Στην αρχαιότητα λέγεται, ότι ο όρος «Φιλέλλην» σήµαινε τον πατριώτη. Με το ίδιο επίθετο αναφέρονταν όµως και σε ξένους που αγαπούσαν τον Ελληνικό πολιτισµό και τους Έλληνες. Ο Ηρόδοτος χρησιµοποιεί πρώτος τον όρο αυτό για τον Αιγύπτιο βασιλιά Άµασι, που πρόσφερε πολλά αφιερώµατα στους ∆ελφούς και σε άλλες Ελληνικές πόλεις.
Εµείς σήµερα, παρ όλο που ο όρος έχει ευρύτερη έννοια, τον χρησιµοποιούµε για να περιγράψοµε όλους αυτούς τους ξένους που κατά την διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 έσπευσαν να βοηθήσουν µε τον ένα ή τον άλλο τρόπο την πατρίδα µας, πολλές φορές µε µεγάλο κόστος. Και είναι µια λέξη πασίγνωστη, όπως πασίγνωστοι είναι και κάποιοι από αυτούς που ήρθαν στην χώρα µας. Προσωπικότητες παγκόσµιας εµβέλειας. Πιο εµβληµατικός απ όλους είναι ο Άγγλος ποιητής λόρδος Μπάϋρον που ήρθε στην Ελλάδα, έγραψε έργα εµπνευσµένα από αυτήν και τελικά άφησε την τελευταία του πνοή 19 Απριλίου του 1824 άρρωστος βαριά, στο Μεσολόγγι. Αυτή η ηµέρα της 19ης Απριλίου καθιερώθηκε από το 2008 µε προεδρικό διάταγµα, ως ηµέρα Φιλελληνισµού και ∆ιεθνούς αλληλεγγύης.
Ξαναφέρνω στον νου µου όσα έχω µάθει όλα αυτά τα χρόνια γι αυτούς τους ανθρώπους επώνυµους και µη. Οι έρευνες και οι µελέτες µάς έχουν δώσει πλέον πολλά στοιχεία. Ξέρουµε ότι αυτοί που ήλθαν στην Ελλάδα ήταν περίπου 1200. Γνωρίζουµε ονόµατα, εθνικότητα και στοιχεία του βίου για τους χίλιους από αυτούς. Είναι σοκαριστικό που µαθαίνουµε ότι οι µισοί περίπου δεν γύρισαν ποτέ στην χώρα τους. Πέθαναν στον τόπο µας. Κάποιοι σκοτώθηκαν στο πεδίο της µάχης, υπερασπιζόµενοι µια πατρίδα που δεν ήταν αυτή που τους γέννησε και ιδέες ιερές και µεγάλες. Κάποιοι άλλοι από αρρώστιες σαν την πανούκλα, τον τύφο, την ευλογιά που θέριζαν ή ίσως και από µια απλή πνευµονία.
Τα κίνητρα του ερχοµού τους πολλά και διάφορα. Το βασικότερο βέβαια το όραµα της Αρχαίας Ελλάδας και η αγάπη τους γι αυτήν. Νοµίζω ο Άγγλος ποιητής Πέρσυ Σέλλεϋ το έχει περιγράψει καλύτερα: «Όλοι είµαστε Έλληνες. Οι νόµοι µας, η φιλολογία µας, η θρησκεία µας, οι τέχνες µας, έχουν τις ρίζες τους στην Ελλάδα. Γιατί, χωρίς την Ελλάδα η Ρώµη, η οδηγήτρα, η καταχτήτρα, δεν θα µπορούσε να σκορπίσει κανένα φως κι εµείς θα είµαστε ειδωλολάτρες και άγριοι. Η µορφή και το πνεύµα του ανθρώπου έφτασαν την τελειότητά τους στην Ελλάδα…. Οι σύγχρονοι Έλληνες είναι οι απόγονοι αυτών των καταπληκτικών ανθρώπων της αρχαιότητας, για τους οποίους η φαντασία [µας] ούτε καν µπορεί να φανταστεί πώς ήταν τόσο πολύ σπουδαίοι, σαν να µην ανήκαν στο είδος µας. Αυτοί έχουν κληρονοµήσει πολλά από την ευαισθησία των προγόνων τους, από την ταχύτητα της σύλληψης, τον ενθουσιασµό τους και το κουράγιο τους».
Υπήρχαν βέβαια και κίνητρα λιγότερο εντυπωσιακά. Υπήρχαν επαγγελµατίες στρατιωτικοί που ήρθαν γιατί µετά από µια µακρά περίοδο πολέµων στην Ευρώπη, τον θάνατο του Ναπολέοντα και τον ερχοµό της ειρήνης, είχαν µείνει άνεργοι.
Εκτός όµως αυτών των νέων και κατά κύριο λόγο µορφωµένων ανδρών που αποφάσισαν να έρθουν και να πολεµήσουν για την πατρίδα µας υπήρχαν και πάρα πολλοί άλλοι άνδρες και γυναίκες σε όλον τον κόσµο που συγκινήθηκαν µε την απόφαση των νέων Ελλήνων να πολεµήσουν για να αποκτήσουν την λευτεριά τους. Είναι µοναδικό στην ανθρώπινη ιστορία αυτό που συνέβη µε την έναρξη της Ελληνικής επανάστασης και την κινητοποίηση τόσων ανθρώπων από τόσες χώρες µε διαφορετικούς τρόπους για να βοηθήσουν τους Έλληνες.
Πρώτα οργανώθηκαν οµάδες, τα κοµιτάτα , σε όλη την Ευρώπη τα οποία είχαν σκοπό να προσφέρουν βοήθεια µε κάθε δυνατό -µα και αδύνατο-τρόπο. Με το να πιέσουν τις κυβερνήσεις τους αµέσως ή εµµέσως. Με το να κάνουν δηµοσιεύσεις ώστε να επηρεάσουν το δηµόσιο αίσθηµα-σε 2300 υπολογίζονται τα έντυπα εφηµερίδες και περιοδικά που αναφέρονται στο θέµα µας κατά την περίοδο 1821-1833. Με το να γράφουν βιβλία για την Ελλάδα και τους Έλληνες-µόνο στην Γαλλία στο διάστηµα 1821-1827 κυκλοφόρησαν 128 τέτοιου είδους τόµοι. Τα κοµιτάτα επίσης αναλάµβαναν να κάνουν πιο εύκολη την πρόσβαση όσων επιθυµούσαν να έλθουν εδώ. Τους εύρισκαν προµήθειες, όπλα, πλοία για να ταξιδέψουν. Αναλάµβαναν επίσης να µαζέψουν χρήµατα. Χρήµατα για τον πάντα κοστοβόρο πόλεµο. Χρήµατα για την εξαγορά Ελλήνων αιχµαλώτων από τα σκλαβοπάζαρα της Ανατολής. Οι άνθρωποι των κοµιτάτων είχαν γίνει πολύ εφευρετικοί πάνω σ αυτό το θέµα. Κυρίες κεντούσαν, κύριοι έκαναν χειροτεχνήµατα, απογευµατινά τσάγια οργανώνονταν. Πιάτα, ρολόγια, τράπουλες, ποτά, σαπούνια και παντός είδους αντικείµενα µε Ελληνικά θέµατα παράγονταν και διακινούνταν.
Τα ονόµατα των Ελλήνων αγωνιστών έγιναν γρήγορα γνωστά. Το γκρι χρώµα του φορέµατος της Μπουµπουλίνας και το µπλε του Ναυαρίνου έγιναν της µόδας για τις κυρίες της καλής κοινωνίας της Ευρώπης. Ένας σταθµός στο µετρό του Παρισιού ονοµάστηκε Μάρκος Μπότσαρης προς τιµήν του πρόωρα χαµένου Σουλιώτη καπετάνιου.
Ζωγράφοι , γλύπτες, χαλκογράφοι, συγγραφείς εµπνέονταν από τα τεκταινόµενα της Ελληνικής Επανάστασης .
Μετά την πτώση του Μεσολογιού όταν το φιλελληνικό κίνηµα κορυφώθηκε, παράγονται και πολλά καλλιτεχνικά έργα :όπερες φιλελληνικές, συµφωνίες φιλελληνικές, λογοτεχνήµατα φιλελληνικά. Στις πλατείες ποιητές διαβάζουν φιλελληνικά ποιήµατα, ηθοποιοί παίζουν έργα εµπνευσµένα από τις µάχες στην Ελλάδα τόσο ζωντανά που κατά την αναπαράσταση της ανατίναξης του Καψάλη στο Μεσολόγγι αρπάζουν φωτιά τα σκηνικά και το θέατρο.
Για να µην αναφέρω πόσα ορφανά υιοθετήθηκαν και βρήκαν καινούργιες ζωές χάρη στην βοήθεια αυτών των ευαισθητοποιηµένων ανθρώπων. Να µην ξεχάσω και αυτούς που µετά την δηµιουργία του καινούργιου κράτους παρέµειναν στην Ελλάδα και την έκαναν πατρίδα τους.
Νοµίζω χρωστάµε πολλά σ αυτούς τους ανθρώπους που µας βοήθησαν µε διάφορους ευρηµατικούς τρόπους και που πολλές φορές σκοτώθηκαν για χάρη µας. Είναι κρίµα που δεν τους γνωρίζοµε ιδιαίτερα.
Ας τους µνηµονεύοµε τουλάχιστον αυτήν την ηµέρα της γιορτής τους.
Οι πληροφορίες που αναφέρονται στο κείµενο, αντλήθηκαν από το διαδικτυακό µάθηµα του Mathesis: Φιλελληνισµός και ’21: Οι πολλές όψεις ενός διεθνούς φαινοµένου, µε εισηγήτρια την κ. Μαρία Ευθυµίου.
