Όµοια γάρ ως επί το πολύ τα µέλλοντα τοις γεγονόσι
Αριστοτέλης (384-322 π.Χ.)
Η Κρήτη βρίσκεται σε προνοµιούχα θέση στην ανατολική Μεσόγειο ενώ το επίµηκες σχήµα και οι διαστάσεις της δηµιουργούν ένα ευνοϊκό οικολογικό περιβάλλον. Το υδατικό της δυναµικό ανακυκλώνεται συνεχώς, όπως αναφέρει ο Αριστοτέλης (384-322 π.Χ.), αλλά επίσης από αυτήν εκρέουν στη θάλασσα περίπου ένα δισεκατ. m3 υφάλµυρου νερού κατ’ έτος.
Είναι λοιπόν ανεπίτρεπτο τον 21ο αιώνα µε τις τεχνολογικές δυνατότητες, που η επιστήµη προσφέρει, περιοχές της και ιδιαίτερα οι ανατολικές, να κινδυνεύουν να βρεθούν στην δυσάρεστη και επικίνδυνη κατάσταση ανεπάρκειας νερού. Πολλοί και ιδιαίτερα οι ασχολούµενοι µε τα κοινά, πιθανολογούν ότι τα προσεχή υδρολογικά έτη θα είναι ξηρικά, όπως ήταν τα δύο τελευταία (2022-23 και 2023-24). Είναι όµως απογοητευτικό ότι ουσιαστικά δεν ενδιαφέρονται για την έγκαιρη και αποτελεσµατική αντιµετώπιση της επαπειλούµενης έλλειψης νερού. Συχνά επιδεικνύεται απύθµενη προχειρότητα προτείνοντας ατεκµηρίωτες και πεπαλαιωµένες λύσεις, που είναι αδύνατον να συµβάλουν σύντοµα προς τη θετική κατεύθυνση για την αντιµετώπιση της έλλειψης νερού, που συνεχώς φαίνεται να οξύνεται. Ο Sivakumar (2017) αναφέρει ότι τυχαιοποιηµένα δεδοµένα, όπως αυτά των ατµοσφαιρικών κατακρηµνίσεων, είναι επαναλήψιµα και προβλέψιµα µόνο βραχυπρόθεσµα (λόγω του ντετερµινισµού), αλλά µη επαναλήψιµα και απρόβλεπτα σε µακροπρόθεσµη βάση, κυρίως λόγω των αρχικών συνθηκών. Ανεξάρτητα όµως αυτών, η αδιαφορία των πολιτικών για τόσο σοβαρά θέµατα είναι ανεξήγητη.
Όπως έχει επανειληµµένα αναφερθεί, άλλες χώρες µε χαµηλότερη φυσική διαθεσιµότητα νερού, αντιµετωπίζουν την έλλειψη νερού άκρως αποτελεσµατικά, χρησιµοποιώντας τις τρέχουσες τεχνολογικές δυνατότητες για την αξιοποίηση µη συµβατικών υδατικών πόρων. Χαρακτηριστικό παράδειγµα αποτελούν π.x. η Σιγκαπούρη, το Πέρθ στην Αυστραλία, Beaufort στην Νότιο Αφρική, Bangalore στην Ινδία, πολλές πόλεις στις ΗΠΑ (όπως Los Angeles, Orange county, San Diego Καλιφόρνια, Wichita Falls και Big Spring sto Texas και άλλες) και το Ισραήλ, που ενώ βρίσκεται σε αναίτια εµπόλεµη κατάσταση, δεν φαίνεται να αντιµετωπίζει κανένα σχετικό πρόβληµα (Angelakis et al., 2018). Σήµερα στο Ισραήλ παράγονται πάνω από 3,5 εκατ. m³/ηµέρα αφαλατωµένου θαλάσσιου νερού µε αντίστροφη ώσµωση για ύδρευση. Η µονάδα αφαλάτωσης αντίστροφης ώσµωσης θαλάσσιου νερού στο Ασκελόν του Ισραήλ (Εικ. 1) είναι µία από τις µεγαλύτερες στον κόσµο µε δυναµικότητα 396.000 m³/ηµέρα. Και το σηµαντικότερο είναι ότι το Ισραήλ προγραµµατίζει ένα ακόµα πρότυπο παγκόσµιο τεχνολογικό άλµα. Να γίνει, από το 2030, η πρώτη χώρα στον κόσµο όπου το 100% του νερού για την ύδρευση και τη βιοµηχανία θα είναι αφαλaτωµένο θαλάσσιο νερό και το 100% των εκροών των επεξεργασµένων αστικών υγρών αποβλήτων θα χρησιµοποιούνται για άρδευση, αντί του 90% που χρησιµοποιείται σήµερα.
Το κόστος αφαλάτωσης θαλάσσιου νερού µε αντίστροφη ώσµωση στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου είναι σχετικά υψηλό. Ιδιαίτερα στη λεκάνη της ανατολικής Μεσογείου η εξάτµιση υπερτερεί των κατακρηµνισµάτων κι έτσι σηµειώνονται υψηλές τιµές αλατότητας, περίπου 39 g/L συνολικά διαλυµένα στερεά (TDS). Είναι σε γενικές γραµµές µια ζεστή θάλασσα και ανταλλάσσει θερµότητα και αλατότητα µε το βόρειο Ατλαντικό από τα στενά του Γιβραλτάρ. Έτσι η τιµή του αφαλατωµένου θαλάσσιου νερού κυµαίνεται από 0,50 έως 0,45 €/ m³νερού. Το ίδιο περίπου ισχύει για την Κύπρο και τα νησιά του Αιγαίου. Αντίθετα, στην Κρήτη η αφαλάτωση υφάλµυρου νερού, που η αλατότητά του είναι πολύ µικρότερη από 10 g/L TDS, έχει σηµαντικά χαµηλότερο κόστος, που δεν υπερβαίνει το 25% του κόστους αφαλάτωσης του θαλάσσιου νερού. Είναι εποµένως ανεδαφικό και ατελέσφορο να προτείνονται λύσεις, που ουδεµία σχέση έχουν µε τα τρέχοντα διεθνή επιστηµονικά δεδοµένα και τις τεχνολογικές δυνατότητες.
*Επίτιµο µέλος και ∆ιακεκριµένος Fellow της Παγκόσµιας Εταιρείας Υδατικών Πόρων (International Water Association, IWA).
Βιβλιογραφία
Angelakis, A. N., Asano, T., Bahri, A., Jimenez, B. E., and G. Tchobanoglous, G. (2018). Water Reuse: From ancient to the modern times and future. Front. Environ. Sci. 6 (26): 1-17, doi: 10.3389/fenvs.2018.00026 Sivakumar, B. (2017). Chaos in Hydrology. Springer Sciences-Business Media B. V. Dordrecht.
