Από τα μαθητικά χρόνια το ξέρουμε όλοι μας, και αναφέρομαι στο δικτατορικό στυγνό καθεστώς της 21ης Απριλίου του 1967, που επιβλήθηκε στον τόπο μας, κάποιοι συνελληνές μας αντέδρασαν δυναμικά. Άλλοι φεύγοντας στο εξωτερικό κι οργανώνοντας από κει την αντίστασή τους. Άλλοι με την άρνησή τους να συνεργαστούν με την δικτατορία.
Οι πνευματικοί άνθρωποι αυτού του τόπου, σταμάτησαν να δημοσιεύουν κείμενά τους, επισημαίνοντας έτσι ότι: Όταν δεν υπάρχει ελευθερία, δεν μπορεί να υπάρξει πνευματική ζωή! Αυτή την αντίδραση των πνευματικών ανθρώπων εκφράζει και η δήλωση του ποιητή μας Γιώργου Σεφέρη, η οποία είχε μεγάλη απήχηση. Κι αυτό εξαιτίας της παγκόσμιας ακτινοβολίας του ποιητή μας που τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ της Λογοτεχνίας το 1963.
Η Δήλωση ανακοινώθηκε από το BBC, το ραδιοφωνικό σταθμό της Αγγλίας. Και είναι η εξής:
«Δήλωση του Γιώργου Σεφέρη» (28 Μαρτίου 1969):
Πάει καιρός που πήρα την απόφαση να κρατηθώ έξω από τα πολιτικά του τόπου. Προσπάθησα άλλοτε να το εξηγήσω· αυτό δε σημαίνει διόλου πως μου είναι αδιάφορη η πολιτική ζωή μας.
Έτσι, από τα χρόνια εκείνα, ως τώρα τελευταία, έπαψα κατά κανόνα να αγγίζω τέτοια θέματα. Εξάλλου τα όσα δημοσίευσα ως τις αρχές του 1967 και η κατοπινή στάση μου -δεν έχω δημοσιεύσει τίποτα στην Ελλάδα από τότε που φιμώθηκε η ελευθερία- έδειχναν, μου φαίνεται, αρκετά καθαρά τη σκέψη μου.
Μολαταύτα, μήνες τώρα, αισθάνομαι μέσα μου και γύρω μου, ολοένα πιο επιτακτικά, το χρέος να πω ένα λόγο για τη σημερινή κατάστασή μας. Με όλη τη δυνατή συντομία, να τι θα έλεγα:
Κλείνουν δυο χρόνια που μας έχει επιβληθεί ένα καθεστώς ολωσδιόλου αντίθετο με τα ιδεώδη για τα οποία πολέμησε ο κόσμος μας και τόσο περίλαμπρα ο λαός μας στον τελευταίο παγκόσμιο πόλεμο. Είναι μια κατάσταση υποχρεωτικής νάρκης, όπου όσες πνευματικές αξίες κατορθώσαμε να κρατήσουμε ζωντανές, με πόνους και με κόπους, πάνε κι αυτές να καταποντιστούν μέσα στα ελώδη στεκούμενα νερά. Δε θα μου ήταν δύσκολο να καταλάβω πως τέτοιες ζημιές δε λογαριάζουν πάρα πολύ για ορισμένους ανθρώπους. Δυστυχώς δεν πρόκειται μόνον γι’ αυτό τον κίνδυνο. Όλοι πια το διδάχτηκαν και το ξέρουν πως στις δικτατορικές καταστάσεις η αρχή μπορεί να μοιάζει εύκολη, όμως η τραγωδία περιμένει αναπότρεπτη στο τέλος. Το δράμα αυτού του τέλους μάς βασανίζει, συνειδητά ή ασυνείδητα, όπως στους παμπάλαιους χορούς του Αισχύλου. Όσο μένει η ανωμαλία, τόσο προχωρεί το κακό.
Είμαι ένας άνθρωπος χωρίς κανένα απολύτως πολιτικό δεσμό και, μπορώ να το πω, μιλώ χωρίς φόβο και χωρίς πάθος. Βλέπω μπροστά μου τον γκρεμό όπου μας οδηγεί η καταπίεση που κάλυψε τον τόπο. Αυτή η ανωμαλία πρέπει να σταματήσει. Είναι εθνική επιταγή.
Τώρα ξαναγυρίζω στη σιωπή μου. Παρακαλώ το Θεό να μη με φέρει άλλη φορά σε παρόμοια ανάγκη να ξαναμιλήσω»
Γιώργος Σεφέρης.
