(μέρος 5ο)
Καταρχάς αισθάνομαι την υποχρέωση να ζητήσω την κατανόηση των όποιων αναγνωστών μου, για τη μεγάλη καθυστέρηση -από 14 Νοέμβρη 2017 μέχρι σήμερα- της συνέχειας του δημοσιεύματος για το ως άνω θέμα. Λόγοι υγείας και άλλες πολλές κοινωνικές μου υποχρεώσεις και μια αναπάντεχη και αναγκαστική μετάβαση ημερών στην Αθήνα για οικογενειακή υπόθεση, η αιτία.
Η Α.Σ.Ο.Ο.Χ.Α. λοιπόν, βρισκόταν ως γνωστόν, μεταξύ του Ι.Ν. Ευαγγελιστρίας και του 10ου Δημοτικού Σχολείου. Δίπλα στο σχολείο, υπήρχε υφαντήριο όπου Σφακιανές παραδοσιακές υφάντρες μάθαιναν την τέχνη του αργαλειού, του κοπανελιού και άλλων ειδών λαϊκής παραδοσιακής τέχνης, στις νεότερες. Υπήρχε επίσης Σχολή μαθητείας Τεχνιτών που αργότερα μεταφέρθηκε στον Ταυρωνίτη. Από το βάθος του διαδρόμου του υφαντηρίου ήταν τα μαγειρεία και δίπλα η μικρή σχολή με μαθήτριες αντίστοιχες Γυμνασίου, που λειτουργούσε ως Πρότυπο σχολείο, όπου εδιδάσκονταν θεωρητικά και κυρίως πρακτικά μαθήματα. Ακολουθούσαν οι αίθουσες παραδόσεων μαθημάτων και άλλων χρήσεων της Σχολής που ήταν τριετής. Οι απόφοιτες διορίζονταν ως καθηγήτριες Οικιακής Οικονομίας σε Παιδαγωγικές Ακαδημίες, Γυμνάσια, Γεωργικές υπηρεσίες και άλλες δημόσιες υπηρεσίες όπως Παιδικούς σταθμούς και Νοσοκομεία ως διαιτολόγοι.
Στις 7 Σεπτεμβρίου 2013 διάβασα στα “Χανιώτικα νέα” επιστολή της τελευταίας δ/ντριας της Α.Σ.Ο.Ο.Χ.Α. αείμνηστης Ε. Ανδρουλάκη, με τίτλο: “Οικογένεια Ζομπανάκηδων”, όπου ανέφερε ότι διάβασε το κείμενο για τον Γ. Ζομπανάκη, ως τιμώμενο πρόσωπο της οικογένειας “Ζομπανάκηδων” και πληροφορήθηκε ότι μέσα στις πολλές καταπληκτικές και εθνικής σημασίας δραστηριότητές του, όπως αναλυτικά καταγράφει ο εξαιρετικός μαθητής του «δάσκαλος των δασκάλων» κ. Πετρουλάκης, ήταν και η ίδρυση της Ανωτάτης Σχολής Οικιακής Οικονομίας Χανίων “Αριάδνη”.
«Ως δ/ντρια της Σχολής από το 1968-69 γνώριζα το όνομα του ιδρυτή Γ. Ζομπανάκη, αλλά τίποτα περισσότερο για την προσωπικότητα και το εκπαιδευτικό πραγματικά πρωτοποριακό έργο του. Μάς δώσατε τώρα την ευκαιρία να τον γνωρίσουμε, να τον θαυμάσουμε και να τον ευγνωμονούμε. Η Σχολή 3ετούς φοίτησης λειτούργησε με Δ/γμα από το 1951… Την εισήγηση για την έκδοση του Δ/γματος έκαμε ο αείμνηστος Βουλευτής τότε και ένθερμος υποστηρικτής ιδρύσεως της Σχολής, Πολυχρόνης Πολυχρονίδης. Τα μαθήματα άρχισαν το Φθινόπωρο του 1951 στο Α’ Γυμνάσιο Χανίων και το Φθινόπωρο του 1952 η Σχολή μεταφέρθηκε στα νεόδμητα κτήριά της στη Χαλέπα. Στην ιστορική αυτή φωτογραφία βλέπετε σπουδάστριες μπροστά από το Α’ Γυμνάσιο με την υπ/ντρια Κοτίλδη Κοκκίνου, με υποδειγματική ευγένεια και σπουδές στο εξωτερικό. Πρώτος δ/ντής υπήρξε ο εξαίρετος παιδαγωγός Κωνσταντίνος Καλεμικέρης, δ/ντής της τότε Εμπορικής Σχολής και πρόεδρος του Συνδέσμου για τη διάδοση των Καλών Τεχνών στην Κρήτη – Βενιζέλειου Ωδείου Χανίων το 1929 και από 1946 έως 1955. (Η φωτ. είναι από το αρχείο του συναδέλφου Γιώργου Κουκλινού, τον οποίο και θερμά ευχαριστώ).
Τα μαθήματα ήταν φιλολογικά, παιδαγωγικά, ψυχολογία, χημεία θρέψεως, διατήρηση τροφίμων, παιδιατρικής και περίθαλψης βρεφονηπίων. Επίσης ένδυση, κοπτική, ραπτική, μαγειρική, ζαχαροπλαστική, πλεκτική, κέντημα χειρός και μηχανής, υφαντική. Δυστυχώς τη Σχολή την έκλεισαν μετά από μια λαμπρή παρουσία στη Χανιώτικη κοινωνία το 1978 και “διεμερίσαντο τα ιμάτια αυτής”. Σε ποια αποθήκη σαπίζουν 13 ραπτομηχανές – κεντομηχανές, οι πλεκτομηχανές, οι αργαλειοί, οι μαγειρικές συσκευές, τα σερβίτσια κ.ά.; Ποιός αρμόδιος θα απαντήσει; Ετσι πετάμε τον ιδρώτα του λαού μας; Πώς αισθάνονται τώρα οι γηραιοί δράστες του εγκλήματος πολιτικοί μας; Αλλά έστω οι επίδοξοι κληρονόμοι – διάδοχοι της πολιτικής; Σήμερα που η αντίστοιχη Χαροκόπειος Σχολή Οικιακής Οικονομίας έχει μεταλλαχθεί σε επιστημονική κοιτίδα διαιτολογίας και διατροφής και έχει ξεκόψει από τον πρακτικό ιστό των παραδόσεων, μένει ένα μεγάλο κενό. Αλλά σήμερα δυστυχώς κλείνουν σχολεία, δεν ανοίγουν!
Με το κείμενο αυτό θέλω να εκφράσω τον σεβασμό και την ευγνωμοσύνη μου στον μεγάλο αυτόν άνδρα της Κρήτης, τον ταπεινής καταγωγής από την Πλάκα Αποκορώνου, αλλά και διεθνούς εμβέλειας και να ζητήσω συγγνώμη από όλους μας για την ασέβειά μας να παραγνωρίσουμε το σπουδαίο έργο του, αφιέρωμα στον τόπο του. Με την ευκαιρία αυτή να ευχαριστήσω και τον αρχιεπίσκοπο Κρήτης κ. Ειρηναίο Αθανασιάδη, που ως επίσκοπος Κυδωνίας & Αποκορώνου υιοθέτησε εκείνα τα χρόνια τη Σχολή, ανέλαβε την πλήρη σίτιση των σπουδαστριών και πολλές φορές τις φιλοξένησε μαζί με τον δ/ντή Α. Παπαδερό στην Ο.Α. Κρήτης στο Κολυμπάρι. Γνωστόν ότι η Επισκοπή Κυδωνίας & Αποκορώνου είχε παραχωρήσει στη Σχολή παρακείμενο οικόπεδο της Ευαγγελίστριας Χαλέπας για τη συμπλήρωση του οικοπέδου της και ανέγερσιν νέου κτηρίου και όμως η Πολιτεία έδειξε και πάλι αβελτηρία. Τέλος, συγχαίρω την οικογένεια Ζομπανάκηδων…». Αυτά εν ολίγοις έγραφε η τ. Δ/ντρια της Α.Σ.Ο.Ο.Χ.Α.
Σε λίγες μέρες απάντησα στην αείμνηστη Ε. Ανδρουλάκη, μέσα από την ίδια φιλόξενη εφημερίδα, ότι η ομιλία του κ. Ν. Πετρουλάκη που αναφέρει έγινε σε προγραμματισμένη εκδήλωση του “Πολιτιστικού Συλλόγου των απανταχού Τζομπανάκηδων”, στο Κόκκινο Χωριό, του οποίου ήμουν πρόεδρος. Επίσης, ότι το επίθετό μας, είτε αρχίζει από “Ζ” ή “Τζ” ή “Τσ”, κάνει το ίδιο, είμαστε όλοι το ίδιο σόι, με ρίζα το Κόκκινο Χωριό. Οι περισσότεροι πάντως γραφόμαστε με “Τζ”. Επίσης, ότι δεν υπάρχει άλλη οικογένεια με το ίδιο επίθετο. Προ ετών είχε συμμετάσχει σε μιαν εκδήλωσή μας μια ανταποκρίτρια του BBC από το Καζακστάν που η μητέρα της ήταν… Τζομπανάκη!
Ο κ. Ν. Πετρουλάκης ήταν μαθητής του στο παρελθόν και μετέπειτα στενός συνεργάτης του. Λίγα λόγια για τη ζωή και τη δράση του Γεωργίου Ζομπανάκη. Γεννήθηκε το 1892 στην Πλάκα Αποκορώνου από γεωργική οικογένεια. Εκεί έμαθε τα πρώτα γράμματα και μετά εφοίτησε στο Ελλην. Σχολείο Βάμου και το Γυμνάσιο Χανίων με δ/ντή τον επιφανή φιλόλογο Εμμ. Γενεράλη. Μετά τις σπουδές του στη Φιλοσοφική Σχολήτου Ε.Κ.Π. Αθηνών υπηρέτησε ως φιλόλογος καθηγητής στο Γυμνάσιο Βάμου (1915-18). Το έτος 1019 κλήθηκε προς μετεκπαίδευση στο Διδ/λείο Μέσης Εκπ/σης. Ακολούθως αποσπάστηκε από το Υπουργείο Εθν. Παιδείας στην μόλις απελευθερωθείσα Ανατ. Θράκη προς ίδρυση Γυμνασίων, εν μέσω δυσκολιών και κινδύνων από τους Βούλγαρους Κομιτατζήδες. Μεταξύ αυτών και της πόλης Δεδεαγάτς που αργότερα μετονομάστηκε σε Αλεξανδρούπολη εις ανάμνηση της εκεί αποβάσεως του Βασιλέως Αλεξάνδρου (14 Μαΐου 1920). Αργότερα παραιτήθηκε και ανεχώρησε στη Γερμανία για ευρύτερες σπουδές. Μετά την τριετή παραμονή του στη Λειψία όπου άκουσε παραδόσεις επιφανών παν/κών Καθηγητών και επισκέφθηκε σε διάφορες πόλεις πρότυπα και πειραματικά σχολεία, επανήλθε στην Ελλάδα και διορίστηκε Δ/ντής σε διάφορα Διδασκαλεία. Ιδιαίτερα εις το Μαράσλειο (1930-34) το κέντρο βάρους της διδασκαλίας του έριξε εις την ηθικήν, κοινωνικήν και πολιτικήν αγωγήν των μελλόντων δασκάλων.
Όταν ιδρύθηκε ο θεσμός των Παιδ. Ακαδημιών, διορίστηκε Δ/ντής της Παιδ. Ακαδημίας Θεσ/νίκης. Το 1935 απολύθηκε επειδή είχε εναντιωθεί στο καθεστώς. Κατά τη δεκαετή ιδιωτική του ζωή εκτός υπηρεσίας (1935-1945) επιχείρησε εκπαιδευτικά ταξίδια στο εξωτερικό, ίδρυσε την πρώτη Σχολή Τουριστικών Επαγγελμάτων, ίδρυσε τον οργανισμό του Κέντρου Νεότητος του Δήμου Αθηναίων. Οργάνωσε παιδικά συσσίτια στις λαϊκές συνοικίες όπου έβρισκαν τροφή και επέζησαν χιλιάδες πτωχά παιδιά. Μετά την απελευθέρωση ο Γ.Ζ. επανήλθε στη δημόσια υπηρεσία και διορίστηκε μέλος του Ανωτάτου Εκπ/κού Συμβουλίου (1945-1957). Δ/ντής Σωματικής Αγωγής και Συνδ/ντής της μετεκπαίδευσης των δασκάλων στο Παν/μιο Αθηνών (1951-64).
Εμπνευστής του θεσμού των μαθητικών εξοχών και Εισηγητής της διδασκαλίας του μαθήματος της “Αγωγής του Πολίτου” και της “αγωγής του Λόγου”. Αντιπροσώπευσε την Ελλάδα σε διεθνή συνέδρια, διετέλεσε Γεν. Γραμμ. Της Ελλ. Επιτροπής για τον ΟΜΕΠ, τμήμα της ΟΥΝΕΣΚΟ. Ιδρυτικό μέλος της Ελληνική Παιδ/κής Εταιρείας και επί σειρά Πρόεδρός της. Η συγγραφική του δράση είναι πλούσια και εξέδωσε τη μηνιαία Παιδαγ. Επιθεώρηση “Σχολείο και Ζωή”.
Η στήλη “Ακροθιγώς” της εποχής, του φίλου δασκάλου, δημ/φου και λογοτέχνη Βαγγέλη Κακατσάκη, αναφέρει σχετικά με την εκδήλωση στο Κόκκινο Χωριό:
«κ. Στέλιο Τζομπανάκη, πρόεδρο Πολιτιστικού Συλλόγου Απανταχού Τζομπανάκηδων, Χανιά: Ευτυχής που βρέθηκα μαζί σας στο Οικολογικό Στέκι του Ανδρέα στο Κόκκινο Χωριό, στη συνάντησή σας, στην οποία μεταξύ των άλλων τιμήσατε τη μνήμη του παιδαγωγού Γεωργίου Τζομπανάκη. Στην εκδήλωση αυτή αναφέρεται το σημερινό ακροθιγώς, όπως και δύο “εύφημες μνείες” (βλ. “Χ.Ν.” 20 Αυγ.). Να σας έχει ο Θεός γερούς για ν’ ανταμώνετε και να παραδίδετε μαθήματα ανθρωπιάς».
«Η ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ ΜΑΣ: κ. Στέλιο Τζομπανάκη, πρόεδρο Συλλόγου των Απανταχού Τζομπανάκηδων, Χανιά: Ας θεωρηθεί στην πολλή ευγενική επιστολή σας, γεμάτη επαίνους για τη δουλειά μας, σαν απάντηση τούτη η μαντινάδα, που αντανακλάται και στο μεγάλο σας σόι: “Σαν κουμαντάρει η καρδιά τα λόγια και τσι πράξεις/ η λεβεντιά και η πρεπιά δίνουνε τσι συστάσεις”».
