Εκ πρώτης ακοής, ίσως για τους περισσότερους, οι δύο έννοιες ταυτίζονται. ∆ηλώνουν µια στάση απέναντι στα προσωπικά και κοινωνικά ζητήµατα. Την κατάσταση δηλαδή που επηρεάζει και πολλές φορές συνθλίβει τη ζωή µας. Μια στάση προσανατολισµένη προς την αίσια έκβαση των προβληµάτων.
Εδώ τελειώνουν τα κοινά σηµεία των δύο εννοιών.
Η ελπίδα, σαν συναίσθηµα, βοηθά τους ανθρώπους να αντέξουν και να αντιµετωπίσουν τις δυσκολίες, παραµένοντας προσηλωµένοι σε αυτόν τον στόχο τους.
Προϋποθέτει λογική σκέψη και δράση, παραµένοντας πάντα σε επαφή µε τον ρεαλισµό. Η αισιοδοξία είναι κάτι διαφορετικό. Εκφράζεται σαν αυθαίρετη βεβαιότητα ότι «τελικά τα πράγµατα θα πάνε καλά». Η αισιοδοξία είναι µια ασυνείδητη ψυχολογική ανάγκη για τον άνθρωπο. Είναι, για το λόγο αυτό, ένα πολύ ισχυρό συναίσθηµα, που συχνά αποκρύβει τυχόν παγίδες που στήνουν όσοι έχουν πρόθεση να εκµεταλλευτούν την αισιοδοξία µας.
Ο Χρήστος Γιανναράς έχει γράψει: «Είναι σηµαντικό για τη ζωή µας (την προσωπική και τη συλλογική) να διερευνούµε πόσο αντέχουµε την πραγµατικότητα ή πόσο παρασυρόµαστε σε βολικές ψευδαισθήσεις».
Η ελληνική κοινωνία µας έχει σαφώς επιλέξει την αισιοδοξία. Μελέτη δυσάρεστων καταστάσεων και δεδοµένων, που ενδεχοµένως θα την οδηγούσε σε βάσιµη ελπίδα, την κάνει να δυσφορεί. Προτιµά, οµολογηµένα ή ανοµολόγητα, να ακουµπά στο «η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει».
Η εύκολη αισιοδοξία του πολίτη τον εντάσσει -χωρίς ίσως να το συνειδητοποιεί- σ’ ένα ευρύτερο αισιοδοξόν επίσης πλήθος, που πολύ γρήγορα αποκτά τα χαρακτηριστικά της µάζας, όπως τα περιγράψαµε σε προηγούµενο σηµείωµα. Τότε αναλαµβάνουν οι επαγγελµατίες της πολιτικής. Είναι πραγµατικά αριστοτέχνες στην παραγωγή ψευδαισθήσεων και ενέσεων αισιοδοξίας, που τόσο επιτακτικά ζητά η µάζα, για να
καλύψει τη δυσοίωνη πραγµατικότητα.
Πόσο συχνά αλήθεια δεν ακούµε για το κύρος της χώρας, για την επενδυτική βαθµίδα, για τους ρυθµούς ανάπτυξης, για την ισχυρή ευρωζώνη που ανήκουµε, και άλλα παρόµοια. Μόνο και µόνο για να ικανοποιείται η ανάγκη της µάζας για αισιοδοξία.
Μην ξεχνάµε ότι στο τέλος µιας τέτοιας αισιόδοξης πορείας, πολύ πρόσφατα, µας περίµενε το ∆ιεθνές Νοµισµατικό Ταµείο. Ίδια λόγια από τους ίδιους ανθρώπους και τα κόµµατα που έφεραν τη χώρα στην κατάσταση να µην ελέγχει καµία οικονοµική και στρατηγική δραστηριότητα (ενέργεια, τηλεπικοινωνίες, συγκοινωνίες, λιµάνια, αεροδρόµια, τράπεζες κ.ά.) και να οφείλουµε στους δανειστές µας στο διηνεκές.
∆ύσκολη, πλην αναγκαία, άσκηση -ατοµική και συλλογική- µοιάζει να είναι η παραδοχή της πραγµατικότητας, η αντίσταση στην παρακµή και η ανάπτυξη βάσιµης ελπίδας αντί αυθαίρετης αισιοδοξίας.
(* O Mανώλης Κουφάκης είναι δρ µηχανικός τ. δ/ντής ∆Ε∆∆ΗΕ Α.Ε.
Όλα τα δηµοσιευµένα κείµενα της στήλης µπορείτε να τα βρείτε στο
http://www.haniotika-nea.gr/author/koufakis/ )
