Το φετινό αξιοθέατο του χανιώτικου λιμανιού είναι -κατά το θέρος και το όψιμο καλοκαίρι- το τάισμα των θαλάσσιων χελωνών του είδους Καρέττα στον μώλο, έξω από την ταβέρνα “Η Βασιλικώ”.
Mαζεύονται, λοιπόν, αρκετοί τουρίστες ξένοι και Ελληνες και χαζεύουν, βιντεοσκοπούν ή φωτογραφίζουν τις μεγάλες σε μέγεθος θαλάσσιες χελώνες καθώς κολυμπούν. Το είδος Καρέττα, έρχεται στα βόρεια – δυτικά παράλια της Κρήτης τους καλοκαιρινούς μήνες. Τα θηλυκά βγαίνουν τη νύκτα από τη θάλασσα στην άμμο της παραλίας όπου σκάβουν φωλιά και κρύβουν τα αυγά τους. Με τη ζέστη του ήλιου εκκολάπτονται τα αυγά μετά από μερικές ημέρες. Τότε τα μικρά χελωνάκια κατευθύνονται προς το νερό.
Χελώνες υπάρχουν στη γη από την εποχή των δεινοσαύρων (Μεσοζωική περίοδος), δηλαδή από 200 εκατομμύρια χρόνια. Δεν γνωρίζουμε εάν πρώτα περπάτησαν στην ξηρά ή κολύμπησαν στο νερό. Ο Πλησιόσαυρος είναι πιθανόν ο μακρινότερός τους πρόγονος. Ενα είδος χελώνας μήκους 3,5 μέτρων που ζούσε πριν 180 εκατομμύρια χρόνια ονομάσθηκε Αρχέλων ο ισχυρός, όταν οι επιστήμονες ανακάλυψαν το απολίθωμά της.
Το μεγαλύτερο μέρος των ερπετών εξαφανίσθηκε πριν 65 εκατομμύρια έτη.
Στην Ευρώπη υπάρχουν τρία είδη χερσαίας χελώνας και δύο είδη χελώνας του γλυκού νερού.
Στις ελληνικές θάλασσες κολυμπούν τρία είδη θαλάσσιας χελώνας: 1) η μη γνήσια Καρέττα (Caretta caretta) βάρους 100 κιλών και μήκους 90 cm, 2) η χελώνα του Μήδα (Chelonia mydas) βάρους 120 κιλών και μήκους 100 cm και 3) η δερματοχελώνα (Dermochelys coriacea) βάρους 800 κιλών και μήκους 200 εκατοστών.
Η Κρήτη δεν έχει καθόλου χερσαίες χελώνες και μόνο ένα είδος νεροχελώνας.
Η “ελληνική χελώνα” (Τestudo hermanni Εmelin) απαντάται όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στις χώρες της Χερσονήσου του Αίμου μέχρι τον Δούναβη ποταμό. Οι “ελληνικές χελώνες”, που ζουν στη Νότια Ιταλία είναι ένα υποείδος με το επιστημονικό όνομα Testudo hermanni hermanni όπως επίσης και αυτές που απαντώνται στην Κεντρική Ιταλία, στην Κορσική, Σαρδηνία, Βαλεαρίδες Νήσους, Νότια Γαλλία και Ανατολική Ισπανία είναι άλλο υποείδος που ονομάζεται Testudo hermanni robertmertensi. To μήκος της “Ελληνικής Χελώνας”, η οποία είναι χερσαία, δεν υπερβαίνει τα 20 cm. Η χελώνα αυτή ζει σε στεποειδές έδαφος με διάσπαρτες πέτρες και θάμνους, αγαπά δε τον ήλιο και την ελαφριά σκιά. Είναι ημερόβιο ερπετό, αναρριχάται και σκάβει καλά και τρέφεται κυρίως με χόρτα, ενώ τον χειμώνα πέφτει σε χειμερία νάρκη.
Η δεύτερη χερσαία χελώνα που απαντάται στη χώρα μας είναι η “μαυριτανή χελώνα” (Testudo graeca Limne).
Ανάλογα με τις χώρες που τη συναντάμε χωρίζεται σε 4 υποείδη. Ζει στη Νότια Ευρώπη, στην Περσία, στην Αίγυπτο, Λιβύη και Μαρόκο. Το μήκος της περνά τα 30 cm. Ομοιάζει πολύ της “ελληνικής χελώνας”, ζει δε και συμπεριφέρεται όπως αυτή. Η τρίτη χερσαία χελώνα ονομάζεται “κρασπεδωτή χελώνα” (Testudo marginata Schoepff) και το μήκος της μπορεί να φθάσει τα 35 cm!
Περιορίζεται στη Νότιο Ελλάδα και στη Σαρδηνία (όπου εισήχθη παλαιότερα). Ξεχωρίζει από τις άλλες χελώνες εξαιτίας του μακρόστενου μαύρου καβουκιού της. Αγαπά τα εδάφη με πυκνό χορτάρι και θάμνους διά μέσου των οποίων “χαράσσει” στενά μονοπάτια.
Τρώει ό,τι και οι άλλες δύο χελώνες και πέφτει σε χειμερία νάρκη.
Η νεροχελώνα που συναντάμε στα ποτάμια και τις λίμνες της Κρήτης ονομάζεται “νεροχελώνα της Κασπίας”. Clemmys caspica rivulata Valenciennes είναι το όνομα του υποείδους της Ελλάδας, το οποίο απαντάται στην πρώην Γιουγκοσλαβία, Βουλγαρία και Ισραήλ.
Το μήκος της φθάνει τα 20 cm. Τρέφεται με χόρτα, αλλά και με κρέας. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των χελωνών της λίμνης της Αγιάς, οι οποίες παλαιότερα όταν επιτρεπόταν το κυνήγι εκεί, έτρωγαν τα σκοτωμένα θηράματα που οι κυνηγοί αδυνατούσαν να πάρουν από το νερό! Οι νεροχελώνες της Κρήτης αρέσκονται στο να περπατούν στα χόρτα, να λιάζονται στις όχθες των ποταμών και λιμνών και να κυνηγάνε αλύπητα κάθε άλλη χελώνα που μπαίνει στην περιοχή τους. Μερικές πέφτουν σε χειμερία νάρκη άλλες όχι. Το υποείδος ονομάζεται Clemmys caspica caspica Emelin με μήκος έως 25 cm!
Το τρίτο υποείδος φέρει το όνομα Clemmys caspica leprosa Schwigger με μήκος έως 25 cm επίσης.
Η “ευρωπαϊκή χελώνα των ελών” Emys orbicularis Linne φθάνει σε μήκος τα 25 cm και είναι απειλούμενο είδος. Ζει και στη Βόρειο Ελλάδα, πέφτει δε σε χειμερία νάρκη. Οι χελώνες είναι πανέξυπνα αγαπητά ερπετά, τα οποία οφείλουμε να προστατεύουμε.
Ώρες “επισκέψεως” για την Καρέττα στον ανατολικό μώλο του χανιώτικου λιμανιού 11.00-13.00 περίπου έως τέλη Οκτωβρίου. Καλό Φθινόπωρο!
