(Β’ συνέχεια)
Paul Mason, συγγραφέας οικονομίας, δημοσιογράφος του BBC
Εκδόσεις Δίαυλος 2013 Μετάφραση: Αλκης Καφετζής
Αυτή που έφερε την οικονομική κατάρρευση με μεγάλη επιβάρυνσή της από την προσφυγική – μεταναστευτική κρίση…
Ο συγγραφέας που έζησε ο ίδιος στην Αθήνα – Ελλάδα όλη αυτή την τραγωδία εξετάζει στο τελευταίο 14ο κεφάλαιο του βιβλίου του τους 20 λόγους που έκρινε ως αιτίες της ελληνικής εξέγερσης, αλλά και όλων των σύγχρονων λόγων, που ενεργοποίησαν τις φοιτητικές και κοινωνικές εξεγέρσεις σε Ευρώπη, Αμερική, Ανατολή, κόσμο. Για να πει στο ακροτελευταίο βιβλίο του “στο τι μέλλει γενέσθαι”.
Για να πει ότι τα κινήματα που βγήκαν στους δρόμους το 2011/12 βρίσκονται σε μια κρίσιμη φάση. Δημιούργησαν έναν δυνατό αντίλογο με απήχηση σε περισσότερους ανθρώπους. Ομως η επανάσταση παραμένει παγιδευμένη στο στάδιο του προσδιορισμού της ταυτότητάς της…
Ομως οι πραγματικές αλλαγές στον κόσμο υπέρ των οποίων αγωνίζονται όσοι διαδηλώνουν εξακολουθούν να είναι πραγματοποιήσιμη μονάχα από εκείνους που έχουν στα χέρια τους ιεραρχική εξουσία…
Οπως ζούμε εμείς οι Ελληνες πέρα τις πλείστες όσες εξεγέρσεις μας τη σύγχρονη τραγωδία της χώρας μας από την οικονομική εξουθένωση των ευρωθεσμών, αλλά και όπως ζουν την προσφυγική τραγωδία της οι εγκλωβισμένες εδώ στρατιές της απάνθρωπης προσφυγιάς.
ΜΙΑ ΔΙΑΛΕΞΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΙΣΙΝΗ ΚΟΜΜΟΥΝΑ
Οπως προαναγγείλαμε στο προηγούμενο άρθρο μας, σήμερα θα αναφερθούμε στους 20 λόγους για τους οποίους ο κόσμος ξεσηκώνεται παντού.
Αλλά ο Paul Mason διερωτήθηκε: Τι ήταν αυτό που είχε ανάψει τη θρυαλλίδα της παγκόσμιας εξέγερσης; Η τεχνολογία, η οικονομία, η ψυχολογία των μαζών ή μήπως το πνεύμα των καιρών;
Ηταν ένα κρύο βράδυ αρχές του 2011 κάποια στιγμή. Οπως γράφει στον πρόλογό του ο Paul Mason -που γράφτηκε στο Λονδίνο 26 Οκτώβρη 2011- τότε λέει: Κάποια στιγμή μεταξύ της πτώσης του Μπεν-Αλι στην Τυνησία και της πτώσης του Αιγύπτιου προέδρου Χόσνι Μουμπάρακ έλαβα μια πρόσκληση. Μου ζητούσαν να δώσω μια διάλεξη για την παρισινή κομμούνα σε κάτι που ονομαζόταν το πραγματικά ελεύθερο σχολείο στο Μπούλμπερκ. Δέχτηκα, φτάνοντας στον χώρο διαπίστωσα πως αυτό το κάτι ήταν μια κατάληψη…
ΤΟ ΣΚΛΗΡΟ ΠΥΡΗΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΤΟΥ ΦΟΙΤΗΤΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ
Είχαν καταλάβει ένα αστικό σπίτι του 18ου αιώνα στην καρδιά του Λονδίνου και το είχαν μετατρέψει σ’ ένα ad hoc Πανεπιστήμιο. Εδώ βρισκόταν συγκεντρωμένο το σκληρό πυρηνικό κομμάτι του φοιτητικού κινήματος: ταγμένοι οικο-μαχητές, βετεράνοι, αυτοκτονικών καθιστικών διαμαρτυριών μπροστά σε τανκς στη Γάζα, μέλη του διασπασμένου πλέον “στρατού των κλόουν” κ.λπ… ήταν καμιά εξηνταριά καθισμένοι οκλαδόν στο ξύλινο πάτωμα.
Καθώς τους μιλούσα για τους φιλοσοφικούς διαξιφισμούς ανάμεσα στον Πραντόν, τον Μπλάνκι, τον Μαρξ και τον Γκαριμπάλντι τα χρόνια πριν από το 1781, δίχως να χρειαστεί να τους επισημάνω τους παραλληλισμούς με το κάμπινγκ για το κλίμα, το μπλακ μπλοκ, τη Ναόμι Κλάιν και τους Ζαπατίστας.
Επειτα μερικοί, στριμωχτήκαμε στην κοντινή “Museum Tavern” όπου σύχναζε ο Μαρξ… Η συζήτηση φούντωσε… προς στιγμήν υιοθέτησαν μια τεχνολογική ντετερμινιστική εξήγηση για το τι φταίει για τη σύγχρονη μεγάλη εξέγερση και τους είπα:
Η ΛΑΜΨΗ ΜΑΤΙΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ
Δείτε πως λάμπουν τα μάτια σας. Τα μάτια σας όταν μιλάμε για διαδίκτυο. Πρέπει και να είναι το διαδίκτυο. Ρίχνοντας μια ματιά στο iphone μου, κατάλαβα γιατί έδειχναν κατά διαστήματα αφηρημένοι. Μετέδιδαν μέσω του twitter ολόκληρη τη συζήτησή μας στους φίλους τους επηρεασμένους από αυτή την κουβέντα. Το άλλο πρωί ανέβασα στο blog μου ένα άρθρο με τίτλο “είκοσι λόγοι για τους οποίους ο κόσμος ξεσηκώνεται πάντα…” κάποιες ιδέες του αρχικού άρθρου τις ανέλυσα περαιτέρω, άλλες τις εγκατέλειψα. Κάποια πεδία συγκρούσεων τα αγνόησα γιατί δεν μπορούσα να είμαι εκεί. Το αρχικό άρθρο (που έγραψα στις 5 Φεβρουαρίου 2011), με το κεφάλι μου καζάνι από τη βαβούρα της Museum Tavern όταν ο Μουμπάρακ βρισκόταν ακόμα στην εξουσία και η Ελλάδα μπορούσε να ξεπληρώσει το χρέος της (αλήθεια πώς μπορούσε να το ξεπληρώσει και ποιοι δεν το έκαναν;) ήταν απλώς μια στιγμιαία αποτύπωση.
ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗ ΤΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ
Το ίδιο είναι και το εγχείρημα του βιβλίου “Ο Κόσμος σε εξέγερση” παρότι έχει εμπλουτιστεί με μεγαλύτερες λεπτομέρειες και μεγαλύτερη ανάλυση. Μολονότι τα γεγονότα εξελίχθηκαν τάχιστα, η ουσία του θέματος που πραγματεύομαι παραμένει αναλλοίωτη.
Βρισκόμαστε εν μέσω μιας επανάστασης πυροδοτημένη από τη σχεδόν ολοκληρωτική κατάρρευση του καπιταλισμού της ελεύθερης αγοράς, σε συνδυασμό με την άνοδο των τεχνολογικών καινοτομιών, την ενίσχυση της επιθυμίας για προσωπική ελευθερία στην ανθρώπινη συνείδηση.
Η οικονομική κρίση κάνει τους δυνατούς να δείχνουν αδύναμοι και τους αδύναμους να υιοθετούν αναγκαστικά στρατηγικές που κάποτε ήταν αποκλειστικό προνόμιο των περιθωριοποιημένων ομάδων διαμαρτυρίας. Ο στόχος, όπως και στο αρχικό άρθρο, είναι να αποτυπώσω τις στιγμές της κρίσης και της επανάστασης, να τους δώσω περιεχόμενο και να εξηγήσω τι συνδέει αυτούς τους φαινομενικά διαφορετικούς ανά τον πλανήτη ξεσηκωμούς.
ΠΝΕΥΜΑ ΚΑΙΡΩΝ ΚΑΙ ΚΥΒΕΡΝΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
Η μορφή του βιβλίου μου, γράφει ο Paul Mason, αντικατοπτρίζει το πνεύμα των καιρών (σελ. 22-23) συνδυάζει ρεπορτάζ, εκθέσεις, τουίτ, αδημοσίευτο υλικό και κυβερνοψυχολογία. Οπως επίσης ορισμένες εκτιμήσεις που έχουν συλλεγεί μέσα σε σύννεφα δακρυγόνου.
Με το δεδομένο ότι για πολλούς η πολιτική είναι πλέον συμβολική ανάμεσα στους νέους. Εχει να κάνει με την απροθυμία να συγκρουστεί με την εξουσία με τους δικούς της όρους, έχει να κάνει με δράση, όχι με ιδέες…
Πάντως (όπως γράφει ο Paul Mason στις σελίδες 357 – 358 μετά τις μεγάλες εξεγέρσεις του 2011 κ.λπ.) είναι πολύ εύκολο να παρασυρθούμε από έναν πρόδηλο αρνητισμό, στο απολύτως λανθασμένο συμπέρασμα πως το 2011 η χρονιά που ξεκίνησαν όλα, ήταν απλώς ένα πυροτέχνημα.
Κατά τη γνώμη πολλών, οι εξελίξεις έδειξαν πως οι εξεγέρσεις σηματοδοτεί
ΣΚΛΗΡΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΥΠΕΡ-ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
μια άλλη εποχή, παρά το γεγονός πως οι υπερδυνάμεις -και οι δορυφόροι τους- επιβάλλουν τις απόλυτα σκληρές πολιτικές τους της υπερ-εκμεταλλευτικότητας της κρατικής βίας και της υπερεξουσιαστικότητας. Ο Paul Mason στο τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου του (14) με τίτλο “Επανεξετάζοντας τους είκοσι λόγους” γράφει ότι: Η αραβική άνοιξη και το κίνημα “καταλάβετε” (που ο απόηχός τους έφτασε ως το Κεμπέκ) απελευθέρωσαν κάτι πραγματικά και ουσιώδες, κάτι που ακόμα δεν έχει υποχωρήσει.
Τώρα πια είμαι αρκετά βέβαιος πως μπορώ να το αποκαλώ επανάσταση…
Ομως, πάνω απ’ όλα, εκείνο που δείχνει να έχει αντιστραφεί είναι η σχέση μεταξύ του υλικού και του πνευματικού κόσμου και η σχέση μεταξύ του πολιτικού και του πολιτιστικού… Παρόλα αυτά όμως 3 χρόνια μετά την έκδοση αυτού του βιβλίου που ανοίγει πολλούς δρόμους με τις πολυεπίπεδες θεωρήσεις του συγγραφέα του οι τραγικές εξελίξεις στην οικονομία.
ΜΕ ΤΗ ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗ ΑΠΟΙΚΙΟΚΡΑΤΙΑ
Μέσα στη νέα πολεμική πραγματικότητα και στην εξαθλιωτική προσφυγική και μεταναστευτική πραγματικότητα δείχνουν την απάνθρωπη πραγματικότητα ενός χρεωκοπημένου δυτικού πολιτισμού ο οποίος συνεχίζει την καταπίεση των ανατολικών λαών με σκληρές εκμεταλλεύσεις για να έχει ως αποτέλεσμα (σήμερο και αύριο) τη διαρκή ενεργοποίηση των εξεγέρσεών τους για αντι-εκδίκηση των αιωνίων… “πολιτισμένων” αποικιοκρατικών δυνάμεων της Δύσης.
Γι’ αυτό το τόσο κρίσιμο διεθνές πλέον κατάντημα μιας ανθρωπότητας υπό συνεχή απειλή ο Paul Mason διατυπώνει τους 20 λόγους που καθόρισαν τη συγγραφή του βιβλίου του. Εμείς σύμφωνα με την υπόσχεσή μας τους αναφέρουμε όπως τους έχει παραθέσει με τους τίτλους τους, χωρίς να αναφερθούμε στους σημαντικούς επισχολιασμούς που ο ίδιος κάνει για τον κάθε λόγο…
Τονίζοντας ότι: τα είκοσι αυτά σημεία εξακολουθούν να ισχύουν, αλλά προκύπτουν τόσα ερωτήματα.
ΠΤΥΧΙΟΥΧΟΙ ΧΩΡΙΣ ΜΕΛΛΟΝ…
Ερώτημα 1: Στην καρδιά του ζητήματος βρίσκουμε έναν νέο κοινωνιολογικό τύπο: τον πτυχιούχο χωρίς μέλλον.
Ερώτημα 2: Εχοντας πρόσβαση στις σελίδες κοινωνικής δικτύωσης, όπως το facebook, το twitter κ.ά. μπορούν να εκφράσουν τις απόψεις τους για πληθώρα καταστάσεων, από την κοινοβουλευτική δημοκρατία και την τυραννία.
Ερώτημα 3: Πλέον η αλήθεια ταξιδεύει ταχύτερα από το ψέμα. Ενώ όλη η προπαγάνδα γίνεται εύφλεκτη.
Ερώτημα 4: Δεν είναι επιρρεπείς στις παραδοσιακές και ενδημικές ιδεολογίες: ο σοσιαλισμός του κόμματος των εργατικών, ο ισλαμισμός, ο καθολικισμός του Φιάνα Φάιλ κ.λπ. και τελικά η κάθε είδους ερμητικά κλειστή ιδεολογία.
Ερώτημα 5: Οι γυναίκες που βρίσκονται στη ραχοκοκκαλιά των κινημάτων είναι πολυάριθμες.
Ο ΕΠΙΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΜΙΜΙΔΙΩΝ
Ερώτημα 6: Ο οριζονταλισμός έχει γίνει ενδημικός, γιατί η τεχνολογία τον κάνει εύκολο. Σκοτώνει αμέσως τις κάθετες ιεραρχίες. Σε αντίθεση, στο παρελθόν, ενδημική ήταν η θανάτωση της πολυφωνίας εντός των κινημάτων, η γραφειοκρατικοποίησή τους, κοινό χαρακτηριστικό του 20ού αιώνα…
Ερώτημα 7: Τα μιμίδια: Το μιμίδιο λειτουργεί ως μέσο διάδοσης ιδεών, συμβόλων και πρακτικών δράσης και μπορεί να διαδοθεί από το ένα μυαλό στο άλλο μέσ’ από τον γραπτό και τον προφορικό λόγο, χειρονομίες, ιεροτελεστίες ή οποιαδήποτε άλλα φαινόμενα που μπορούν να αντιγραφούν…
Με τις ιδέες -από τα μιμίδια- να αναπαράγονται όπως τα γονίδια. Με την έννοια αυτή όταν στο μέλλον να θαφτεί η ιστορία αυτής της σύγχρονης κρίσης, μια από τις πιο συναρπαστικές αποστολές θα είναι η διεξοδική καταγραφή όλων των μιμιδίων που τη διέτρεξαν…
Ερώτημα 8: Φαίνεται πως όλοι γνωρίζουν μεταξύ τους το δίκτυο δεν είναι μόνο πιο ισχυρό από την ιεραρχία, αλλά το ad hoc δίκτυο δημιουργείται πλέον και πιο εύκολα.
ΤΟ ΠΑΡΑΜΥΘΙ ΤΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΑΣ ΕΓΙΝΕ ΠΑΡΑΜΥΘΙ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ
Ερώτημα 9: Τα χαρακτηριστικά της οικονομικής αποτυχίας. Η μαζική πρόσβαση στην πανεπιστημιακή εκπαίδευση είναι πια δεδομένη… στα περισσότερα σημεία του πλανήτη αυτή η τάση χρηματοδοτείται από ατομικά δάνεια, άρα ο κόσμος παίρνει την απόφαση να φορτωθεί με χρέη, με την ελπίδα πως η απόκτηση πτυχίου θα του αποφέρει στο μέλλον περισσότερα χρήματα… Ομως το παραμύθι της ευημερίας έχει αντικατασταθεί από το παραμύθι της καταστροφής…
Ερώτημα 10: Αυτή η εξάτμιση των υποσχέσεων επιδεινώνεται στις πιο καταπιεστικές κοινωνίες και στις αναδυόμενες αγορές επειδή και αν ακόμα υπάρξει γρήγορη οικονομική ανάπτυξη, δεν μπορεί να απορροφηθεί αρκετά γρήγορα ο μεγάλος δημογραφικός όγκος των νέων και να εξασφαλισθούν καλύτερες συνθήκες διαβίωσης για αρκετούς από αυτούς…
Στα 10 επόμενα ερωτήματα ο συγγραφέας καταθέτει ανάλογης ευρείας σημασίας λόγους που έγιναν αφορμή για τη συγγραφή του βιβλίου του. Με το τελευταίο το 20ό ερώτημα να λέει:
ΜΕ ΤΙΣ ΕΞΕΓΕΡΣΕΙΣ ΚΑΤΙ ΘΕΜΕΛΙΩΔΕΣ ΕΧΕΙ ΣΥΜΒΕΙ
Η τεχνολογία έχει διευρύνει με πολλούς τρόπους -από το χάπι αντισύλληψης μέχρι το ipod, από τα μπλογκ μέχρι τις κάμερες CGTV- τον χώρο και τη δύναμη του ατόμου. Κι αν από όλους τους λόγους για τους οποίους συμβαίνουν όσα συμβαίνουν (2011-2013) τα δύο τελευταία χρόνια θα έπρεπε να κρατήσεις τον έναν αυτός θα ήταν: η συνάντηση του δικτυωμένου ατόμου με την οικονομική κρίση. Κι όμως είναι ο πιο αμφιλεγόμενος καθώς είναι ο πιο δύσκολος να ποσοτικοποιηθεί. Και όπως είδαμε στο κεφάλαιο 7, κάτι θεμελιώδες έχει συμβεί, μια μεταβολή στην ανθρώπινη συνειδητότητα και συμπεριφορά τόσο κεφαλαιώδους σημασίας όσο εκείνη που πυροδοτήθηκε από τον ερχομό της μαζικής κατανάλωσης και της μαζικής κουλτούρας στις αρχές του 20ού αιώνα.
Ομως στο τι μέλει γεννέσθαι; (3 τελευταίες σελίδες του βιβλίου) επισημαίνει τα εξής:
ΤΑ ΚΙΝΗΜΑΤΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΑΝ ΔΥΝΑΤΟ ΑΝΤΙΛΟΓΟ
Τα κινήματα που βγήκαν στους δρόμους το 2011-12 βρίσκονται σε μια κρίσιμη φάση. Κατάφεραν να δημιουργήσουν έναν δυνατό αντίλογο, ο οποίος βρίσκει τελικά απήχηση… Κι όμως η επανάσταση παραμένει παγιδευμένη στο στάδιο του προσδιορισμού της ιδεολογικής, πολιτισμικής και πολιτικής ταυτότητάς της.
Οι πραγματικές αλλαγές στον κόσμο, υπέρ των οποίων αγωνίζονται και όσοι διαδηλώνουν, εξακολουθούν να είναι πραγματοποιήσιμοι μονάχα από εκείνους που έχουν στα χέρια τους ιεραρχική εξουσία…
Στη σημερινή κρίση οι διαμαρτυρίες έχουν πυροδοτηθεί από αφηγήσεις Ελλάδας και οργής όχι φόβου. Αλλά ο φόβος είναι το στοιχείο που νευρολογικά εξωθεί να πάρουμε μεγαλύτερα ρίσκα. Καθώς η λιτότητα σπρώχνει τμήματα της Ευρώπης προς κοινωνική διάλυση καθώς ο φασισμός ξαναζωντανεύει και η Δημοκρατία διαβρώνεται. Ωστόσο με όλα τα λάθη του ο κόσμος αυτός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων βρίσκεται σε κρίση. Με νέους πολέμους, απέραντη φτώχεια και στρατιές ανέργων και προσφύγων – μεταναστών στην Ευρώπη. Κι εκείνη με την προχθεσινή απόφαση των 28 να γίνεται δέσμια της Τουρκίας και να καταστρέφει οικονομικά και λειτουργικά την Ελλάδα!
