» Η ανεξαρτησία της ∆ικαιοσύνης και η καταπολέµηση της ∆ιαφθοράς
» Τι καταγράφει σχετική έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Η διαφθορά εξακολουθεί να ταλανίζει τη χώρα σε όλα τα επίπεδα της κοινωνικο-οικονοµικής ζωής. Αποτέλεσµα, οι πολίτες να µην αισθάνονται ασφαλείς στις δοσοληψίες και τις συναλλαγές τους µε το δηµόσιο αλλά και τον ιδιωτικό τοµέα. Εντούτοις έχουν γίνει πολλά βήµατα και η ελληνική κοινωνία και σε δικαστικό -την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης- αλλά κυρίως σε επίπεδο διαφάνειας έχει σηµειώσει προόδους.
Αυτό αναφέρει και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην σχετική της έκθεση για το κράτος – δικαίου, ξεχωριστά για όλες τις χώρες της ΕΕ. ∆ιαπιστώνεται επίσης και µιας κάποιας µορφής ικανοποίηση από τους πολίτες.
Το επίπεδο της δικαστικής ανεξαρτησίας, λοιπόν στην Ελλάδα, σύµφωνα µε την έκθεση για την χώρα µας, εξακολουθεί να βρίσκεται στο µέσο µεταξύ των πολιτών, τόσο στο ευρύ κοινό όσο και στις επιχειρήσεις.
Συνολικά όπως αναφέρεται, το 40% του γενικού πληθυσµού και το 48% των εταιρειών αντιλαµβάνονται το επίπεδο ανεξαρτησίας των δικαστηρίων και των δικαστών ως «αρκετά καλό έως πολύ καλό» το 2024.
Η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης πάντως µεταξύ του γενικού κοινού έχει µειωθεί σηµαντικά σε σύγκριση µε το 2023 (46%) , καθώς και σε σύγκριση µε το 2020 (53%). Η δικαστική ανεξαρτησία µεταξύ των επιχειρήσεων έχει µειωθεί σε σύγκριση µε το 2023 (54%), καθώς και σε σύγκριση µε το 2020 (51%).
Το 2023, η Έκθεση για το Κράτος ∆ικαίου συνέστησε στην Ελλάδα να «εντείνει τις προσπάθειες για την καθιέρωση µιας ισχυρής διαδροµής ποινικών διώξεων και τελεσίδικων αποφάσεων σε υποθέσεις διαφθοράς, συµπεριλαµβανοµένων των υποθέσεων υψηλού επιπέδου διαφθοράς.
Οι διώξεις και οι τελεσίδικες αποφάσεις που σχετίζονται µε τη διαφθορά, µεταξύ άλλων για υψηλού επιπέδου διαφθορά , έχουν προωθηθεί, αν και εξακολουθούν να είναι περιορισµένες.
Το 2023, υπήρχαν 44 εν εξελίξει ποινικές έρευνες για αδικήµατα δωροδοκίας και διαφθοράς σε πρώτο βαθµό (σε σύγκριση µε 80 το 2022), 224 έρευνες ολοκληρώθηκαν (74 το 2022) και 21 υποθέσεις παραπέµφθηκαν σε ακροαµατική διαδικασία (σε σύγκριση µε 17 το 2022). Υπήρξαν 34 καταδικαστικές αποφάσεις σε επίπεδο έφεσης και πρώτου βαθµού (έναντι 32 το 2022) και 16 αθωωτικές αποφάσεις (έναντι 15 το 2022).
Η Εθνική Αρχή ∆ιαφάνειας (ΕΑ∆) διατήρησε το επίπεδο των δραστηριοτήτων της, αναφέρεται στην έκθεση, καθώς όπως αναφέρεται συνέχισε τις προσπάθειές της να εξασφαλίσει επαρκές επίπεδο πόρων και να προσλάβει προσωπικό για να καλύψει µια σηµαντικό αριθµό κενών θέσεων (122 στις αρχές Μαρτίου 2024 σε σύγκριση µε 103 το 2022).
Οι χρονοβόρες διαδικασίες πρόσληψης και η έλλειψη κινήτρων πρόσθετων αποδοχών αναφέρονται εντούτοις ως προκλήσεις για την προσέλκυση διοικητικού και ελεγκτικού προσωπικού
Τον Νοέµβριο του 2023, τρία µέλη του ∆.Σ της Εθνικής Αρχής ∆ιαφάνειας , συµπεριλαµβανοµένου του προέδρου της, παραιτήθηκαν και η διαδικασία της πλήρωσης των κενών θέσεων αναµένεται να ολοκληρωθεί το τρίτο τρίµηνο του 2024.
Η ΕΑ∆ διοικείται από προσωρινό διοικητή τα τελευταία δύο χρόνια. Η διαδικασία πρόσληψης νέου ∆ιοικητή θα ξεκινήσει µετά τον διορισµό των νέων µελών του ∆ιοικητικού Συµβουλίου.
Οι καθυστερήσεις στην πρόσληψη των κορυφαίων θέσεων έχουν επικριθεί από τους ενδιαφερόµενους φορείς, όπως αναφέρεται.
Παρόλα αυτά, η ΕΑ∆ κατάφερε να διατηρήσει το επίπεδο δραστηριότητάς της το 2023. το 2023
Η ΕΑ∆ έλαβε 3.565 καταγγελίες για φερόµενη διαφθορά, απάτη και κακοδιοίκηση (3.513 το 2022) και διενήργησε 700 ελέγχους και επιθεωρήσεις (575 το 2022). Η Συνεργασία της ΕΑ∆ µε άλλους ανεξάρτητους Οργανισµούς ανεξάρτητες συνέχισε να είναι καλή και οργανώθηκαν αρκετές εκπαιδεύσεις
Αξίζει να σηµειωθεί εδώ ότι βάσει της προόδου του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου Καταπολέµησης της ∆ιαφθοράς 2022-2025 και στα αποτελέσµατά στους τοµείς του Ελέγχου της Πρόληψης και της ευαισθητοποίησης όπως αυτά αποτυπώνονται στη βελτίωση της κατάταξης της χώρας µας σε διεθνείς αξιολογήσεις και δείκτες αναφέρονται τα εξής:
Ειδικότερα, σύµφωνα µε τους δείκτες δηµόσιας ακεραιότητας του ΟΟΣΑ η Ελλάδα κατατάσσεται στην δεύτερη 2η καλύτερη θέση (µεταξύ των ΚΜ του οργανισµού) όσον αφορά την ποιότητα του σχεδιασµού και του συστήµατος παρακολούθησης της στρατηγικής κατά της ∆ιαφθοράς, στην 5η καλύτερη θέση αναφορικά µε τον βαθµό υλοποίησης της Στρατηγικής και στην 6η καλύτερη θέση αναφορικά µε την ποιότητα της Εθνικής Στρατηγικής για την Καταπολέµηση της ∆ιαφθοράς.
Στο στρατηγικό σχέδιο της Εθνικής Αρχής ∆ιαφάνειας 2023 – 2027 ορίζονται και οι απειλές που ενδέχεται να επηρεάσουν την όλη διαδικασία για την καταπολέµηση της διαφθοράς.
Πρόκειται συγκεκριµένα για:
Τα στερεότυπα, τις παγιωµένες αντιλήψεις και τη δυσπιστία των πολιτών απέναντι σε προσπάθειες της δηµόσιας διοίκησης για περιορισµό της διαφθοράς που δυσκολεύουν την οικοδόµηση σχέσεων εµπιστοσύνης.
Το αυστηρά οριοθετηµένο νοµοθετικό και κανονιστικό πλαίσιο που διέπει τις διοικητικές και οικονοµικές λειτουργίες των δηµόσιων υπηρεσιών δεν εναρµονίζεται µε τις ανάγκες ενός σύγχρονου φορέα.
Το ασταθές εξωτερικό περιβάλλον, όπως ενδεικτικά οι απρόβλεπτες κοινωνικοπολιτικές κρίσεις, οι οποίες ολοένα και αυξάνονται, δηµιουργούν πρόσφορο έδαφος για την εµφάνιση νέων µορφών και σχηµάτων.
Τη ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας που µπορεί να διευκολύνει τη διενέργεια πράξεων απάτης και διαφθοράς, στην περίπτωση που δεν αναπτυχθούν έγκαιρα αντίστοιχες δικλίδες ασφαλείας
Η ταχύτητα µε την οποία µεταβάλλεται / επικαιροποιείται το νοµοθετικό και κανονιστικό πλαίσιο στη χώρα, ευνοεί την εµφάνιση φαινοµένων διαφθοράς, ενώ παράλληλα δηµιουργεί µεταρρυθµιστική κόπωση που ενδέχεται να επηρεάσει την αποτελεσµατικότητα του
Οι στενές σχέσεις που αναπτύσσονται στο πλαίσιο των τοπικών κοινωνιών θέτουν προκλήσεις στην απρόσκοπτη επιτέλεση του έργου των Περιφερειακών Υπηρεσιών της Αρχής.
Τέλος, η απουσία συνταγµατικής κατοχύρωσης της Αρχής δύναται να επιφέρει τον κίνδυνο τροποποίησης της νοµικής µορφής και οργανωτικής δοµής της, σε περίπτωση αλλαγής των στρατηγικών επιδιώξεων της πολιτικής ηγεσίας
