Η διορθωτική ανατροφοδότηση στη διδασκαλία

Η διορθωτική ανατροφοδότηση αναφέρεται σε πληροφορία που δίνεται στον μαθητή για να τον βοηθήσει να επαναλάβει μια σωστή συμπεριφορά, ν’ αποβάλει λανθασμένες συμπεριφορές και να πετύχει τους επιδιωκόμενους σκοπούς του μαθήματος. Η διορθωτική ανατροφοδότηση αναφέρεται και ως μορφωτική ανατροφοδότηση (formative feedback) -δηλαδή, η πληροφόρηση εκείνη που κατευθύνεται στον μαθητή κι αποσκοπεί στην αλλαγή της σκέψης και της συμπεριφοράς του για την προαγωγή της μάθησης. Η ανάγκη για διορθωτική ανατροφοδότηση, προκειμένου να βελτιωθεί και να διατηρηθεί η απόδοση, αποτελεί μια ουσιαστική μαθησιακή εμπειρία.
Διάφορες σχετικές μελέτες βρήκαν ότι στα πλαίσια της φυσικής αγωγής η διορθωτική ανατροφοδότηση δίνεται κυρίως σε μαθητές χαμηλών κινητικών ικανοτήτων καθώς είν’ αυτοί που την έχουν περισσότερο ανάγκη προκειμένου να βελτιωθούν. Παράλληλα, διορθωτική και ταυτόχρονα ειδική ανατροφοδότηση δίνουν κυρίως οι καθηγητές φυσικής αγωγής που έχουν πολύ καλή γνώση του αντικειμένου. Αναφέρεται, επίσης, ότι περίπου το 42% της ανατροφοδότησης στη φυσική αγωγή είναι διορθωτική ανατροφοδότηση. Όσον αφορά στη διορθωτική ανατροφοδότηση που δίνεται μες στην τάξη, η έρευνα έχει δείξει ότι το 90% των ερωτήσεων των δασκάλων προσανατολίζεται στο πόσο καλά έγινε μια άσκηση, στη διάκριση μεταξύ σωστών και λανθασμένων απαντήσεων και στην απόκτηση περισσοτέρων πληροφοριών.
Είναι σημαντικό ν’ αναφερθεί ότι η διορθωτική ανατροφοδότηση επιτελεί διάφορες λειτουργίες. Στη σχετική βιβλιογραφία συναντάμε δύο βασικές λειτουργίες της. Η πρώτη ονομάζεται κατευθυντήρια (directive – μες απ’ αυτή ο μαθητής ενημερώνεται για το τι χρειάζεται ν’ αλλάξει ή να διορθώσει σε περίπτωση λάθους) κι η δεύτερη διευκολυντική (facilitative – μες απ’ αυτή τη λειτουργία ο δάσκαλος προτείνει στον μαθητή τρόπους που θα τον βοηθήσουν να κάνει τις δικές του αναθεωρήσεις). Άλλος διαχωρισμός είν’ αυτός που γίνεται ανάμεσα στους τύπους πληροφοριών που μεταδίδει η διορθωτική ανατροφοδότηση: ο πρώτος τύπος είναι αυτός της επαλήθευσης (verification) κι ο δεύτερος είναι αυτός της επεξεργασίας (elaboration).
Η διορθωτική ανατροφοδότηση μπορεί ν’ αποτελέσει ένα ισχυρό εργαλείο για την επίτευξη μες στην τάξη, αλλά μόνον όταν πληρούνται κάποιες προϋποθέσεις. Ειδικότερα, η έρευνα έχει δείξει ότι όταν η διορθωτική ανατροφοδότηση είναι ταυτόχρονα συγκεκριμένη και σαφής, τότε μπορεί να συμβάλλει στην επίτευξη του μαθητή και στην αποτελεσματική μάθηση περισσότερο από μια απλή επιβεβαίωση του τύπου σωστό/λάθος. Η ανατροφοδότηση που δεν είναι συγκεκριμένη μπορεί να οδηγήσει τους μαθητές σε μια αβεβαιότητα ως προς τον τρόπο της αντίδρασής τους σ’ αυτή την ασάφεια της ανατροφοδότησης και να τους κάνει να την δουν ως ανώφελη ή να τους φέρει σε δύσκολη θέση.
Επιπλέον, η διορθωτική ανατροφοδότηση είναι πιο ισχυρή όταν αναφέρεται σε λάθος ερμηνείες παρά στην έλλειψη γνώσεων. Όταν οι μαθητές υπολείπονται σε γνώσεις, τότε η περαιτέρω διδασκαλία είναι πιο ισχυρή απ’ την ανατροφοδότηση. Επομένως, αν ο σκοπός είν’ η μάθηση κι η βελτίωση της απόδοσης του μαθητή, τότε φράσεις του τύπου σταμάτα, όχι, μη δεν είν’ κατάλληλες για διόρθωση λαθών. Σε αντίθεση με τα παραπάνω ευρήματα, η σχετική έρευνα στη περίπτωση της φυσικής αγωγής δεν υποστηρίζει πάντα αυτόν τον ρόλο της ανατροφοδότησης καθώς η αποτελεσματικότητα της ανατροφοδότησης μπορεί να εξαρτάται όχι μόνον απ’ τις κινητικές δεξιότητες που διδάσκονται αλλά κι απ’ τα χαραχτηριστικά των μαθητών.
Τέλος, έχει υποστηριχτεί ότι η υπερβολική διορθωτική ανατροφοδότηση μπορεί να ενθαρρύνει τους μαθητές να επικεντρωθούν περισσότερο στους άμεσους σκοπούς κι όχι στις στρατηγικές για την επίτευξη αυτών των σκοπών. Ανατροφοδότηση που παρέχει πολύ συγκεκριμένες πληροφορίες για την ορθότητα μιας άσκησης και δεν κατευθύνεται ταυτόχρονα στην απαιτούμενη διαδικασία για την ολοκλήρωσή της, μπορεί να οδηγήσει την προσοχή του μαθητή σε επίπεδα κατώτερα από εκείνα που απαιτούνται για μια υψηλή απόδοση.