Ας δούμε για αρχή σε τι κατάσταση ήταν ο ελληνικός κόσμος πολύ πριν την καθιέρωση του χριστιανισμού ως επίσημη θρησκεία (380).
O Παυσανίας (2ος μ.Χ. αι.) αναφέρει πλήθος εγκαταλελειμμένων ναών της αρχαιοελληνικής θρησκείας στην ελληνική ύπαιθρο. Μόνο στην Αρκαδία, στο κέντρο της Αρχαίας Κλασσικής Ελλάδας, ο Παυσανίας (Αρκαδικά) αναφέρει πλήθος ναών ερειπωμένων, χορταριασμένων, δίχως στέγη, και εγκαταλελειμμένων: της Αφροδίτης (9,6), της Αθηνάς (14,4), της Αφροδίτης (12,6), του Απόλλωνα (15,4), του Ερμή (17,1), της Αφροδίτης (24,6), των Δώδεκα θεών (25,3), της Ήρας (26,2), της Δήμητρας (29,5), του Ερμή (32,1), του Ερμή (30,6), των Μουσών (32,2), του Άρη (32,3), της Αρτέμιδος (35,5), της Αθηνάς (36,7), της Αφροδίτης (41,10), της «Μητρός των θεών» (44,1), της Αρτέμιδος (53,11) και του Πυθίου Απόλλωνα (54,5). Προφανώς η απαξίωση των προγόνων μας για τον πολυθεϊσμό στην Αρκαδία δεν ήταν η εξαίρεση αλλά ο κανόνας.
Ο ελληνικός κόσμος της ύστερης ρωμαϊκής περιόδου μικρή έως ελάχιστη σχέση είχε με αυτόν της κλασικής και προκλασικής, αφού η εθνική θρησκεία είχε γίνει πλέον πολυεθνική. Εκτός από το ιερό των αιγύπτιων “θεών” στη Μάκρη (του 2ου αιώνα, που ακόμα και σήμερα διατηρείται ) έχουμε μιθραίο στη Θράκη , Σεραπείο (Αλεξάνδρεια), Βααλ (Αντιόχεια) κ.α. Η ελληνική διανόηση ακολούθησε τον ίδιο δρόμο και με την “πατρώα” θρησκεία, στην (νέο) πλατωνική ακαδημία του 5ου αιώνα που μελετούσαν χαλδαϊκά κείμενα (Στοιχείωσις Θεολογική -Πρόκλος). Όλα τα παραπάνω ήταν απολύτως φυσιολογικό να συμβούν ,αφού από τις κλειστές πόλεις-κράτη περάσαμε σε πολυεθνικά βασίλεια-αυτοκρατορίες (Πτολεμαίοι, Σελευκίδες, Ρωμαϊκή κτλ), που θρησκευτικός συγκρητισμός ήταν αναπόφευκτος.
Η απαξίωση των παγανιστών της εποχής ήταν παροιμιώδης, ο ίδιος ο Ιουλιανός μας αναφέρει το παράδειγμα των κατοίκων της Αντιόχειας να αδιαφορήσουν παντελώς για την εορτή του πολιούχου τους Απόλλωνα (4ος αιώνας ). Οσον αφορά την ηθική των παγανιστών της εποχής ο Warren Treadgold μας δίνει μια ιδέα στο Α History of the Byzantine State and Society…
Οσον αφορά τις δήθεν διώξεις παγανιστών (η γνωστή επωδός περί Σκυθόπολης) από τον Ουάλη ,ας δούμε τι λέει ο Αμμιανός Μαρκελλίνος (παγανιστής ρωμαίος ιστορικός εκείνης της εποχής ) στο Rerum Gestarum Libri 19 XII .Τα δικαστήρια της Σκυθόπολης στήθηκαν για πολιτικούς λόγους. Δεν στήθηκαν για να εξολοθρεύσουν όλους τους Εθνικούς ή όποιον ήταν Εθνικός, αλλά για να δικάσουν εκείνους τους συγκεκριμένους Εθνικούς που ζήτησαν χρησμό από κάποιο συγκεκριμένο μαντείο της Ανατολής, στέλνοντας σε αυτό γραπτές λίστες με τις επιθυμίες τους να αποκτήσουν ανώτερα κρατικά αξιώματα. Συνεπώς φάνηκαν ύποπτοι ότι συνωμοτούσαν κατά του αυτοκράτορα.
Οσον αφορά τις καταστροφές αρχαίων ιερών (αφού είδαμε πρώτα την απαξίωση αιώνες πριν από τους ίδιους τους Έλληνες) ας δούμε τι λένε οι αυτοκράτορες στον Θεοδοσιανό Κώδικα.
Θεοδοσιανός Κώδικας, XVI.10.8, Αυτοκράτορες Γρατιανός, Βαλεντινιανός και Θεοδόσιος προς Παλλάδιο, Δούκα της Οσροηνής (30 Νοεμβρίου 382 μ.Χ.):Με την έγκριση του δημοσίου συμβουλίου διατάσσουμε ότι οι ναοί όπου προηγουμένως σύχναζαν τα πλήθη, και που βρίσκονται ακόμα σε δημόσια χρήση, θα παραμείνουν ανοικτοί. Έτσι θα μπορούν τα πλήθη γηγενών και επισκεπτών να βλέπουν το ναό. Η αξία των αγαλμάτων, που βρίσκονται μέσα στους ναούς, θα υπολογίζεται με βάση την αισθητική τους και όχι τον ιερό τους χαρακτήρα.
Αυτοκράτορες Αρκάδιος και Ονώριος προς Μακρόβιο, Βικάριο της Ισπανίας, και Προκλιανόν, Βικάριο των Πέντε Επαρχιών (29 Ιανουαρίου 399) : Όπως ακριβώς απαγορεύσαμε τις θυσίες, έτσι επιθυμούμε και να διατηρηθούν τα διακοσμητικά στοιχεία των δημοσίων κτιρίων. Αν κάποιος επιχειρήσει να καταστρέψει αυτά τα έργα, δεν θα βασίζεται σε καμία εξουσία.(Θεοδοσιανός Κώδικας XVI.10.15).
Αυτοκράτορες Αρκάδιος και Ονώριος προς Απολλόδωρο, Ανθύπατο Αφρικής (20 Αυγούστου 399): “Αν κάποιος επιχειρήσει να καταστρέψει ναούς, οι οποίοι είναι κενοί από παράνομα αντικείμενα, δεν θα έχει την αυτοκρατορική υποστήριξη. Διατάσσουμε ότι η κατάσταση των κτηρίων θα πρέπει να παραμείνει αλώβητη.(..)” ( Θεοδοσιανός Κώδικας XVI.10.18,).
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες φυσικά εκείνης της περιόδου είχαν καταντήσει μία παρωδία (όπως και τα υπόλοιπα) όπου συμμετείχαν ακόμα και μονομάχοι ! Ο Μέγας Θεοδόσιος έκοψε τις χορηγίες και τελείωσε αυτή τη παρωδία.
Η καταστροφή των αρχαίων ιερών βαραίνει εμάς τους ίδιους (Έλληνες) που απλά δεν ενδιαφερόμασταν πλέον για τον πολυθεϊσμό, αλλά ακόμα περισσότερο τις βαρβαρικές ορδές (κυρίως γερμανών) κελτών 279πΧ (επι Βρέννου) Ερούλων και γότθων 267 , αρειανιστών (αιρετικών) Βησιγότθων του Αλάριχου τέλη 4ου αιώνα και αργότερα Σλάβων. Οι έρουλοι πυρπόλησαν το Παρθενώνα το 267 και οι Γότθοι κατέστρεψαν τελείως το ναό της Αρτέμιδος την ίδια εποχή (Ιορδάνης ο αλάνος- Getica 107 ).Φυσικά μη ξεχνάμε τις καταστροφές κατά τη διάρκεια των μακεδονικών πολέμων (3ο-2ο αιώνα πΧ) ,μιθριδατικών πολέμων (μεγάλες καταστροφές επέφερε ο Σύλλας σε Αθήνα και Πειραιά τον 1ο αιώνα πΧ) .
Οι καταστροφές αρχαίων ιερών από εγχώριους (Έλληνες) χριστιανούς ήταν μεμονωμένα περιστατικά αποτελούν φυσικά την εξαίρεση, ΟΧΙ το κανόνα και κυρίως αφορούσαν τα “ιερά πορνεία” της Αφροδίτης..
Εν ολίγοις ο Χριστιανισμός όχι μόνο δε κατέστρεψε τον Ελληνισμό (αφού είχε ήδη παρακμάσει αιώνες πριν) αλλά διέσωσε τα καλά στοιχεία του Ελληνισμού (τα Ρόδα από τα Αγκάθια που έλεγε ο Μέγας Βασίλειος)και τον έσωσε .Το γένος μας αναστήθηκε και μεγαλούργησε ξανά για 1000 χρόνια ακόμα (μέχρι την αποφράδα ημέρα Τρίτη 29 Μαΐου 1453).
Τώρα όσον αφορά την μόνιμη επωδό αρκετών ότι το βυζάντιο (ή πιο ορθά η Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ή Ρωμανία) δεν είχε ποτέ το επίπεδο-εκτόπισμα-ακτινοβολία της αρχαίας Ελλάδας, λόγω του ότι δεν εξέλιξε το επίπεδο που παρέλαβε από την ελληνική αρχαιότητα, δεν πήγε βήματα παραπέρα από τους αρχαίους προγόνους του, η απάντηση είναι η εξής:
Στην Χριστιανική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία της Ανατολής (δηλαδή βυζαντινή αυτοκρατορία) εξελίσσονταν κανονικώς όλες οι επιστήμες μέχρι τον καιρό της Πανώλης δηλαδή το 541 μ. Χ. (μέσα 6ου αιώνα). Έπειτα, υπήρχε μια σχετικά μικρή εξέλιξη ως την Αραβική κατάκτηση και την Αβαρο-Σλαβική εισβολή. Έπειτα από αυτά τα γεγονότα, η πρωτογενής έρευνα στην Αυτοκρατορία εξέπεσε. Μόνο η Ιατρική εξελισσόταν διαρκώς, όπως βέβαια και η Θεολογία, ως το τέλος. Φιλολογικές επίσης μελέτες, όπως του Αγίου Ευσταθίου Θεσσαλονίκης για τον Όμηρο, αποτελούν δείγματα σοβαρής εξέλιξης. Μια αναλαμπή υπήρξε ακόμη προς τους τελευταίους αιώνες ύπαρξης του Ρωμαϊκού Κράτους σε Μαθηματικά και Αστρονομία υπό την Αραβική, κυρίως, επίδραση. Η ύπαρξη του Χαλιφάτου των Αμπασσιδών, με την πολιτιστική μέριμνα που επέδειξε, ώθησε πολλούς Ρωμαίους, επιθυμώντας να ανταγωνιστούν τους “Ελληνίζοντες” Άραβες (για την ακρίβεια “μουσουλμάνους” διότι πλήθος λογίων και επιστημόνων ήταν περσικής, συριακής και ελληνορωμαϊκής καταγωγής) να ασχοληθούν ξανά με “παρατημένες” αρχαίες ελληνικές ιδέες και συγγράμματα. “Παρατημένες” όχι από κάποιο σχέδιο προφανώς αλλά λόγω των ειδικών συνθηκών που προέκυψαν μεταξύ 6ου-8ου αιώνα. Μέχρι τον 6ο αιώνα υπήρχαν και καινοτομίες-εξέλιξη σε σχέση με την αρχαιότητα. Παράδειγμα ο Ιωάννης Φιλόπονος. Η πανώλη και οι απανωτές απώλειες κρίσιμων εδαφών και πληθυσμών, όσο και περιοχών όπου παραδοσιακά η κουλτούρα ήταν ανώτερη (Αλεξάνδρεια π.χ.) οδήγησαν σε επιστημονική παρακμή την Αυτοκρατορία. Διακόπτεται, εν ολίγοις, η “φυσική ροή” και συνέχεια των πραγμάτων. Οπότε από τότε και μετά υπάρχει ένας διαρκής αγών επιβίωσης με κάθε τρόπο. Οι επιστήμες πέρασαν σε δεύτερη μοίρα ξεκάθαρα. Ήταν τέτοια η απώλεια λογίων και γνώσεων μεταξύ 6ου-8ου αιώνα ώστε σχετικά εύκολα διαπιστώνει κανείς ότι οι μετέπειτα λόγιοι συχνά διαστρεβλώνουν (από άγνοια) ιδέες των προγενέστερων.
Καλὸ θα ήταν να αναφέρετε την πηγή.
Με συγχωρείτε. Μήπως θα ήταν δυνατό να με φέρετε σ᾽᾽ επικοινωνία με τον συγγραφέα;