Ως ένα «σπάνιο ελληνικό κόσμημα» χαρακτηρίζει το Μουσείο Τυπογραφίας στα Χανιά η εφημερίδα “Athens Voice” σε μεγάλο αφιέρωμά της, εν όψει των διήμερων εκδηλώσεων που θα πραματοποιηθούν την Παρασκευή και το Σάββατο.
Στο αφιέρωμά της, η εφημερίδα καταγράφει την «ιστορία του μοναδικού στην Ελλάδα Μουσείου Τυπογραφίας που δημιούργησε ο ιδρυτής της εφημερίδας “Χανιώτικα Νέα” Γιάννης Γαρεδάκης και η σύζυγος του Ελένη»
Αναλυτικά το αφιέρωμα της Athens Voice:
«Ωραίο πράγμα η δημιουργική «τρέλα»! Και ο Γιάννης Γαρεδάκης, ο ιστορικός ιδρυτής της πιο αγαπητής επαρχιακής εφημερίδας των Χανίων, με το όνομα «Χανιώτικα Νέα», φαίνεται ότι διαθέτει πλούσια αποθέματα από δαύτην. Τόσο αυτός όσο και η αγαπημένη του σύζυγος Ελένη, αφιέρωσαν τη μισή τους ζωή για να τρέξουν την εφημερίδα τους που αισίως συμπλήρωσε μισό αιώνα, και την άλλη μισή για να ιδρύσουν και να λειτουργήσουν το Μουσείο Τυπογραφίας που φέρει το όνομά τους, ένα υπέροχο μικρό μουσείο που λειτουργεί εδώ και δύο δεκαετίες λίγο έξω από την πόλη των Χανίων.
Το Μουσείο Τυπογραφίας Γιάννη και Ελένης Γαρεδάκη, που βρίσκεται στην Κρήτη, στο Βιοτεχνικό Πάρκο Σούδας, στα Χανιά, εγκαινιάστηκε επίσημα το 2005, και το 2012 προστέθηκε νέα πτέρυγα. Είναι το μοναδικό οργανωμένο στην Ελλάδα Μουσείο Τυπογραφίας, αφιερωμένο στην ωραία Τέχνη της Γραφής, μιας τέχνης που κυριολεκτικά άλλαξε τη ροή της ιστορίας.
Το μουσείο αναπτύσσεται σε δύο μεγάλες πτέρυγες, τρεις επιμέρους αίθουσες, βιβλιοθήκη, αμφιθέατρο, πωλητήριο και καφέ, καλύπτοντας συνολική έκταση περίπου 1.200 τ.μ.
Τι μπορεί να δει κανείς στην Α’ Πτέρυγα
Η περιήγηση στην ιστορία της Τυπογραφίας περιλαμβάνει μαντεμένια πιεστήρια από τις αρχές του 19ου αιώνα, ξύλινο τυπογραφικό πιεστήριο βασισμένο σε αυτό που επινόησε ο «πατέρας» της τυπογραφίας, Ιωάννης Γουτεμβέργιος, δίνοντας το στίγμα του 15ου αιώνα που γεννήθηκε η Τυπογραφία στην Ευρώπη, και πολλά ακόμη πιεστήρια από τη Γερμανία, την Ολλανδία, την Ελβετία, την Ελλάδα και αλλού.
Πάγκοι στοιχειοθεσίας, όπου ο στοιχειοθέτης ετοίμαζε το κείμενο γράμμα γράμμα με τη χρήση ανάγλυφων τυπογραφικών στοιχείων, από την εποχή του Γουτεμβέργιου μέχρι τον 20ό αιώνα, εκτίθενται παράλληλα με τη Λινοτυπία, όπου γινόταν η μηχανική στοιχειοθεσία.
Περιμετρικά στους τοίχους και σε προθήκες, χάρτες, λιθογραφίες, φωτογραφίες, αφίσες, εκδόσεις, πένες και κονδυλοφόροι περασμένων αιώνων συμπληρώνουν την εμπειρία.
Τι μπορεί να δει κανείς στη Β’ Πτέρυγα
Η αίθουσα εδώ είναι αμιγώς βιομηχανική, αφού μέχρι το 2008 στέγαζε τα παλιά τυπογραφικά πιεστήρια της εφημερίδας «Χανιώτικα Νέα», τα οποία σήμερα τυπώνονται σε διπλανό κτίριο, όπως περιγράφεται σε ολιγόλεπτο βίντεο. Εκτίθεται επίσης η μονοτυπία, μεγάλα επίπεδα τυπογραφικά πιεστήρια του 19ου αιώνα, μηχανήματα που χρησιμοποιήθηκαν κατά καιρούς από την εφημερίδα «Χανιώτικα Νέα», το παραδοσιακό σφραγιδοποιείο κ.ά.
Σε ειδικές προθήκες παρουσιάζονται τεχνικές όπως η ξυλογραφία, η χαλκογραφία, η λιθογραφία, η offset, η τσιγκογραφία και η μεταξοτυπία, η παραγωγή χαρτιού, καθώς και η μέθοδος γραφής Μπράιγ – δωρεά του Φάρου Τυφλών Ελλάδας.
Περιμετρικά παρακολουθούμε την εξέλιξη της Τυπογραφίας, μέσα από την εικαστική ματιά του γραφίστα-τυπογράφου Αντώνη Παπαντωνόπουλου.
Ιδιαίτερης σημασίας (και ομορφιάς) είναι και το λιθογραφικό πιεστήριο Hugo Carmine Wien, κατασκευασμένο στη Βιέννη περίπου το 1900.
Η πτέρυγα διαθέτει επίσης μια πλήρη γωνία βιβλιοδεσίας, με τον απαραίτητο πάγκο εργασίας, εργαλεία, χειροποίητα χαρτιά, δέρματα, πρέσσα βιβλιοδεσίας κ.ά., και σχετικό βίντεο με τη βιβλιοδέτρια εν δράσει.
Η βιβλιοθήκη
Στη βιβλιοθήκη του μουσείου φυλάσσονται σπάνια βιβλία, περιοδικά, πολύτιμες ελληνικές και ξενόγλωσσες εκδόσεις, κυρίως για την Τυπογραφία, τον Τύπο και τις γραφικές τέχνες.
Παρουσιάζεται επίσης μια σπάνια έκθεση βιβλίων του 19ου και 20ού αιώνα, από ελληνικούς και ξένους εκδοτικούς οίκους, κρατικούς και ιδιωτικούς, με κρητικά θέματα. Η θεματολογία είναι ευρεία, μεταξύ άλλων περιλαμβάνονται το Σύνταγμα της Κρητικής Πολιτείας, η Κρητική Επανάσταση, ο Κρητικός Κώδικας, η Κρήτη μέσα από το Διεθνές Δίκαιο, προσεγγίσεις μέσα από την πολιτική, την ιστορία, καθώς και τη λογοτεχνία, την ποίηση, ταξιδιωτικές περιηγήσεις κ.ά.
Στον ίδιο χώρο εκτίθεται η συλλογή παλιών γραφομηχανών και πολύγραφων.
Ιστορία της Γραφής
Στον ημιώροφο του μουσείου φιλοξενείται η μόνιμη εικαστική έκθεση «Ιστορία της Γραφής», που έχει φιλοτεχνήσει ο καλλιτέχνης-τυπογράφος Αντώνης Παπαντωνόπουλος. Μέσα από το εικαστικό του έργο αφηγείται την προσπάθεια του ανθρώπου να επικοινωνήσει μέσω του γραπτού λόγου και όχι μόνο.
Αίθουσα φωτογραφίας
Στον ημιώροφο υπάρχει ειδικός χώρος αφιερωμένος στη φωτογραφία, με ένα μεγάλο αριθμό από φωτογραφικές μηχανές, σπάνια μηχανήματα, εξαρτήματα φωτογραφίας και οπτικό υλικό από τα αρχεία της εφημερίδας «Χανιώτικα Νέα», με φωτογραφίες από τα τέλη του 19ου αιώνα.
Εδώ, μεταξύ άλλων, παρουσιάζεται και ο τόμος με το πρώτο παράδειγμα μετατροπής φωτογραφίας σε χαρακτικό, για εκτύπωση στην εφημερίδα L’ Illustration, από δημοσιογραφικό ρεπορτάζ του 1848 στο Παρίσι.
Αίθουσα σπάνιων εκδόσεων
Η αίθουσα αυτή συνδέει την Τυπογραφία και τις σχετικές τεχνικές με το τελικό αποτέλεσμα: το βιβλίο και κάθε είδους έντυπο. Περιλαμβάνει σπάνιες εκδόσεις από τον 16ο αιώνα και μετά, κυρίως από τη Βενετία, ελληνικές και ξένες εφημερίδες του 19ου αιώνα, χάρτες, λιθογραφίες, ξυλογραφίες και χαλκογραφίες, συνδέοντας την Τυπογραφία με την πολυτάραχη ιστορία της Κρήτης. Επίσης εκτίθεται χειρόγραφη ποιητική συλλογή σε γλώσσα Φαρσί του 18ου αιώνα, το Κοράνι που εκτιμάται πριν το 1800, εκδόσεις και εφημερίδες διεθνείς και κρητικές με ιστορικά γεγονότα, γραμματόσημα της Κρητικής Πολιτείας κ.ά. Η έκδοση «Διατάγματα» του Γρηγορίου ΙΧ, τυπωμένη στη Λυών της Γαλλίας τον 16ο αιώνα, δωρεά του Ολλανδού συνεργάτη και παλιού τυπογράφου Κορνήλιου Σενκ, καθώς και έκδοση του 17ου αιώνα από τον Τζοβάννι Μπατίστα Τζιράλντι, που πιστεύεται ότι ήταν η πηγή έμπνευσης για τον Σαίξπηρ, για τα έργα του «Οθέλος» και «Με το ίδιο μέτρο», δωρεά από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Χανίων.
Εικαστικά βιβλία
Η έκθεση με τίτλο «Μίτος στα όρια του Λαβύρινθου» περιλαμβάνει 29 εικαστικά βιβλία, δημιουργίες σύγχρονων καλλιτεχνών, βασισμένες στην πρόταση και πρωτοβουλία του εικαστικού Γιάννη Μαρκαντωνάκη. Τα εικαστικά βιβλία δώρησαν οι: Βεργεράκης Λευτέρης, Βλαζάκη Σοφία, Διαλινός Γιάννης, Καμένου Βίκυ, Κανά Ειρήνη, Καρκούλια Αμαλία, Κολλάρου Ζωή, Κουκουλάκη Στέλλα, Μαρκαντωνάκης Π. Γιάννης, Μαρκαντωνάκης Παντελής, Μαυροματάκη Σταυρούλα, Μιχελογιάννη Μαρία, Μποβιάτσου Λαμπρινή, Μυλωνογιάννη Βάσω, Μυλωνογιάννη Δάφνη, Νιόλης Γρηγόρης, Ξενάκη Παγώνα, Παγωμένος Κώστας, Πετράκης Μανώλης, Πρωτοπαπαδάκη Βάσω, Ρούσσος Βαγγέλης, Σκεπετζή Χρυσούλα, Σπανάκης Κώστας, Τσιράκη Ειρήνη, Φίσσερ Κωνσταντίνος, Χαραλαμπίδου Εύα, Χαρχαλάκη Άννα, Φραντζεσκάκης Αντώνης, Φωτοπούλου Εύη.
Για το Μουσείο Τυπογραφίας την ειδική εγκατάσταση σχεδίασε ο αρχιτέκτων Αριστομένης Βαρουδάκης και την έκθεση επιμελήθηκε η μουσειολόγος – ιστορικός τέχνης Μυρτώ Κοντομιτάκη.
Αμφιθέατρο
Το Αμφιθέατρο του μουσείου, ένας ζεστός και φωτεινός χώρος πολιτισμού και γραμμάτων, αξιοποιείται με ποικίλες δράσεις, όπως τα επί σειρά ετών επιτυχημένα εκπαιδευτικά προγράμματα με την ετήσια συμμετοχή περίπου 7.000 μαθητών όλων των βαθμίδων, παρουσιάσεις βιβλίων, θεατρικές παραστάσεις, μουσικές εκδηλώσεις, δρώμενα, διεθνή επιστημονικά συνέδρια κ.ά.
Υπάρχουν διαδραστικές ξεναγήσεις και workshops, κατά τη διάρκεια των οποίων μικροί και μεγάλοι μπορούν να τυπώσουν στα παλιά τυπογραφικά πιεστήρια, ανακαλύπτοντας έτσι κάτι ξεχασμένο αλλά αυτονόητο: τον κόπο και την ανθρώπινη ευφυΐα πίσω από κάθε τυπωμένο κείμενο.
Το φετινό Συνέδριο – Ημερίδα (24/5/24)
Φέτος, στις 24 Μαϊου 2024, το Μουσείο Τυπογραφίας διοργανώνει συνέδριο-ημερίδα, με τίτλο «Εκδόσεις & Βιβλιοθήκες στη Νοτιοανατολική Ευρώπη: Από τον 17ο αιώνα στις προκλήσεις του σήμερα», σε συνδιοργάνωση με το ΕΚΠΑ και την Adligat (Σερβία) Εταιρία Πολιτισμού και Μουσείο Βιβλίου, το οποίο θα πραγματοποιηθεί στο Ινστιτούτο Επαρχιακού Τύπου, στα Χανιά.
Ο Διεθνής Διαγωνισμός Αφίσας «Ρατσισμός και Ξενοφοβία» (25/5/24)
Το μουσείο κάθε χρόνο διοργανώνει με μεγάλη επιτυχία τον Διεθνή Διαγωνισμό Αφίσας, συνδέοντας έτσι τις μουσειακές του συλλογές με τις σύγχρονες γραφικές τέχνες. Ο 1ος διαγωνισμός προκηρύχθηκε το 2014 και συνεχίζεται με μεγάλη δυναμική. Η κριτική επιτροπή αποτελείται κάθε φορά από διακεκριμένους graphic designers, καθηγητές πανεπιστημίων και καλλιτέχνες από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Τα 30 έργα που λαμβάνουν βραβεία και τιμητικές διακρίσεις εκτίθενται στο Αμφιθέατρο του Μουσείου για έναν χρόνο, μέχρι τον επόμενο διαγωνισμό. Ο φετινός διαγωνισμός έχει θέμα «Ρατσιμός – Ξενοφοβία» και η τελετή απονομής θα πραγματοποιηθεί στο Μουσείο Τυπογραφίας στις 25 Μαΐου 2024.
