Η επανεφεύρεση της πολιτικής έρχεται μέσα από την επιστροφή στα βασικά: μέσα από την επιστροφή στη βάση της, δηλαδή στην κοινωνία
Τι θα μπορούσε να ωθήσει έναν νέο άνθρωπο στην πολιτική; Πώς μπορεί μία γενιά να πειστεί ώστε να ασχοληθεί ενεργά με τα κοινά; Είναι τα κοινωνικά δίκτυα ο νέος τόπος άσκησης πολιτικής ή μια ακόμη χαμένη ευκαιρία δημιουργικού κοινωνικού διαλόγου;
Πολλές ώρες διερεύνησης και προβληματισμού έχουν σπαταληθεί από επικοινωνιακές ομάδες υποψηφίων, με αφορμή τις εκλογές σε τρία επίπεδα (τοπικό, περιφερειακό και ευρωπαϊκό), που έρχονται την επόμενη εβδομάδα. Και αυτό, γιατί το μεγάλο ερωτηματικό και ο μεγάλος αστάθμητος παράγοντας είναι η εκλογική συμπεριφορά των νέων -η πλειονότητα των οποίων στέκεται από απαθής έως επικριτική με μηδενιστική λογική απέναντι στην πολιτική-, αλλά και η εκλογική συμπεριφορά των 17άρηδων, οι οποίοι καλούνται να επιλέξουν μέσα σε ένα πολύ μικρό διάστημα από το σε ποια σχολή θέλουν να φοιτήσουν, μέχρι το ποιος υποψήφιος αξίζει την ψήφο τους, για να τους εκπροσωπήσει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Παρουσιάζεται, λοιπόν, μία ευκαιρία, εν όψει εκλογών: η επανεφεύρεση της πολιτικής. Ο επανακαθορισμός του πλαισίου μέσα από το οποίο οι πολιτικοί απευθύνονται στους πολίτες και ο επανακαθορισμός του τρόπου με τον οποίο οι πολίτες αντιλαμβάνονται την πολιτική.
Αν και τα παραπάνω ακούγονται βαρύγδουπα, τα πράγματα είναι πολύ πιο απλά απ’ ό,τι φαίνονται. Γιατί η επανεφεύρεση της πολιτικής έρχεται μέσα από την επιστροφή στα βασικά: μέσα από την επιστροφή στη βάση της, δηλαδή στην κοινωνία. Η πολιτική, στην ουσία της, δεν είναι τίποτα λιγότερο και τίποτα περισσότερο από την επικοινωνία με την κοινωνία για τις ανάγκες της.
Πρώτο βήμα, λοιπόν, η επιστροφή στην κοινωνία. Τα κοστολογημένα προγράμματα πολιτικής, που καθορίζονται μέσα σε γραφεία από επικοινωνιακά επιτελεία, είναι ευκαιρία να αντικατασταθούν από προγράμματα κοινωνικής πολιτικής, που έχουν καθοριστεί μέσα από διάλογο και τριβή με τους πολίτες, στις γειτονιές. Ειδικά στην τοπική αυτοδιοίκηση, είναι ευκαιρία να οργανωθούν δομές, όπως τα συμβούλια γειτονιάς, στα οποία ο διάλογος για τα προβλήματα που ανακύπτουν και τις λύσεις για το κάθε ένα θα είναι συνεχής. Μπορούν, δηλαδή, να αποτελέσουν έναν χώρο συνάντησης, στον οποίο θα έχουν όλοι τον λόγο.
Δεύτερο βήμα, η χρήση των κοινωνικών δικτύων, ως ένα μέσο ενεργοποίησης των πολιτών, κυρίως της νέας γενιάς. Δεν χρειάζεται να καταναλωθεί ενέργεια προκειμένου να μπορέσουν «οι μεγάλοι» να επικοινωνήσουν με «τους μικρούς». Στην πολιτική, όπως και στην κοινωνία γενικότερα, η συμβολή όλων είναι αναγκαία, κρατώντας ο καθένας τη δική του ταυτότητα και φέρνοντας τη δική του εμπειρία στο τραπέζι του διαλόγου. Οι νέοι θα εμπλακούν με την πολιτική όχι όταν κάποιος τους μιλήσει με το λεξιλόγιό τους, αλλά όταν τους μιλήσει με ειλικρίνεια και διάθεση για κατανόηση των όσων τους προβληματίζουν.
Κατά συνέπεια, δε χρειάζεται να προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε τη νέα γενιά με «κουλ» λέξεις, καθώς το πιο πιθανό είναι να καταλήξουμε «γραφικός θείος» σε οικογενειακό τραπέζι που «θέλει να καθίσει με τη νεολαία».
Τρίτο βήμα, ο αναβαθμισμένος ρόλος των γυναικών στην πολιτική. Οι ποσοστώσεις εκπροσώπησης γυναικών, αδικούν την κοινωνία, στην οποία η γυναίκα έχει πολλαπλούς ρόλους: σύζυγος, μητέρα, εργαζόμενη, νοικοκυρά… Παίρνοντας αφορμή από την πρόσφατη γιορτή της μητέρας, μπορούμε να αναλογιστούμε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της «Ελληνίδας μάνας»: επιμονή, δυναμικότητα, διπλωματία, «multitasking», νοικοκυροσύνη, διαχείριση προγραμμάτων όλων των μελών της οικογένειας.
Όλα αυτά είναι χαρακτηριστικά που χρειάζεται η πολιτική και που οι γυναίκες έχουν… εκ φύσεως. Πρέπει να δοθεί λοιπόν χώρος στις γυναίκες, με γνώμωνα όχι τη συμπλήρωση ενός ποσοστού, αλλά τις ικανότητες και την όρεξη για προσφορά στα κοινά. Όπως θα πρέπει να ισχύει για όλους άλλωστε.
Με αυτόν τον τρόπο, ίσως αφήσουμε πίσω μας πιο γρήγορα την εύκολη κριτική που ασκείται συχνά στις γυναίκες πολιτικούς -στα όρια της απαξίωσης και του bullying πολλές φορές- για την εξωτερική εμφάνισή τους, το μακιγιάζ, τα ρούχα ή το χρωμα των μαλλιών και να αναβαθμίσουμε έτσι τον δημόσιο διάλογο.
Τέταρτο βήμα, ο εθελοντισμός. Το αίσθημα της προσφοράς χωρίς την απαίτηση ανταπόδοσης πρέπει να εμπεδωθεί στην κοινωνία.
Ο πατέρας μου, Γιώργος Καστρινάκης, έλεγε συχνά: «Όταν παίρνεις, γεμίζουν τα χέρια σου. Όταν δίνεις, γεμίζει η ψυχή σου».
Αρχικά, πρέπει να βασιστούμε στους ανθρώπους που έχουν μέσα τους το αίσθημα της προσφοράς και να τους αξιοποιήσουμε, ενισχύοντας ή δημιουργωντας κοινωνικές δομές. Στήριξη οικογενειών στο σπίτι ή σε νοσοκομεία, κοινωνικά φροντιστήρια και κοινωνικά παντοπωλεία μπορούν να είναι μόνο η αρχή.
Στη συνέχεια, χρειάζεται να αναδείξουμε το έργο αυτό, ώστε και οι άνθρωποι που χρήζουν βοήθειας να γνωρίζουν ότι δεν είναι μόνοι τους, και να ενεργοποιηθούν περισσότεροι συμπολίτες μας, συντασσόμενοι στην πλευρά της προσφοράς. Η Πολιτεία οφείλει να αξιοποιήσει και να πολλαπλασιάσει αυτόν τον πλούτο που κρύβει η κοινωνία, τον πλούτο του εθελοντικού κινήματος.
Οι επερχόμενες εκλογές αποτελούν μια ευκαιρία, να επιλεχθούν άνθρωποι που μιλούν στην κοινωνία, προέρχονται από την κοινωνία και θα συνεχίσουν να είναι κοντά στην κοινωνία. Για να γίνει το πρώτο βήμα ώστε να επιστρέψει η πολιτική στη βάση της.
Σε καμία περίπτωση, δεν πρέπει να ακουστεί ξανά το επιχείρημα ότι «όλοι είναι ίδιοι». Στο χέρι μας είναι να ξεχωρίσουμε και να επιλέξουμε εκείνους που διαφέρουν.
*Δημοσιογράφος, υποψήφια δημοτική σύμβουλος με τον συνδυασμό “Αθήνα Είσαι Εσύ”, του Παύλου Γερουλάνου για τον Δήμο Αθηναίων
