Την ανάγκη να δούμε το παρελθόν χωρίς παρωπίδες και μακριά από κάθε μυθοποίησή του, ακολουθώντας το πρόταγμα του Σολωμού να θεωρούμε εθνικό ό,τι είναι αληθινό, επεσήμανε η φιλόλογος και ιστορικός Στέλλα Αλιγιζάκη κατά τη διάρκεια διαδικτυακής διάλεξης με θέμα “Επανάσταση 1821: Επετειακοί εορτασμοί και ιστορία”, που πραγματοποιήθηκε σε συνδιοργάνωση της Περιφέρειας Κρήτης και της Επιτροπής Χανίων της Π.Ε. 1821-2021 το Σάββατο το απόγευμα.
H κα Αλιγιζάκη επεσήμανε, μεταξύ άλλων, ότι τη δυνατότητα αυτή προσφέρει το αίσθημα ασφάλειας που προσδίδει στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία η χρονική απόσταση από την επανάσταση του 1821 αλλά και η ωρίμανση του ιστορικού λόγου.
Η κα Αλιγιζάκη ανατρέχοντας στην ιστορία των επετειακών εορτασμών ανέδειξε τον ρόλο της τέχνης και πώς αυτή μπορεί να τεθεί στην υπηρεσία της προπαγάνδας καθώς και το πώς η ιστορία μπορεί να εργαλειοποιηθεί ανάλογα με τις επιδιώξεις και τις σκοπιμότητες των ιστορικών υποκειμένων κάθε εποχής.
Παράλληλα, αναφέρθηκε στο πώς ιστορικά εξελίχθηκαν και τυποποιήθηκαν οι τρόποι εορτασμού των επετείων της επανάστασης, υπογραμμίζοντας συγχρόνως ότι ήδη από τα πρώτα χρόνια ο γιορτασμός αποτέλεσε «οξύ θέμα διαφωνιών».
Επίσης, σημείωσε σχετικά ότι «το 1875 πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά παρέλαση του στρατού μπροστά από τα ανάκτορα, πρακτική που αναπαράγει το γαλλικό και γερμανικό πρότυπο γιορτασμού, λίγο μετά μπήκαν στην παρέλαση και φοιτητές, ενώ η πρωιμότερη αναφορά για μαθητική παρέλαση εντοπίζεται το 1899».
Αργότερα την περίοδο της μεταξικής δικτατορίας καθιερώθηκαν «οι παρελάσεις μαθητών και φαλαγγιτών μαζί με αυτές των στρατιωτικών», ενώ «στην Κατοχή οι παρελάσεις διακόπηκαν, αλλά το ΕΑΜ το 1942 ήρθε να αναβιώσει την παρέλαση της 25ης Μαρτίου».
Το 1871 «το πρώτο “ιωβηλαίο” της Ελληνικής Επανάστασης ήταν μια “πολιτική γιορτή” οργανωμένη κατά τα πρότυπα τα ευρωπαϊκά, τα οποία ήλθαν στην Ελλάδα μέσω των δυναστικών οικογενειών, που βασίλευσαν, με τρόπους που να τονίζουν την εθνική ενότητα συμβολικά συσχετιζόμενη με το νέο βασιλιά», ενώ αργότερα στην Απριλιανή δικτατορία το στρατιωτικό καθεστώς πρόσδωσε στους εορτασμούς «στρατοκρατικά μηνύματα, εθνικιστικές κορώνες, έμφαση στο αξιακό δίδυμο της πατρίδας και της θρησκείας σε συνδυασμό με τη θεμελίωση του Ναού του Σωτήρος, που δεν υλοποιήθηκε τελικά».
«Αρκετές δεκαετίες μετά, 200 χρόνια από την κήρυξη της ελληνικής επανάστασης είναι μάλλον σκόπιμο να μην αρκεστούμε στις επαναλήψεις των πανηγυριών και να μην αφεθούμε να τραγουδάμε μόνο το “ας κρατήσουν οι χοροί…” του Διονύση Σαββόπουλου, που δεν επιλέχθηκε μάλλον ασυναίσθητα από τους υπεύθυνους του κεντρικού γιορτασμού.
“Ο ελληνισμός”, γράφει ο Νίκος Σβορώνος, “δεν θέλει μονάχα, όπως ήταν το κύριο αίτημα των παλιότερων τάσεων, ν’ ανακαλύψει την ιστορική του συνέχεια, θέλει ακόμα να δει τι ο ίδιος τυχόν δημιούργησε και τι είναι ικανός να δημιουργήσει, να δει ποια είναι τα στοιχεία που τον ξεχωρίζουν από το παρελθόν και του προετοιμάζουν το μέλλον”. Αυτή την προετοιμασία για το μέλλον μπορούμε να την κάνουμε ασφαλέστερη με εφόδιο την ιστορική αλήθεια, όσο και αν η αντικειμενικότητά της μπορεί πάντοτε να μας προβληματίζει», επεσήμανε, μεταξύ άλλων, η κα Αλιγιζάκη.
