Εκδόσεις 2016
“ΥΨΙΛΟΝ ΒΙΒΛΙΑ”
Η Νεωτερικότητα αντικατέστησε τον Φεουδαλισμό, ανοίγοντας τους δρόμους της προόδου και της μεγαλύτερης «εκκλησίας» του κόσμου της οικονομίας. Στην οποία υπάρχουν διαφωνίες, αντιθέσεις απόψεων, μεταρρυθμίσεις, αφορισμοί κ.λπ.
Πλην όμως, όλοι και όλες, τελικά (παρά τις διαφορές και τις σκοτεινές μηχανορραφίες και διαπλοκές) προσκυνούν και δοξάζουν την «εκκλησία» της οικονομίας. Όμως, οδηγούνται σε έσχατα όρια πανικού όταν η οικονομία βρίσκεται σε κρίση, σε κάθε εποχή και ιδιαίτερα ΤΩΡΑ.
Ο Bauman σ’ αυτό τον διάλογο υποστηρίζει με πάθος την ανοιχτή κοινωνία τα νεωτερικότητας, ενώ ο CARLO BORDONΙ ασκεί κριτική (χωρίς ουσιαστικά να αρνείται δημιουργικές πλευρές της. Όμως, επιμένει (στην πραγματικότητα της μεγάλης αλήθειας) ότι στο όνομα αυτής της ιδεολογίας της Νεωτερικότητας, της οικονομίας των μεγάλων συμφερόντων και απόλυτες κοσμικές απολυτότητες έγιναν τα μεγαλύτερα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.
Στο διάλογο του δεύτερου μέρους του βιβλίου που έχει τίτλο «Η ΑΠΟΧΩΡΟΥΣΑ ΝΕΩΤΕΡΙΚΟΤΗΤΑ». Την αρχή της συζήτησης εκανε ο GORDONI. Υποστήριξε ότι «προερχόμαστε από τη Νεωτερικότητα, και μας είναι δύσκολο ν’αποσπαστούμε απ’ αυτήν διότι αντιπροσωπεύει μια πηγή Βεβαιότητας…(ποίας όμως βεβαιότητας ρωτάμε εμείς, αφού η κρίση της Νεωτερικότητας κυριαρχείται από την απόλυτη ΑΒΕΒΑΙΟΤΗΤΑ, μέσα στην οποία ο σημερινός πολιτισμός καταβυθίζεται… με ΠΡΟΟΔΟ!). Το τέλος, όμως του διαλόγου για την Αποχωρούσα Νεωτερικότητα ο αποδημήσας στις 17 Γενάρη 2017 μεγάλος κοινωνιολόγος BAUMAΝ αποφάνθηκε: «Έχω πει ότι μια μοντέρνα αυταπάτη, που έχει ΟΡΙΣΤΙΚΑ και πραγματικά απορριφθεί είναι ΠΩΣ μπορεί να επιτευχθεί μια ανθρώπινη συνθήκη απαλλαγμένη από αυταπάτες». Λόγος συγκλονιστικός για την ευθύνη ανθρώπου – ανθρωπότητας, αφού ο BAUMAN σ’ αυτόν τον διάλογο λοιδώρησε τη μετανεωτερικότητα.
«Η αποχωρούσα Νεωτερικότητα». Αυτός είναι δεύτερος υπότιτλος. Από τον σημαντικό διάλογο δύο μεγάλων σύγχρονων πνευματικών ευρωπαϊκών προσωπικοτήτων: του Πολωνού ZYGMUN BAUMAN και του πρόμαχου Ιταλού Κοινωνιολόγου- Carlo Bordoni.
ΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΣ – ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ
Το βιβλίο αυτό, όπως έγραψα στο προηγούμενο κείμενό μου έχει το γενικό τίτλο «Η ΝΕΩΤΕΡΙΚΟΤΗΤΑ ΣΕ ΚΡΙΣΗ». Αυτή, η Νεωτερικότητα αποτελείται, βασικά, μετά τον Μεσαίωνα, από νέο καινοτόμο πνεύμα, που κυριάρχησε ως μοντερνισμός. Ειδικότερα δε ως μια νέα περίοδος που εγκαινιάζεται με τη βιομηχανική επανάσταση και στη συνέχεια τη Γαλλική Επανάσταση, τον Διαφωτισμό, που πρότεινε και προώθησε την ιδεολογία ως θυγατέρα του διαφωτισμού, με πρόταση το 1796 από τον Γάλλο φιλόσοφο Antoine Louis –Liande Destutt.
Ουσιαστικά το σύστημα της Νεωτερικότητας αναπτύχθηκε από τον Φεουδαλισμό, βασίστηκε δε και οικοδομήθηκε πάνω στις καινοτομίες που προώθησε και επέβαλε η βιομηχανική επανάσταση στηριζόμενη σε πολλούς πυλώνες. Κυρίαρχο όμως ρόλο έπαιξε η ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ. Αυτή αποτέλεσε το σπουδαιότερο πολιτιστικό θεμέλιο που συγκρότησε την ουσία του μοντέρνου.
ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ ΜΕΓΑΛΩΝ ΕΛΠΙΔΩΝ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ
Βασικά η ιδεολογία έγινε μια μετα-επιστήμη, επιστήμη των ιδεών και όλων των επιστημών. Έγινε όμως κι ένα άκαμπτο σχήμα μέσα στο οποίο πολλά παγιδεύτηκαν με συνεχείς ολοκληρωτικές καταστροφές. Με την σταθερότητα της ΙΔΕΟΛΟΓΙΑΣ να συνεπάγεται μια αμεταβλητότητα με συντηρητικότητα. Γιατί κάθε αλλαγή θα μπορούσε να υπονομεύσει τη σταθερότητα και τις αποκτημένες βεβαιότητες. Όπου, αδέσμευτη, σχετικιστικά, από κάθε κωδικοποιημένη ΑΝΑΓΝΩΣΗ και από κάθε προκατειλημμένη ερμηνεία, η ιδεολογία είχε καθοδηγήσει και εξηγήσει τα πάντα. Από την ταξική πάλη έως τον ΑΥΤΑΡΧΙΣΜΟ. Για να προσθέσει, ως πρώτος ομιλητής στο διάλογο ο CARLO BORDOPNI, ανατέμνοντας από τη δική του πλευρά τις απόψεις του για το δεύτερο θέμα του βιβλίου με τίτλο: «Η ΑΠΟΧΩΡΟΥΣΑ ΝΕΩΤΕΡΙΚΟΤΗΤΑ».
ΠΑΛΙΕΣ ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΒΙΑΣ
Στη συνέχιση προς το τέλος του λόγου του ο CORDONΙ προσθέτει και εξής:
Η ιδεολογία της Νεωτερικότητας με την τυφλή μανία της έχει υποκαταστήσει τους θρησκευτικούς πολέμους και έχει γίνει ένα εργαλείο θανάτου, καταπίεσης, στροφής και αφανισμού του ανθρώπου, εν ονόματι ενός υποτιθεμένου μελλοντικού οφέλους, για την κοινότητα. Το οποίο, συνήθως χανόταν καθ’οδόν…
Με την παλιά και τη σύγχρονη βία, που στηρίζεται στην ιδεολογία, να δικαιολογείται, πάντα, με το σκεπτικό ότι είναι αναγκαία για να αποκρούσει μια χειρότερη απειλή.., όπως έγινε Σταλινικά-Χιτλερικά φασιστικά κ.λπ., κ.λπ. (αλλά και στη σύγχρονη πραγματικότητα. Όπου, στην όψιμη νεωτερικότητα η ιδεολογία επιβλήθηκε δια της βίας σε μια κοσμοσθεώρηση μετατρέποντας την σε δόγμα καλής πίστης της οποίας οι αρχές δεν επιτρέπεται να αμφισβητούνται… Μάλιστα, φαίνεται η κρίση πνευματικότητας να είναι ο μακρύς αποχαιρετισμός που άρχισε το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα. Για να συνεχιστεί κατόπιν από τη μεταναστευτικότητα που θεωρείται σαν ένα σημάδι μιας βαθειάς ηθικής κρίσης.
ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΠΟΥΜΕ ΤΗ ΝΕΩΤΕΡΙΚΟΤΗΤΑ;
Απαντώντας στις θέσεις-απόψεις του CARLO BORDONI ο μεγάλος (Πολωνός) διεθνούς κύρους κοινωνιολόγος SIGMUNT BAUMAN κατ’ αρχή (πολύ σημαντικό) παρατηρεί: «πως θα μπορούσε κανείς εν πάση περιπτώσει να ξέρει το πότε αρχίζει ή τελειώνει μια ιστορική περίοδος όπως, μπορούν να το ξέρουν οι από μέσα άνθρωποι που το ζούνε. Η έννοια «της βιομηχανικής επανάστασης» διατυπώθηκε στο τρίτο τέταρτο του 19ου αιώνα. Πολύ μετά, από τότε που ξεκίνησε το φαινόμενο και ίσως πιο κοντά στο τέλος παρά στην αρχή του. Μάλιστα, είναι διάσημη η απόφανση του Χέγκελ του μεγάλου γερμανού φιλόσοφου που είχε πει ότι «η κουκουβάγια της Αθηνάς, Θεάς της Σοφίας ανοίγει τις φτερούγες της και πετάει στο σκοτάδι, δηλαδή στο τέλος της μέρας, τη νύχτα μιας άλλης μέρας, διαφορετικής από την προηγούμενη. Ωστόσο, αντί να πούμε αντίο στην νεωτερικότητα περιμένουμε ακόμα να στρέψουμε τους καρπούς των υποσχέσεών της και εξακολουθούμε να παρηγοριόμαστε. Λέγοντας ότι αυτή τη φορά οι καρποί βρίσκονται στην επόμενη ή στην μεθεπόμενη στροφή του δρόμου, για πραγμάτωση ευμάρειας, ή άνεσης, ή ασφάλειας, ή απαλλαγής από τον πόνο και τα βάσανα.
Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ
Για να τονισθεί ότι από την αρχή και μέχρι σήμερα που μιλάμε, η νεωτερικότητα είχε στόχο να αναγκάζει τη φύση να υπηρετεί τις ανθρώπινες ανάγκες, φιλοδοξίες και επιθυμίες…. Όμως, από την κορυφή ως τον βυθό της κοινωνίας, φτάνουμε στα όρια του πανικού όταν η ιερή και απαραβίαστη «οικονομική ανάπτυξη» το μόνο μέτρο που έχουμε μάθει να χρησιμοποιούμε για να αξιολογούμε το επίπεδο της ευημερίας και της ευτυχίας – συλλογικής και ατομικής πέφτει στο μηδέν ή – θεός φυλάξει» κάτω από το μηδέν.
Όμως η γοητεία που ασκεί η αύξουσα ευδαιμονία και τα μέσα που θα εξασφαλίσουν ή υπόσχονται, δεν είναι λιγότερο έντονη από όσο ήταν εκατό ή και περισσότερα χρόνια πριν. Μάλιστα, η «εκκλησία’ της οικονομικής ανάπτυξης, είναι ένα από τα ελάχιστα εκκλησιάσματα – ίσως και το μοναδικό – που δεν φαίνεται να χάνει τους πιστούς του και διατηρεί μια πραγματική δυνατότητα καθολικής αίγλης.
Ως πιστός της ανοιχτής κοινωνίας ο BAUMAN επιστρατεύει την
ιδεολογίας της κατανάλωσης να διακηρύξει ό,τι είναι η μόνη ιδεολογία που διατηρεί μια δυνατότητα να υπερβεί να υπερνικήσει και να βάλει τέρμα σε όλες τις ιδεολογίες. Και δεν είναι ν’απορούμε για το πλήθος των αφηγήσεων που διερμηνεύουν τον παγκόσμιο θρίαμβό της ως το τέλος της ιδεολογίας. Ή στην πραγματικότητα ως το τέλος της ιστορίας. Και ας μη μας παραπλανά η παρουσία των συνήθων διαφωνούντων, αποστατών, αιρετικών και απαρνητών με την μέγγενη αυτής της εκκλησίας πάνω στα σώματα των κατοίκων του πλανήτη! Το ευαγγέλιο που διδάσκει και προωθεί κατέχει τις ψυχές τους τόσο καθολικά και ολοκληρωτικά όσο καμιά άλλη μεγάλη αφήγηση δεν το κατάφερε ποτέ. Αλλά, δεν υπάρχει καμία εκκλησία χωρίς ένα θεσμό αναθεματισμών και αφορισμών.
ΜΙΑ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ ΠΕΘΑΙΝΕΙ
Για να προσθέσει ότι «ο αριθμός των αναθεματισμένων είναι παράγωγο μιας «εκκλησίας» που βρίσκεται σε επίθεση μάλλον, παρά σε άμυνα. Για να θεωρείται, κατά κανόνα σημάδι, σημάδι δύναμης παρά σημάδι αδυναμίας,. Μάλιστα, σαν τις περισσότερες εκκλησίες, η εκκλησία της οικονομικής ανάπτυξης είχε και αυτή τις μεταρρυθμίσεις και αντιμεταρρυθμίσεις της και τις εμπλεγμένες σε δογματικές διαμάχες αιρέσεις τους. Αλλά οι διαφορές ανάμεσά τους δεν πάνε πιο μακριά από τη διαφωνία περί του ιερού αντικειμένου τα λατρείας τους…. «όμως μια ζωή χωρίς μύθο αποτελεί η ίδια υλικό μύθου». Ωστόσο, τα προειδοποιητικά σημάδια συσσωρεύονται δείχνοντας ότι οι ειδήσεις περί του θανάτου των μεγάλων αφηγήσεων ήταν, όπως θα έλεγε ο Μαρκ Τουαίιν, παραφουσκωμένες. Όμως μια μεγάλη αφήγηση πεθαίνει μόνο και μόνο για να αντικατασταθεί αμέσως από άλλη.
Πολλές απ’ αυτές εν πάση περιπτώσει μπορούμε να πούμε ότι επανεσαρκώνονται, μάλλον, παρά ότι πεθαίνουν. Αυτές εκτοπισμένες στις πίσω σελίδες των εφημερίδων παραμένουν σε κατάσταση αναστολής.
Όσο για τη μεγαλύτερη από τις μοντέρνες αφηγήσεις – δηλαδή, της προόδου του ελέγχου που ασκεί ο άνθρωπος πάνω στη γη, οδηγούμενος από την αγία τριάδα. Οικονομίας, Επιστήμης και Τεχνολογίας, φαίνεται να χαίρει άκρας υγείας. Πάντως, ο Φρόϋντ έγραφε ότι οι αυταπάτες «είναι μη επαληθεύσιμες όσο ακριβώς είναι και μη διαψεύσιμες».
Γιατί η αυταπάτη δεν είναι το ίδιο πράγμα με ένα λάθος, ούτε είναι απαραιτήτως ένα λάθος. Πρέπει, λέει ο Ζ. Μπάουμαν, να συνειδητοποιήσουμε ότι «ζούμε σε μια εποχή, όπου οι εξαγγελίες του «τέλους» και η τάση να κολλάμε το πρόθεμα «μετά-» στα ονόματα κάθε είδους έχουν γίνει κοινές συνήθειες, εάν ωστόσο, αυτό αποδεικνύει κάτι, είναι η Γενικώς διαδεδομένη αίσθηση ότι τα πράγματα αλλάζουν πολύ γρήγορα για να μπορέσουμε να τα συλλάβουμε και ο,τι αντιστέκονται στη σύλληψη τους – καθώς και ότι είναι πολύ πιο πιθανό να χάνονται από τη θέα παρά να αποκτούν σταθερή ΟΨΗ.
ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ ΛΗΘΗΣ: ΜΟΝΤΕΡΝΑ ΑΥΤΑΠΑΤΗ ΜΕΓΑΛΗΣ ΔΥΣΤΥΧΙΑΣ
Βασικά, η κουλτούρα μας είναι μια κουλτούρα ΛΗΘΗΣ παρά μάθησης. Μια κουλτούρα που την ενδιαφέρει να επιδεικνύει αντικειμενικούς στόχους όταν αυτό που χρειάζεται δεν είναι τόσο να τραβούν την προσοχή, όσο οι στόχοι να παράγονται.
Βέβαια εμείς γίναμε φορείς της προσέλκυσης της προσοχής και όχι της συνέχισης που δεν είναι μια μονοδιάστατη μανία παραγωγής – κατανάλωσης. Η οποία, αυτή καθ’ εαυτή, έχει στην πορεία της ένα αποτέλεσμα μεγάλης δυστυχίας. Όπως αυτή που εμείς και όλη η ανθρωπότητα βιώνει από-βιώντας μαζικά – σήμερα. Μέσα σε μια διαρκή ΑΥΤΑΠΑΤΗ….
Για να τονίσει ο εκλιπών μεγάλος στοχαστής BAUMAN ό,τι: «ΜΙΑ ΜΟΝΤΕΡΝΑ ΑΥΤΑΠΑΤΗ που έχει οριστικά και πραγματικά απορριφθεί είναι και αυταπάτη που μπορεί να επιτευχθεί μια ανθρώπινη συνθήκη, απαλλαγμένη από ΑΥΤΑΠΑΤΕΣ….» Δυστυχώς, όμως, οι καταστροφικές Αυταπάτες επιμένουν ΑΜΕΤΑΤΡΟΠΑ να συνεχίζονται.
