Η έννοια της Eιρήνης

» Πάντα επίκαιρη και προ παντός σήµερα

Όλοι οι άνθρωποι, ακόµη και οι πιο απλοί πιστεύουν ότι καταλαβαίνουν τι είναι Ειρήνη και σε τι διαφέρει από τον πόλεµο. Κι όλοι νοµίζουν πως είναι απόλυτα σίγουροι, ότι η έννοια της Ειρήνης είναι ακριβώς το αντίθετο της έννοιας του πολέµου.
Τ
α πράγµατα όµως δεν έχουν καθό­λου έτσι. Τα φαινόµενα πολλές φορές µας ξεγε­λούν και χρειάζεται βαθύτερη µελέτη για να κατα­νοήσουµε την πραγµατική τους ουσία. Ένας αφηρηµένος ορισµός του πολέ­µου και της Ειρήνης σαν δυο σταθεροί πόλοι στην πραγµατικότητα είναι µια . τελείως αντιεπιστηµονική εξέταση του προβλήµατος της Ειρήνης, ο µηχανισµός της σχέσης ανάµεσα στις κοινωνικές έννοιες του πολέµου και της Ειρή­νης είναι εντελώς διαφο­ρετικό απ’ ότι φαίνεται µε την πρώτη µατιά
Όπως και την έννοια του πολέµου έτσι και την έννοια της Ειρήνης πρέπει να την εξετάσουµε στη σχέση της µε την πολιτική. Χρειάζεται να αναλύσουµε την ουσία και την ταξική της φύση . Μια µεταφυσική εξέταση δεν αποκαλύπτει το πραγµατικό περιεχόµενο της έγνοιας της Ειρήνης γιατί αγνοεί το γεγονός της ανάπτυξης της και καταλήγει σε αφηρηµένες θεωρίες Ειρήνης «γενικά». Για να δούµε σωστά τη διαλεκτική της εξέλιξης της έννοιας της Ειρήνης χρειάζεται ν’ ακολουθήσουµε την συγκεκριµένη ιστορική εξέταση γιατί το περιεχόµενο της Ειρήνης σαν κοινωνική κατηγορία, δεν µπορει να γίνει κατανοητό χωρίς συγκεκριµένη ανάλυση των πολιτικών σχέσεων σε µια ταξική κοινωνία.
Όπως δεν µπορεί να υπάρξει αταξικός πόλεµος και αταξική πολιτική σε µια ταξική κοινωνία, έτσι δεν µπορεί να υπάρξει και αταξική Ειρήνη. Εποµένως αν θέλουµε να κάνουµε µια συγκεκριµένη ανάλυση της Ειρήνης πρέπει να ξεκινήσουµε, όπως γίνεται και στην περίπτωση του πολέµου, από την πολιτική. Αν ο πόλεµος είναι η συνέχεια της πολιτικής µε άλλα βίαια µέσα, η Ειρήνη είναι η πολιτική µε µέσα µη βίαια.
Πριν από την εµφάνιση της µαρξιστικό- λενιστικής φιλοσοφίας, είχαν διαδοθεί πολλές αφηρηµένες ερµηνείες της δίκαιης Ειρήνης. Βέβαια, τα συνθήµατα για µια δίκαιη Ειρήνη γενικά είχαν κάποια θετική αξία, στη βάση τους όµως ήταν αντιιστορικά και αφηρηµένα. Όποιος δεν κατανοήσει ότι ο πόλεµος είναι η συνέχεια της πολιτικής Ειρήνης και η Ειρήνη η συνέχεια της πολιτικής του πολέµου, δε θα µπορέσει ποτέ να αντιληφθεί σωστά της έννοια της Ειρήνης. Μόνο η διαλεκτική µέθοδος σκέψης δίνει την δυνατότητα να διεισδύσει κανείς στην κοινωνική ουσία της Ειρήνης. Με τη βοήθεια της διαλεκτικής έγινε δυνατό να προσδιοριστεί ότι οι αλλαγές στο περιεχόµενο της έννοιας της Ειρήνης είναι άµεσα εξαρτηµένες από την κοινωνική φύση της πολιτικής των κρατών και των λαών.
Έτσι, µε βάση τη διαλεκτι­κή ανάλυση των πολιτικών σχέσεων, ο µαρξισµός λενινισµός έδωσε σαφή ορισµό των δύο αντίθετων εννοιών της δίκαιης Ειρή­νης και της άδικης Ειρήνης… Όταν οι πολιτικές , σχέσεις ανάµεσα στα κράτοι δε βασίζονται στην ισοτιµία αλλά στην υποδούλωση και την ανοικτή ληστεία, την ταξική και την ε­θνική καταπίεση, το άρπαγµα εδάφους άλλων λα­ών και την παραβίαση της ανεξαρτησίας των κρατών τότε η έννοια της Ειρήνης που ενσωµατώνει πλήρως όλα αυτά τα ουσιαστικά χαρακτηριστικά, πρέπει να οριστεί σαν ιµπεριαλιστι­κή, άδικη Ειρήνη.
Πολλές φορές, όπως τόνι­ζε ο Λένιν, η Ειρήνη είναι ένα είδος “ανάπαυλας» α­νάµεσα στους ιµπεριαλι­στικούς πολέµους για τη διανοµή και αναδιανοµή του κόσµου, στη βάση ενός καινούριου συσχετι­σµού δυνάµεων, που άλ­λαξε µε βίαια µέσα, δηλα­δή µε πόλεµο. Στην εποχή του µονοπωλιακού καπιτα­λισµού αυτές οι ανάπαυ­λες ανάµεσα στους επιθε­τικούς πολέµους γινόταν όλο και πιο µικρές, µε απο­τέλεσµα να µη διακρίνεται καλά καλά η διαχωριστική γραµµή ανάµεσα στον ι­µπεριαλιστικό πόλεµο και την ιµπεριαλιστική Ειρήνη.
Ο Λένιν επέµενε ότι ο µό­νος τρόπος για να καθορί­σει κανείς την ουσία της Ειρήνης ήταν να αναλύσει την ιµπεριαλιστική πολιτι­κή του πολέµου.
Έτσι η Ειρήνη που ακο­λούθησε τον ιµπεριαλιστι­κό Πρώτο Παγκόσµιο Πό­λεµο δε µπορούσε να είναι παρά µια ιµπεριαλιστική ειρήνη.
Το µεγαλύτερο συχνό γνωσιολογικό σφάλµα των αστών φιλοσόφων είναι, ότι προσπαθούν να καθο­ρίσουν την αληθινή ουσία της Ειρήνης χωρίς να ανα­φέρουν την ταξική πολιτι­κή των κρατών και αποµο­νώνουν το περιεχόµενο της έννοιας της Ειρήνης από την πολιτική της βίας που προηγήθηκε.
Σύγχρονοι αστοί µεταφυ­σικοί προσπαθούν να απο­δείξουν ότι ο πόλεµος εί­ναι µόνιµο φαινόµενο της κοινωνικής ζωής και η Ει­ρήνη είναι µονάχα µια σύ­µπτωση, ένα τυχαίο συµ­βάν. Η διαλεκτική όµως από την άλλη µεριά, απο­καλύπτοντας την ταξική φύση του πολέµου έχει α­ποδείξει ότι ο σοσιαλισµός καταργεί τον πόλεµο ανά­µεσα στα έθνη.
Γιατί παύει η ύπαρξη της ατοµικής ιδιοκτησίας στα µέσα παραγωγής που είναι η γενεσιουργός αιτία των πολέµων.

*Ο Σπύρος ∆αράκης είναι π. πρόεδρος της Μαρτυρικής Κοινότητας Μαλαθύρου
πρώην δήµαρχος Μηθύµνης, µέλος του ∆.Σ. του ∆ικτύου Μαρτυρικών πόλεων & χωριών της Ελλάδας (περιοδ. 1941-1945 Ελληνικά Ολοκαυτώµατα )