτική επιγραφή που σχετίζεται με την Θεότητα “Αφαία”, η οποία ταυτίζεται με την θεότητα της ελληνικής μυθολογίας “Βριτομάρτις” ή άλλως γνωστή στο νησί μας ως “η Δίκτυννα” (ονομασία που σύμφωνα με την μυθολογία της αποδόθηκε όταν η ίδια για να διαφύγει από τον Βασιλιά της Κρήτης Μίνωα έπεσε στη θάλασσα από το όρος Δίκτυ). Καταλήγοντας, σε μια πιθανή ερμηνεία του δίσκου της Φαιστού, ο Γκάρεθ Όουενς θεωρεί ότι πρόκειται για ένα «τάμα», που αποσκοπούσε στην επιτυχή και ευτυχή κατάληξη της γέννας.
Πηγές: Βασιλάκης Αντώνης, Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου, Αθήνα, / Σακελλαράκης Ι.Α., Μουσείο Ηρακλείου, Αθήνα, 2003, / themata-archaiologias.gr
