Κάθε τρύπημα του δέρματος για την εισαγωγή των μελανιών δημιουργεί ντε φάκτο μικρή πληγή – πόρτα εισόδου παθογόνων μυκήτων, μυκοβακτηρίων, βακτηρίων και ιών, αν δεν παίρνονται οι απαραίτητες προφυλάξεις. Συστήνεται στα άτομα πριν από κάθε τατουάζ να μην πίνουν ασπιρίνη ή να καταναλίσκουν αλκοόλ. Κι αυτό γιατί «αραιώνεται» το αίμα και μπορεί να προκληθεί αυξημένη αιμορραγία Οι ομάδες υψηλού κινδύνου, όπως τα αλλεργικά άτομα ,οι αλκοολικοί , οι τοξικομανείς, οι έγκυες γυναίκες , όσοι πάσχουν από αιμορροφιλία ή ‘άτομα με ευαίσθητο δέρμα πρέπει να αποφεύγουν τη δερματοστιξία. Δεν πρέπει να γίνεται δερματοστιξία σε περιοχές με κονδυλώματα, κρεατοελιές και φακίδες.
Οι έγκυες γυναίκες με δερματοστιξία ιδιαίτερα πάνω στην σπονδυλική στήλη στο ύψος της μέσης μπορεί να παρουσιάζουν χρωστικές των μελανιών στη σπονδυλική στήλη και στο μυελό, οπότε καθίσταται προβληματική ενδεχόμενη κατά τον τοκετό επισλκηρίδια αναισθησία. Τα άτομα που πάσχουν από ψωρίαση ή έκζεμα πρέπει να προσέχουν περισσότερο, καθώς η δερματοστιξία μπορεί να προκαλέσει έξαρση της ασθένειας.
Τα διάφορα συστατικά που περιέχουν τα μελάνια της δερματοστιξίας έχει αποδειχτεί πλέον πως εγκυμονούν σοβαρούς κινδύνους για την υγεία του δέρματος και του οργανισμού. Πράγματι: Τα αζωτοχρώματα είναι δυνητικά επικίνδυνα και μπορεί να προκαλέσουν αλλεργίες, φαγούρα και εξανθήματα.
Το Αντιμόνιο μπορεί να προκαλέσει ερεθισμό στα μάτια, στο δέρμα και στα πνευμόνια. Σε συνεχιζόμενη έκθεση δημιουργεί πιο σοβαρά προβλήματα στα πνευμόνια, στην καρδιά, διάρροια, σοβαρό έμετο και έλκη στομάχου. Το Αργίλιο με τη μορφή του υδροξειδίου του αργιλίου [Al(OH)3] θεωρείται υπεύθυνο για το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης, τη μακροφαγική μυοαπονευρωσίτιδα και το υποδόριο ψευδολέμφωμα. Το Αρσενικό είναι καρκινογόνο και η μεγαλύτερη έκθεση μπορεί να οδηγήσει σε γενετικές βλάβες. Το Βηρύλλιο καταχωρείται από την Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος (Environmental Protection Agency -EPA) των ΗΠΑ στην πρώτη κατηγορία των καρκινογόνων στοιχείων.
Η έκθεση στο στοιχείο αυτό μπορεί να προκαλέσει τη χρόνια ασθένεια του Βηρυλλίου στα πνευμόνια που είναι θανατηφόρα. Το Ζιρκόνιο είναι ισχυρό αλλεργιογόνο. Το Κάδμιο εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για την ανθρώπινη υγεία Προκαλεί βλάβη στα νεφρά και στα πνευμόνια. Θεωρείται υπεύθυνο για την ασθένεια «ιτάι-ιτάι» που προκαλεί καρκίνο στα κόκκαλα.
Ο Μόλυβδος βιοσυσσωρεύεται στα κόκκαλα και παρεμβαίνει σε πολλές διεργασίες του οργανισμού. Είναι τοξικός για τους ιστούς ,την καρδιά, τα κόκκαλα, τα έντερα, τα νεφρά, και το νευρικό και αναπαραγωγικό σύστημα. Είναι υπεύθυνος για τη σοβαρή δηλητηρίαση της μολυβδίασης.
Η Π-φαινυλενοδιαμίνη (P-Phenylenediamine- PPD), που περιέχεται στη μαύρη χένα μπορεί να προκαλέσει επικίνδυνες δερματικές αντιδράσεις σε κάποιους ανθρώπους όπως φλύκταινες, δερματίτιδα, αγγειοοίδημα, δερματική αχρωμία, κοκκινίλες, φωτοαλλεργία, μόνιμα σημάδια και κόκκινα σπυράκια με πύον. Θεωρείται ότι είναι υπεύθυνη για τη χρόνια αλλεργία τη γνωστή allergie à vie. Η παρουσία στη χένα της Π-αιθυλενοδιαμίνης (P-ehylenodiamine-PED) προκαλεί υπερευαισθησία.
Οι πολυκυκλικές αρωματικές ενώσεις με κυριότερους εκπροσώπους το βενζοπυρένιο και βενζοανθρακένιο είναι πολύ επικίνδυνες. Το βενζοπυρένιο μάλιστα καταγράφεται από την Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος ως «μια από τις πιο ισχυρές και καλά τεκμηριωμένες καρκινογόνες ουσίες του δέρματος». Ο Υδράργυρος είναι μια νευροτοξίνη με αρνητικές επιπτώσεις στο νευρικό σύστημα.
Μπορεί να προκαλέσει βλάβη στον εγκέφαλο και να οδηγήσει σε σωματικές και συναισθηματικές διαταραχές. Οι φθαλικές ενώσεις σε μελέτες σε ζώα βλάπτουν το συκώτι, τα νεφρά, τα πνευμόνια και το αναπαραγωγικό σύστημα . Η παρουσία στο αίμα ελεύθερου Χαλκού θεωρείται υπεύθυνη για κυτταρικές βλάβες. Το εξασθενές Χρώμιο είναι μια ένωση ιδιαίτερα τοξική και καρκινογόνος. Το εξασθενές χρώμιο θεωρείται επικίνδυνο ακόμα και σε ελάχιστες ποσότητες.
Αρκετές μελέτες που έγιναν τα τελευταία χρόνια με τη βοήθεια του ηλεκτρονικού μικροσκοπίου σε ιστολογικές τομές ανθρώπων που έκαναν δερματοστιξία μέσα σε μερικές εβδομάδες ή μήνα δείχνουν πως τα περισσότερα μικροσωματίδια της μελάνης της δερματοστιξίας ανιχνεύονται παγιδευμένα στις δεσμίδες του κολλαγόνου του συνδετικού ιστού ή στην επιφάνεια των κυτταρικών ινοβλαστών. Ο ρόλος των ινοβλαστών αυτών είναι η διατήρηση της ελαστικότητας του δέρματος και η προστασία από μολύνσεις από μύκητες, μυκοβακτήρια, βακτήρια και ιούς με την παραγωγή της ιντεροφερόνης β.
Το 2009 γίνεται η πρώτη εργαστηριακή μελέτη για την τοξικότητα δύο μελανιών δερματοστιξίας σε ανθρώπινες ινοβλάστες. Από τη μελέτη αυτή φάνηκε πως τα μικροσωματίδια αραιωμένα ή μη σε επαφή με τα ανθρώπινα κύτταρα προσκολλώνται στην επιφάνεια των ινοβλαστών διάσπαρτα ή σε συσσωματώματα. Τα προσκολλημένα μικροσωματίδια δεν επηρεάζουν τη μορφή ή τη βιωσιμότητα των κυττάρων, αλλά μεταβάλλουν την παραγωγή μιας σημαντικής πρωτεΐνης το α-προκολλαγόνο τύπου 1. Τα μικροσωματίδια που δεν παγιδεύονται μεταφέρονται με το αίμα στους γειτονικούς λεμφαδένες. Ερευνητές επισημαίνουν ότι τα μικροσωματίδια των μελανιών της δερματοστιξίας μπορούν να διεισδύσουν στο κυκλοφορικό σύστημα και στη συνέχεια να συσσωρευτούν στη σπλήνα και στα νεφρά , μπλοκάροντας την ικανότητα να φιλτράρουν τις βλαβερές ουσίες. Δεν μπορεί να είναι τυχαία η συχνή εμφάνιση καρκίνου του δέρματος και ιδιαίτερα του μελανώματος στην περιοχή της δερματοστιξίας.
Είναι γνωστό πως τα μικροσωματίδια του Αργιλίου εγχυμένα στους υποδερμικούς μυς μπορεί να προκαλέσουν επιπλοκές στο κεντρικό νευρικό σύστημα και το σύνδρομο της χρόνιας κόπωσης. Εάν ένα χρωστικό μικροσωματίδιο εισέλθει στην επιδερμίδα ο οργανισμός το αποβάλλει μέσα σε λίγες μέρες ή εβδομάδες με την απολέπιση. Όταν όμως εισέλθουν στον υποδόριο ιστό προσκολλώνται, όπως αναφέρθηκε, στην επιφάνεια των ινοβλαστών. Ενώ η συγκέντρωση από τη δερματοστιξία στο δέρμα είναι πολύ χαμηλή στον υποδόριο ιστό θεωρείται αρκετά μεγάλη και φτάνει τα 0,60 – 9,42 mg/cm2 πολύ πάνω από τον παραδεκτό μέσο όρο των 2.53 mg / cm2 στην περίπτωση για παράδειγμα της κόκκινης χρωστικής.
Πρέπει να επισημανθεί ιδιαίτερα πως η αφαίρεση της δερματοστιξίας, που δεν απαιτεί στις μέρες μας χειρουργική εκτομή ή βαθιά τριβή του δέρματος, δεν είναι καθόλου αθώα. Η δερματοστιξία μετά από πολύμηνη επέμβαση με λέιζερ μπορεί να εξασθενήσει. Στην πραγματικότητα όμως η καταστροφή των χρωστικών με υψηλή θερμοκρασία γίνεται πρόξενος δημιουργίας δευτερογενών καρκινογόνων και μεταλλαξιογόνων υποπροϊόντων.
Βρέθηκε για παράδειγμα στη Γερμανία πως η συγκέντρωση των τοξικών αυτών υποπροϊόντων μετά την επέμβαση με λέιζερ αυξάνει μέχρι και 70 φορές. Κι όσο μεγαλύτερη είναι η έκταση της δερματοστιξίας τόσο μεγαλύτερη είναι η παραγωγή των τοξικών αυτών υποπροϊόντων.
Οι κίνδυνοι που σχετίζονται με το τατουάζ εστιάζονται στη μόλυνση, στην τοξικότητα και στην αλλεργία. Η μόλυνση μπορεί να προκληθεί από τη χρησιμοποίηση μη αποστειρωμένων υλικών ,από τη μη σχολαστική απολύμανση του δέρματος, και από εκ παρασκευής ή δευτερογενώς μολυσμένα μελάνια.
Στην Ολλανδία το 2001 εξετάστηκαν 52 δείγματα μελανιών που προορίζονταν για δερματοστιξία και για μόνιμο μακιγιάζ. Το 18% από τα δείγματα αυτά ήταν μικροβιακά μολυσμένα. Μάλιστα τα 7 δείγματα περιείχαν πάνω από 100.000 βακτήρια και κυρίως Pseudomonas sp. και Pseudomonas aeruginosa. Μία μελέτη στη Δανία το 2011 διαπίστωσε 58 διαφορετικά μελάνια μολυσμένα. Μετά από δερματοστιξία ιδιαίτερα από ερασιτέχνες έχει διαπιστωθεί εμφύσημα, ερυσίπελας από στέλεχος ανθεκτικό στα αντιβιοτικά του Staphylococcus aureus, έκθυμα ως αποτέλεσμα μη θεραπευμένου εμφυσήματος, μολυσματική κυτταρίτιδα, αποστήματα, έλκη, σηπτική αρθρίτιδα από μυκοβακτήρια πολύ ανθεκτικά στο οινόπνευμα, στα οξέα, στο χλώριο και στο όζον.
Το 2006 στις ΗΠΑ σήμανε συναγερμός για τους ανθρώπους που θα έκαναν δερματοστιξία εξαιτίας της απομόνωσης ενός στελέχους σταφυλόκοκκου εν δυνάμει θανατηφόρου και πολύ ανθεκτικού στα αντιβιοτικά. Αναφέρεται επίσης η απομόνωση από 44 άτομα με δερματοστιξία ενός στελέχους του Staphylococcus aureus υπερανθεκτικού στα αντιβιοτικά. Από μελάνια μολυσμένα απομονώθηκε στις ΗΠΑ το Mycobacterium chelonae. Στη Γαλλία βρέθηκαν το υπεύθυνο της φυματίωσης μυκοβακτήριο Mycobacterium tuberculosis και της λέπρας το Mycobacterium leprae, παθογόνα σύφιλης, τετάνου, σηψαιμίας σπειροχαίτες και ο υπεύθυνος της σποροτρίχωσης μικρομύκητας Sporothrix schenckii.
Στη Τσεχία απομονώθηκε ο μύκητας Acremonium fungi. Οι μύκητες του γένους αυτού μπορεί να προκαλέσουν οστεΐτιδα δηλαδή μόλυνση του οστεϊκού ιστού συνοδευόμενη από πυρετό. Είναι δε γνωστό πως οι μύκητες αυτοί δεν παρουσιάζουν ευαισθησία στα κυκλοφορούντα φάρμακα για μυκητιάσεις. Στην ιατρική βιβλιογραφία βρίσκει κανείς, πολύ σπάνια βέβαια, αναφορές για την εμφάνιση εξαιτίας της δερματοστιξίας διαφόρων παρασιτώσεων όπως ζυγομύκωση, δερματοφύτωση, λεϊσμανίαση και κοκκιδιοϊδομύκωση .
Αναφέρονται επίσης περιπτώσεις εμφάνισης ανθρωποπαθογόνων ιώσεων του γένους Papillomavirus (Virus du Papillome Humain -VPH), απλού έρπη, ερυθράς και ευλογιάς των αγελάδων. Σε ορισμένες περιπτώσεις η ιογενής λοίμωξη μπορεί να είναι συστημική και να επηρεάσει όλο το σώμα , όπως ο ιός του AIDS , της ηπατίτιδας Β που μπορεί να προκαλέσει κίρρωση και καρκίνο του συκωτιού και της ηπατίτιδας C που παρουσιάζεται πολύ συχνά ακόμα και όταν παίρνονται τα απαραίτητα προληπτικά μέτρα. Σε σχετική μελέτη το 2000 το άτομο που έκανε δερματοστιξία έχει 9 φορές περισσότερη πιθανότητα να παρουσιάσει την ηπατίτιδα C.
Πρέπει να τονιστεί επίσης πως ορισμένοι ιοί μπορεί να επιβιώσουν έξω από το σώμα για 7 ημέρες ( ηπατίτιδα C) και 7-28 ημέρες (ηπατίτιδα Β) . Εξαιτίας του γεγονότος αυτού οι τράπεζες αίματος απαγορεύουν σε ανθρώπους που έκαναν δερματοστιξία τους τελευταίους 12 μήνες, να γίνονται δότες αίματος.
Οι χρωστικές και τα προσθετικά που εισάγονται στο δέρμα θεωρούνται ως ξένα σώματα για το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού. Κατά συνέπεια είναι φυσικό επακόλουθο η εκδηλούμενη φλεγμονώδης αντίδραση. Η αντίδραση αυτή ανάλογα με τη συμπεριφορά του ανοσοποιητικού συστήματος του ατόμου ,το είδος της χρωστικής και του πρόσθετου θα εκδηλωθεί σε διαφορετική περίοδο.
Κατά κανόνα τα συμπτώματα της φλεγμονής εμφανίζονται σε δύο μέχρι τρεις εβδομάδες. Μερικές φορές και σε περιπτώσεις χρόνιας φλεγμονής μπορεί να παρουσιαστεί και ιστική νέκρωση.
Μερικά μελάνια μπορεί να περιέχουν χρωστικές και πρόσθετα ύποπτα να είναι αλλεργιογόνα. Οι αλλεργικές επιδράσεις εξαιτίας της δερματοστιξίας μπορεί να εμφανιστούν μετά μερικές εβδομάδες ή και μετά 40 χρόνια..
Το αυτοάνοσο νόσημα της σαρκοείδωσης για παράδειγμα μπορεί να αναπτυχθεί δεκαετίες μετά τη στιγμή που έγινε η δερματοστιξία. Η δημιουργία επιπρόσθετης δερματοστιξίας σε ευαίσθητα άτομα μπορεί να επιδεινώσει την αλλεργία. Έχουν διαπιστωθεί πολλοί τύποι αλλεργίας όπως κοκκιοματώδης φλεγμονή από μελάνια με άλατα Αργίλιου και Ζιρκονίου, αντιδράσεις λειχηνοειδείς ,μερικές φορές αλωπεκία από μελάνια με άλατα Υδραργύρου, θειούχου Καδμίου και αζωτοανόργανων χρωστικών. Οι χρωστικές των μελανιών και ειδικά το κόκκινο, το πράσινο, το κίτρινο και το μπλε μπορεί να προκαλέσουν αλλεργικές δερματικές αντιδράσεις, όπως δερματικό εξάνθημα στη θέση της δερματοστιξίας.
Αυτό μπορεί να συμβεί ακόμη και πολλά χρόνια μετά από τη στιγμή που έγινε η δερματοστιξία.
Δεν πρέπει να αγνοεί κανείς και το γεγονός ότι μετά τη δερματοστιξία μπορεί να παρατηρηθούν και δευτεροβάθμιες δυσμενείς επιδράσεις. Πιστεύεται συνήθως , πως μετά τη φλεγμονή, η περιοχή της δερματοστιξίας έχει επουλωθεί. Ωστόσο σε ορισμένες περιπτώσεις η περιοχή αυτή μπορεί να παραμείνει ως ζώνη χαμηλής αντίστασης ( Locus minoris resistentiae ) και να ευνοήσει την εμφάνιση λειχήνα σε μαύρη δερματοστιξία ,χηλοειδή αντίδραση στις θέσεις με κόκκινη χρωστική, κοινό ή ερυθηματώδη λύκο, επιδείνωση της ψωρίασης και σαρκοείδωση.
Μία σημαντική πάχυνση του δέρματος μέχρι και 0.89 χιλιοστά φαίνεται πως συνδέεται με τη δερματοστιξία. Η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ προειδοποιεί πως σε ασθενείς με δερματοστιξία η αξονική τομογραφία μπορεί να προκαλέσει διόγκωση και κάψιμο του δέρματος. Ορισμένες χρωστικές των μελανιών πλούσιες σε οξείδια μπορεί να αλλοιώσουν την ιατρική απεικόνιση και να οδηγήσουν σε εσφαλμένη διάγνωση.
Κίνδυνοι ελλοχεύουν και στην προσωρινή δερματοστιξία με διάρκεια από τρεις ημέρες μέχρι και αρκετές εβδομάδες. Η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ αναφέρει πως μπορεί να προκαλέσει ερυθρότητα, εκχυμώσεις, αποχρωματισμό της επιδερμίδας, αυξημένη ευαισθησία στην ηλιακή ακτινοβολία, και μόνιμες ουλές.
Δεν μπορεί να είναι τυχαία η συχνή εμφάνιση καρκίνου του δέρματος και ιδιαίτερα του μελανώματος στην περιοχή της δερματοστιξίας.
Επίλογος
Η δερματοστιξία, μια παγανιστική τεχνική από τα παλιά. στις μέρες μας έγινε συρμός. Καλά τότε. Μα σήμερα που η επιστήμη έχει φτάσει στο φεγγάρι και έχει αποσαφηνίσει με σοβαρή έρευνα τους κινδύνους της δερματοστιξίας πώς η κάθε πολιτεία αφήνει χωρίς καμία σχετική νομοθεσία έκθετους και απροστάτευτους τους πολίτες; Δεν βλέπει πως το σώμα τους, το σκήνωμα της ψυχής, με την πρακτική αυτή κατακλύζεται από «τσουνάμι» χρωστικών ουσιών, πρόσθετων, πολυκυκλικών αρωματικών υδρογονανθράκων και βαρέων μετάλλων μετατρεπόμενο με τον καιρό σε μια «χωματερή» επικίνδυνων μικροσωματιδίων;
Δεν αντιλαμβάνεται την εναγώνια πάλη του οργανισμού με δερματοστιξία, που μέρα με τη μέρα εξασθενίζει την αυτοάμυνά του στην προσπάθεια «παγίδευσης» ή αποβολής της «ξένης μάζας»; Πότε θα εξηγήσει στον υποψήφιο για δερματοστιξία πως ο «κυκεώνας» αυτός των μικροσωματιδίων μπορεί να καταστεί με συνεργισμό μεταξύ τους και με άλλα προϋπάρχοντα βιοσυσσωρευμένα υλικά πρόξενος επικίνδυνων καταστάσεων; Ευτυχώς που η μόδα της δερματοστιξίας αρχίζει χρόνο με το χρόνο να ξεχνιέται. Όλο και περισσότερα άτομα με δερματοστιξία συνωθούνται στα ινστιτούτα που κάνουν αφαίρεση.
Την τελευταία δεκαετία τα κέρδη από την αφαίρεση της δερματοστιξίας αυξήθηκαν κατά 440% και έφτασαν στα 75.5 εκατομμύρια δολάρια. Ευτυχώς που οι συστάσεις για δημιουργία προσωρινής δερματοστιξίας δεν εισακούονται πια γιατί και αυτή η τεχνική έχει τις δυσμενείς της επιδράσεις. Η κατάσταση είναι σοβαρή. Οι αετονύχηδες της φιλοκέρδειας έχουν «ριζώσει» για τα καλά. Δεν τους «παρακουνάει» τίποτα. Χρειάζεται εδώ και τώρα αυστηρή νομοθεσία για προστασία των ατόμων που συνεχίζουν να θέλουν να κάνουν δερματοστιξία και παραπέρα έρευνα για να έλθουν στο φως της δημοσιότητας αποτελέσματα που θα πείσουν για τους κινδύνους που κρύβονται πίσω από την τεχνική αυτή. Μόνο έτσι θα σταματήσει το «πήγαινε έλα» των πολιτών από τον εφαρμοστή στον αφαιρέτη της δερματοστιξίας Διαφορετικά ο Θεός να « βάλει» το χέρι του.
* Ο δρ. Βαγγέλης Α. Μπούρμπος είναι Γεωπόνος Ερευνητής -Οικοτοξικολόγος
