Η σκοτεινή πλευρά του τεχνικού χρόνου
Η φιλοσοφία σήµερα βλέπει την τεχνική ως ανεξάρτητο υποκείµενο. Ο µέγιστος ορθολογισµός αυτονοµείται και εισβάλλει σε όλους τους τοµείς της ζωής, υποτάσσοντας ακόµα και εµάς που από χρήστες εργαλείων γινόµαστε εργαλεία. Η ανθρωπότητα µετατρέπεται σε µηχανισµό µέγιστης αποτελεσµατικότητας. Η σκοτεινή πλευρά της τεχνικής φανερώθηκε στο ολοκαύτωµα των Εβραίων.
Ο Ιταλός συγγραφέας Πρίµο Λέβι, που επέζησε από την κόλαση του Άουσβιτς, στο Βιβλίο του «Εάν αυτό είναι ο άνθρωπος» µας περιγράφει την τεχνική µεταµόρφωση του ανθρώπου, µας φανερώνει την απόλυτη έλλειψη συναισθηµάτων των δεσµοφυλάκων του. Το αληθινά απάνθρωπο δεν ήταν οι βασανισµοί ή οι θάνατοι από µόνοι τους, ήταν ότι οι εκτελεστές δεν ένιωθαν τίποτα, όχι µε την έννοια που δεν ένιωθαν ενοχές· δεν ένιωθαν ούτε θυµό ούτε µίσος. Τα φυσιολογικά κανάλια των συναισθηµάτων ήταν σφραγισµένα. ∆εν υπήρχε καµία προσωπική αξιολόγηση, υπήρχε µόνο το πρωτόκολλο. Το πρωί ερχόταν ένα τρένο µε χιλιάδες άτοµα προς εκτέλεση µέχρι το µεσηµέρι, και αµέσως µετά ερχόταν το δεύτερο τρένο µε εξίσου άλλα άτοµα προς εκτέλεση. Το απόγευµα στο σπίτι τα συναισθήµατα των εκτελεστών λειτουργούσαν πάλι φυσιολογικά, µε φιλιά και αγκαλιές. Οπότε το πιο απίστευτο είναι πόσο φυσικά, πόσο ευρυθµικά γινόντουσαν όλα αυτά, σαν να είχαν αυτοί ένα κουµπί για τα συναισθήµατα που αναβόσβηνε. Ο φιλόσοφος Γύντερ Άντερς τονίζει ότι αυτό που έγινε σε εκείνα τα χρόνια ήταν µόνο η αρχή της εποχής της τεχνικής. Αυτός εννοεί ότι ο άνθρωπος από εργάτη γίνεται πρώτα εργαλείο και στο τέλος έργο, από παραγωγός µετατρέπεται σε προϊόν.
Στη φιλοσοφία θεωρείται ότι η ιστορία έφτασε στο τέλος επειδή στην πορεία του χρόνου δεν πρωταγωνιστεί πια ο άνθρωπος που γίνεται απλός εκτελεστής ενός ακέφαλου σχεδίου. ∆εν βλέπουµε σήµερα ότι µπροστά σε οποιαδήποτε αυτόµατη διαδικασία δεν υπάρχει διαπραγµάτευση; Κατά τον φιλόσοφο Μάρτιν Χάιντγκερ, το τεχνικό πνεύµα φανερώνεται όταν λέµε «έτσι προβλέπεται». Μα ποιος προβλέπει;
Η γραµµατική της έκφρασης φανερώνει ότι το υποκείµενο είναι αφηρηµένο, δηλαδή δεν υπάρχει υποκείµενο. Λείπει ο άνθρωπος, αντικαταστάθηκε από ένα σχέδιο που αυτό-πραγµατοποιείται. Μία πολύ ακριβή περιγραφή της κοινωνίας που ζούµε, η κοινωνία όπου όλα γίνονται αυτόµατα.
*O Tiziano Calabrese είναι σύµβουλος Αρµονικής Σκέψης
e-mail: ask@tizianocalabrese.com
Facebook : «Αρµονική Σκέψη»
Ερώτηση αρµονικής συµβουλευτικής:
1η Συνειδητοποιώ ότι ο χρόνος κλείνεται προς οποιαδήποτε κατεύθυνση που δεν ανήκει στους σκοπούς της σύγχρονης κοινωνίας;
2η Μπορώ να βρω συµφιλίωση µεταξύ σκοπών του συστήµατος και των προσωπικών σκοπών µου;
Συµπέρασµα
Ο κύκλος του Προµηθέα ολοκληρώνεται: δεν τον τιµωρεί ο ∆ίας, η ίδια η τεχνική του τον αλυσοδένει . Σε µία εποχή όπου όλα συµβαίνουν αυτόµατα χωρίς προσωπική αξιολόγηση, η επίγνωση είναι συνώνυµο της ελευθερίας.
