Η Χαλέπα όπως την έζησα

Η αλήθεια είναι πως τα τελευταία χρόνια στριφογύριζε στο μυαλό μου η ιδέα να γράψω τις όποιες αναμνήσεις μου από τη Χαλέπα, τον τόπο όπου έζησα μερικά από τα πιο ευχάριστα κι ανέμελα χρόνια της νιότης μου, από ηλικίας δηλαδή των 10 έως 27 χρόνων.
Βέβαια γνωρίζοντας ότι υπάρχει πλούσια σχετική βιβλιογραφία για την ιστορική συνοικία της πόλης μας, δεν θα διεκδικήσω δάφνες ιστορικού ερευνητή, αλλά θα προσπαθήσω, όσο μου επιτρέπει η μνήμη μου, να μεταφέρω τη ζωή της εποχής εκείνης και να σκιαγραφήσω πρόσωπα και καταστάσεις εκείνης της εποχής. Αναφέρομαι από την απελευθέρωση από τους Γερμανούς το 1945, όπου τα σημάδια της ένδειας και του λιμού, ιδιαίτερα στον αστικό πληθυσμό, ήταν ολοφάνερα, μέχρι το 1963. Δεν θα πάψω επίσης να ασχολούμαι με αναμνήσεις άλλων εποχών ή επίκαιρα θέματα όπως κατά διαστήματα κάνω τώρα. Κλείνοντας το σημείωμά μου αυτό πρέπει να αναφέρω ότι τα όποια κείμενά μου δεν θα είναι καθημερινά.
Στον προβληματισμό μου από πού ν’ αρχίσω να ξετυλίγω το κουβάρι των αναμνήσεών μου, έδωσε το τρικούβερτο γλέντι μας μιαν ηλιόλουστη μέρα του Μάρτη στο γραφικό ταβερνάκι “Καλαμωτή” στα Μπάνια. Τα καλλίφωνα μέλη της Χορωδίας Χανίων, η συνοδεία της γλυκόλαλης κιθάρας του Αντρέα Σταυρακάκη, οι λαχταριστοί μεζέδες και το γλυκόπιοτο κρασάκι δημιούργησαν φανταστική ατμόσφαιρα που εκτονώθηκε με ατέλειωτα όμορφα νοσταλγικά παλιά τραγούδια. Και τι δεν είπαμε ώρες και ώρες… Εκεί παρατήρησα μιαν επιγραφή που έγραφε: “Λεβεντέλης”, ήταν του ιδιοκτήτη.
Μα Λεβεντέλης ήταν και ο Άτταλος ο συγχωρεμένος. Ήταν, λέει, παππούς του. Συγκινήθηκα… Ήταν ένας κοντούλης καλοκάγαθος, ξεριζωμένος του Πόντου. Με το κάρο και το γαϊδουράκι του, μετέφερε στα μανάβικα της γειτονιάς φρούτα και λαχανικά. Θυμάμαι που ερχόταν στην Ευαγγελίστρια -η απόσταση από το σπίτι του ήταν σχετικά μικρή- πρωί – πρωί τις Κυριακές και τις μεγάλες γιορτές, έβγαινε στην κορυφή του καμπαναριού όπου κρέμονταν μια τεράστια ρώσικη καμπάνα κι άρχιζε να φωνάζει: “Στελάαακι, Στελάαακι…”.
Μέναμε δίπλα στα κελιά της εκκλησίας και η βροντερή φωνή του με ξυπνούσε από τον γλυκό πρωινό μου ύπνο. Αγουροξυπνημένος έσερνα τα πόδια μου κι ανέβαινα βαριεστημένος τα πολλά σκαλάκια του καμπαναριού μέχρι το πρώτο διάζωμα όπου ήταν δυο μικρότερες καμπάνες. Τραβώντας τα σκοινιά ρυθμικά απλωνόταν σε όλη τη Χαλέπα ο γλυκύτατος ήχος τους. Στη διάρκεια της λειτουργίας έβαζε το ράσο του άμισθου νεωκόρου, κρατούσε στο ένα χέρι ένα δίσκο και στο άλλο ένα μυροδοχείο με ευωδιαστό ανθόνερο και γυρίζοντας όλη την εκκλησία μυρώνοντας το εκκλησίασμα, έλεγε δυνατά: «Χρόνια πολλά, μην κάνετε όξω νου, δώσετε τη δραχμή σας, Άτταλος εδώ!». Ήταν κοσμαγάπητος, η εμβληματική μορφή της συνοικίας μας! Στα εγκώμια της Μεγ. Παρασκευής έβγαινε στον τρούλο της εκκλησίας και από ένα στενό πέρασμα έριχνε ροδοπέταλα την ώρα που ο ιερέας και η χορωδία έψελναν το “Έρραναν τον Τάφον”.
Όπως και στα Θεοφάνια, στα Μπάνια όπου συναντιούνται τρεις ενορίες Ευαγγελιστρίας, Αγίου Νικολάου και Αγίου Παντελεήμονος, την ώρα που έριχναν το Σταυρό στη θάλασσα, ο Άτταλος ελευθέρωνε τα λευκά περιστέρια με τις γαλάζιες κορδέλες που κρατούσε. Μα η δράση του δεν περιοριζόταν στην εκκλησία. Ιδρύθηκε “Σύλλογος βαπτιστών ο Άγιος Ιωάννης” που βάφτιζαν παιδιά φτωχών οικογενειών, ιδιαίτερα της υπαίθρου, λόγω της δύσκολης οικονομικής κατάστασης που επικρατούσε.
Ο Άτταλος από τους πρώτους. Στη φωτογραφία τον βλέπουμε δίπλα στον παπά Ζαχάρη, γελαστό όπως πάντα, κρατώντας το άσπρο καπέλο του…