Το Ρωσικό θωρηκτό ‘‘Sissoi- Veliky’’ ήταν ένα από τα πλοία των Μεγάλων ∆υνάµεων που κατά την επανάσταση του 1897, στις 13 και 14 Μαρτίου, βοµβάρδισαν από το λιµάνι της Σούδας τον πύργο της Μαλάξας, τον οποίο µόλις είχαν ανακαταλάβει οι Χριστιανοί .
ΤΟ ΑΓΝΩΣΤΟ ΓΕΓΟΝΟΣ
Και όµως οι Κρητικοί Επαναστάτες, λίγες ηµέρες αργότερα, µετά από ένα ατύχηµα που συνέβη στο πλοίο, την ώρα του ενταφιασµού των νεκρών του πληρώµατος στο Χριστιανικό νεκροταφείο του Ναυστάθµου Σούδας, τους τίµησαν γενναιόψυχα από τα υψώµατα του βουνού της Μαλάξας µε κανονιοβολισµούς. Το άγνωστο αυτό στους πολλούς γεγονός που συνέβη τις µέρες αυτές, πριν από 127 χρόνια στο λιµάνι της Σούδας και απασχόλησε τον Ευρωπαϊκό τύπο, επιλέξαµε να παρουσιάσουµε στη σηµερινή µας στήλη. Ένα γεγονός που, αν και επισκιάστηκε από τα άλλα σηµαντικά γεγονότα της περιόδου, αποδεικνύει περίτρανα το µεγαλείο της Κρητικής ψυχής.
Η ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΑΤΥΧΗΜΑΤΟΣ
Το τροµερό ατύχηµα συνέβη ανοικτά του κόλπου της Σούδας, στις 19 Μαρτίου του 1897. Το θωρηκτό έκανε γυµνάσια βολής µε τα βαριά τηλεβόλα του. Είχαν ήδη ρίξει 14 βολές και δεν απόµεινε παρά η τελευταία. Όµως σε αυτή την τελευταία βολή το κλείστρο δεν είχε εφαρµόσει καλά και τα αέρια εξερράγησαν µέσα στον πυργίσκο. Ένας υποπλοίαρχος, ένας µηχανικός και οκτώ πυροβολητές που βρέθηκαν εκεί, έπαθαν ασφυξία. Ο θόλος του πυργίσκου τινάχθηκε πάνω από τριάντα µέτρα µακριά. Ένα κοµµάτι του έπεσε στη θάλασσα, ενώ το άλλο µε κατακόρυφη πτώση, έκοψε την ανεµοδούρα του οπίσθιου ιστού και έπεσε στην αριστερή πλευρά της γέφυρας. Όσοι αντιλήφθηκαν τον όγκο αυτό να έρχεται πάνω τους πρόφτασαν να τραβηχτούν εγκαίρως και να σωθούν, έντεκα όµως συνθλίφτηκαν κάτω από αυτό το τροµερό βάρος, ενώ πολλοί τραυµατίστηκαν.
Η ΝΕΚΡΙΚΗ ΠΟΜΠΗ
Ο Γάλλος θεολόγος και µεταφραστής Celestin Albin στη γαλλική έκδοση του βιβλίου του:« Το νησί της Κρήτης: Ιστορία και αναµνήσεις», περιγράφει την εξόδιο ακολουθία που πραγµατοποιήθηκε στο κατάστρωµα του πλοίου µε την παρουσία του ορθοδόξου επισκόπου, δύο ντόπιων ιερέων, αλλά και τριών Ρώσων, καθώς και ενός Γάλλου εφηµερίου, αφού ανάµεσα στους νεκρούς ήταν και ο Γάλλος αρχιµάγειρας του κυβερνήτη. Γράφει λοιπόν: « Στο πίσω µέρος του θωρηκτού τοποθετήθηκαν τα εικοσιένα φέρετρα από λευκό ξύλο, ενώ τα φέρετρα των δύο αξιωµατικών ήταν καλυµµένα µε κίτρινο ύφασµα. Όταν τελείωσε η ακολουθία άρχισαν να κατεβάζουν τα φέρετρα στις ακάτους τους. Πρώτα τα φέρετρα των αξιωµατικών που κρατούσαν οκτώ οµοιόβαθµοί τους και κατόπιν των ναυτών. Στην µεγάλη άκατο, όπου τοποθετήθηκαν τα φέρετρα των αξιωµατικών, επιβιβάστηκαν δώδεκα Ρώσοι αξιωµατικοί, ενώ στις άλλες που µετέφεραν από τέσσερα φέρετρα ναυτών κάθε µία, επιβιβάστηκαν ναύτες. Οι άκατοι ρυµουλκούµενες από ατµακάτους, έκαναν τον περίπλουν του θωρηκτού, ενώ τα κανόνια χαιρετούσαν. Ακολουθούσαν οι άκατοι µε τους ναυάρχους και τους προξένους, σχηµατίζοντας σ’ αυτή την ηλιόλουστη ηµέρα µια επιβλητική ποµπή, που δεν είχαν ασφαλώς ονειρευθεί τα φτωχά ναυτόπουλα, που η Ευρώπη θα έλεγα, συνόδευε στην τελευταία τους κατοικία Έκαµαν δέκα λεπτά να φτάσουν στην προκυµαία, που ήταν κατάµαυρη από το πλήθος που παρακολουθούσε σιωπηλά. Η ποµπή άρχισε την πορεία της και τότε κάτι συνέβη, πραγµατικά συγκινητικό, που προκάλεσε βαθιά εντύπωση: οι επαναστάτες , αυτοί οι ίδιοι Κρητικοί , που οι στόλοι τους είχαν πρόσφατα βοµβαρδίσει- θέλησαν να λάβουν µέρος στο πένθος και χαιρέτισαν τον ενταφιασµό µε µερικές άσφαιρες κανονιές. Αυτή η τιµητική εκδήλωση έκανε µεγάλη εντύπωση και συγκίνησε ζωηρά τη νεκρική ακολουθία, αν και αποτελείτο από ανθρώπους σκληρούς που δύσκολα συγκινούνται.»
Ο ΤΣΑΡΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ Ο Β΄ ΚΑΙ
ΤΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΑ ΛΑΘΗ
Ο τσάρος Νικόλαος ο Β΄, προληπτικός και θρησκόληπτος, καθώς ήταν, απέδωσε το ατύχηµα σε θεία δύναµη, που εµφανίστηκε ως τιµωρός. Αυτός ήταν µαζί και µε άλλα γεγονότα και ένας από τους λόγους που επισκεύασε το ναΐσκο του Προφήτη Ηλία και τα καµένα κτίρια κατά την πυρκαγιά και τις σφαγές των Χανίων, της 23 Ιανουαρίου 1897. Ωστόσο το πλοίο που η κατασκευή του άρχισε το 1890 και ολοκληρώθηκε το 1895, παρουσίασε στην µικρή πορεία της ζωής του, πολλά σχεδιαστικά και κατασκευαστικά λάθη, όπως αποδείχτηκε εκ των υστέρων. Είναι χαρακτηριστικό µάλιστα ότι µετά το ατύχηµα το πλοίο παρέµεινε για εννέα µήνες στις αποβάθρες της Τουλόν για επισκευή. Στη συνέχεια έπλευσε στην Άπω Ανατολή για να ενισχύσει τη Ρωσική παρουσία εκεί. Συµµετείχε στο Ρωσοϊπωνικό πόλεµο (1904- 1905) κατά τον οποίο χτυπηµένο από τορπίλη καταστράφηκε ολοκληρωτικά, αµέσως µετά τη ναυµαχία της Τσουσίµα (28 Μαΐου, 1905).
