Η χαμένη ανταγωνιστικότητα της Ελλάδας και ο ρόλος των τραπεζών

Μέρος B
Οι τράπεζες στην Ελλάδα (οι περισσότερες από τις οποίες ανήκαν σε εύπορες οικογένειες οι οποίες είχαν υψηλού επιπέδου κυβερνητικές διασυνδέσεις) μετά της αρχές της δεκαετίας του 1970 είχαν διαμορφώσει ένα άτυπο ολιγοπωλιακό καρτέλ,  πετυχαίνοντας νομοθετική προστασία από τον διεθνή ανταγωνισμό.
Η προστασία αυτή επετεύχθη από κυβερνητικές ρυθμίσεις που άμεσα ή έμμεσα δημιουργούσαν εμπόδια στις αλλοδαπές τράπεζες να εγκατασταθούν στην Ελλάδα προκειμένου να τις αποτρέψουν να χορηγούν επιτόκια δανεισμού σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα (ίσως και κάτω του 50%) όπως χορηγούσαν στις δικές τους χώρες. Σε αντάλλαγμα οι τράπεζες χορηγούσαν άπλετα δάνεια στις κυβερνήσεις (φυσικά με υψηλά επιτόκια). Στο δε υπαλληλικό προσωπικό χορηγούσαν με ευκολία κάθε είδους προνόμια αφού το κόστος των προνομίων το χρέωναν στους αφελείς δανειολήπτες μέσω των υψηλών επιτοκίων δανεισμού.
Τα εμπόδια αυτά αφορούσαν, κυρίως τη γιγάντωση της ισχύς του τραπεζικού συνδικαλισμού και τις υψηλές αμοιβές, προνόμια και αποζημιώσεις προσωπικού, ειδικά ασφαλιστικά προνόμια κ.λπ., ώστε το κόστος ίδρυσης και λειτουργίας ενός υποκαταστήματος αλλοδαπής τράπεζας  να είναι υπερβολικό με αποτέλεσμα να αποθαρρύνει τις αλλοδαπές τράπεζες να δημιουργήσουν υποκαταστήματα στην Ελλάδα. Όσες δε ξένες τράπεζες τόλμησαν να εγκαταστήσουν υποκαταστήματα, δεν κατάφεραν να επιβιώσουν για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Έτσι το εγχώριο τραπεζικό σύστημα απαλλαγμένο από τον εξωτερικό ανταγωνισμό, επιβάρυνε τις επιχειρήσεις (και λοιπούς δανειολήπτες) με το υψηλό κόστος λειτουργίας των τραπεζών, χορηγώντας δάνεια στις επιχειρήσεις με υπερ-διπλάσιο επιτόκιο από αυτό που πλήρωναν άλλες ομοειδείς ανταγωνίστριες επιχειρήσεις άλλων χωρών. Επίσης το τραπεζικό σύστημα δάνειζε με υψηλό επιτόκιο και τις κυβερνήσεις οπότε έμμεσα επιβαρυνόταν και πάλι ο καταναλωτής καθόσον θα έπρεπε να πληρώνει αυξημένους φόρους ώστε το κράτος να καλύψει τους υψηλούς τόκους που πλήρωνε στο τραπεζικό καρτέλ.
Το αποτέλεσμα ήταν να κλείνουν σταδιακά οι επιχειρήσεις λόγω του υπερβολικού υψηλού κόστους δανεισμού καθώς δεν μπορούσαν να βρουν φθηνά κεφάλαια να χρηματοδοτήσουν τις επενδύσεις  και τις εξαγωγές τους, ενώ οι ανταγωνιστές τους μπορούσαν να αντλήσουν κεφάλαια με πολύ χαμηλό επιτόκιο. Αυτός ήταν ένας από τους βασικούς λόγους που έχαναν σταδιακά οι επιχειρήσεις και συνολικά η οικονομία την ανταγωνιστικότητα τους και η χώρα δεν μπόρεσε να αναπτύξει τις εξαγωγές.
Τελικά όμως ζημιώθηκαν και οι τράπεζες, διότι λόγω της προστασίας του καρτέλ που θεώρησαν ότι θα μπορούσαν να το διατηρήσουν για πάντα, δεν κατάφεραν να εκσυγχρονιστούν και να αποκτήσουν την απαραίτητη τεχνογνωσία να επιχειρούν σε διεθνές περιβάλλον και με ανταγωνιστικό κόστος λειτουργίας. Επίσης δεν κατάφεραν να επεκταθούν σε ανταγωνιστικές τραπεζικές αγορές της Ευρώπης, παρά μόνο σε καρτελοποιημένες αγορές των ανατολικών χωρών. Όταν εμφανίστηκαν τα πρώτα σημάδια της πρόσφατης οικονομικής κρίσης, οι επιχειρήσεις έχοντας ήδη χάσει την ανταγωνιστικότητα τους δεν κατάφεραν να αποπληρώνουν τα δάνεια με τα υπερβολικά επιτόκια που τους χρέωνε το τραπεζικό καρτέλ. Επί πρόσθετα οι τράπεζες δεν μπορούσαν πλέον να δανείζουν το υπερχρεωμένο ελληνικό κράτος και πολύ περισσότερο με υψηλά επιτόκια.
Με τον τρόπο αυτό τα τελευταία 45 χρόνια αποβιομηχανοποιήθηκε η χώρα μας και έξι χρόνια μετά την οικονομική κρίση τα επιτόκια χορηγήσεων εξακολουθούν να παραμένουν πολύ υψηλά παρόλο που η ιδιοκτησία των τραπεζών άλλαξε «χέρια». Στην πραγματικότητα άλλαξαν  οι «ολιγάρχες» αλλά το ολιγοπωλιακό καρτέλ παραμένει και εξακολουθεί να βλάπτει την οικονομία και την κοινωνία συνεχίζοντας να χορηγεί δάνεια με υψηλά επιτόκια.
Η κατάργηση αυτού του ιδιότυπου ολιγοπωλιακού καρτέλ είναι απαραίτητη για τη φθηνή χρηματοδότηση της ελληνικής οικονομίας προκειμένου να ανακάμψει και να γίνει ανταγωνιστική αλλά και οι τράπεζες να γίνουν ανταγωνιστικές και βιώσιμες σε διεθνές περιβάλλον.
Καθώς οι τράπεζες -ακόμη και αν εξακολουθούν να τηρούν τους κανόνες του καρτέλ στη χώρα μας- θα υποσκαφτούν από τα υποκαταστήματα των ξένων τραπεζών, τότε όλα τα καρτέλ θα καταρρεύσουν και οι δανειολήπτες θα μπορέσουν τελικά να δανείζονται με πολύ χαμηλά επιτόκια.
Η άρση των προνομίων και η διάλυση του τραπεζικού καρτέλ μπορεί να επέλθει με κοινή συναίνεση όλων των πολιτικών κομμάτων ώστε να ωφεληθεί από τα χαμηλά επιτόκια η «αδύναμη» μεγάλη ομάδα των δανειοληπτών που δεν μπορεί να οργανωθεί και να διεκδικήσει χαμηλά επιτόκια και να αποτρέψει τη ζημία που υφίσταται από την εκμετάλλευση της από τη μικρή ομάδα του τραπεζικού καρτέλ. Μία τέτοια απόφαση δεν έχει κανένα δημοσιονομικό κόστος, και επί πλέον μειώνει την οικονομική ανισότητα της κοινωνίας. Δεν νομίζουμε ότι υπάρχουν πολιτικά κόμματα που δεν θα ήθελαν χαμηλά επιτόκια δανεισμού για τους δανειολήπτες. Εκτός εάν τάσσονται κατά της ελεύθερης εισόδου νέων ανταγωνιστών στις αγορές οπότε ίσως «άθελα» τους, υποστηρίζουν την οικονομική ανισότητα και τη ζημία που επιφέρουν τα καρτέλ στην κοινωνία!!
Εάν η παραπάνω συναίνεση δεν επιτευχθεί, η άρση των προνομίων και η διάλυση του τραπεζικού καρτέλ μπορεί να επέλθει με τη μεταφορά των αποφάσεων σε ανώτερο επίπεδο (Ευρωπαϊκή Ένωση) όπου τα μέλη του καρτέλ δεν έχουν πρόσβαση για να επηρεάσουν τις αποφάσεις. Σε κάθε περίπτωση από τις μειωμένες τιμές κερδισμένος θα είναι ο καταναλωτής – δανειολήπτης, η οικονομία και η κοινωνία.