Παγκόσµια Ηµέρα της Γυναίκας µεθαύριο. Τι πιο ταιριαστό από το να γράψω για µια γυναίκα πρωτοπόρο, για µια προσωπικότητα που δεν µπήκε σε καλούπια, που ήρθε σε ρήξη µε τους κοινωνικούς κανόνες της εποχής της και αγωνίστηκε για να αλλάξει όλα όσα την δέσµευαν και την περιόριζαν.
Η Σοφία Λασκαρίδου ήταν η πρώτη γυναίκα που κατάφερε να γίνει δεκτή και να σπουδάσει ζωγραφική στην Σχολή Καλών Τεχνών του Πολυτεχνείου Αθηνών το µακρινό 1903. Λέγεται πως οι συµφοιτητές της δυσαρεστήθηκαν και διαµαρτυρήθηκαν έντονα για την παρουσία της. Προσπαθώ να φέρω στο µυαλό µου αυτήν την σκηνή. Από τα διαβάσµατά άλλων παρόµοιων περιπτώσεων µαντεύω, ότι η παρουσία µιας νεαρής κοπέλας σε ένα ανδροκρατούµενο χώρο δεν θα ήταν εύκολη. Φωνές, ποδοκροτήµατα, προτροπές τύπου «εις την κουζίνα» και «εις το µωρό» θα αντηχούσαν στην αίθουσα. Όµως την συγκεκριµένη γυναίκα δεν την πτοούσαν αυτές οι αντιδράσεις.
Η Σοφία Λασκαρίδου που γεννήθηκε το 1876 στην Αθήνα, ήταν γόνος πλούσιας, αριστοκρατικής και πολύ προοδευτικής οικογένειας. Η µητέρα της Αικατερίνη ίδρυσε το πρώτο Ελληνικό παρθεναγωγείο και αργότερα το πρώτο νηπιαγωγείο µε πρότυπο παιδικό κήπο. Η αδελφή της Ειρήνη ίδρυσε την πρώτη σχολή του οίκου τυφλών και εισήγαγε στην Ελλάδα την µέθοδο ανάγνωσης Μπράϊγ.
Η Σοφία από πολύ µικρή ηλικία, έχει έφεση στην ζωγραφική. Παρακολουθεί ιδιωτικά µαθήµατα και συµµετέχει σε όλες τις µεγάλες εκθέσεις που γίνονται στην Αθήνα. Το 1900, ταξιδεύει στην Ευρώπη για ένα εξάµηνο. Επισκέπτεται πινακοθήκες διαφόρων πόλεων και µελετά από κοντά έργα τέχνης. Μετά από µια σύντοµη διαµονή στο Παρίσι όπου παρακολουθεί µαθήµατα σε γνωστά ατελιέ, επιστρέφει στην Ελλάδα. ∆ιακαής της πόθος να σπουδάσει την τέχνη που αγαπά στο Ελληνικό Πολυτεχνείο. Όµως η φοίτηση είναι επιτρεπτή µόνο για άνδρες.
Με την προτροπή της µητέρας της απευθύνεται στο παλάτι. Ζητά να µιλήσει µε τον ίδιο τον βασιλιά Γεώργιο τον Α΄. Του εκθέτει τα παράπονα και τις απόψεις της. Πρέπει να ήταν πολύ πειστική η νεαρή κοπέλα γιατί µετά από λίγο εκδίδεται βασιλικό διάταγµα που της επιτρέπει να κάνει το όνειρό της πραγµατικότητα. Έτσι το 1903 η Σοφία Λασκαρίδου είναι η πρώτη γυναίκα φοιτήτρια της Σχολής καλών Τεχνών του Πολυτεχνείου Αθηνών. Με σπουδαίους καθηγητές όπως τον Βολανάκη, τον Λύτρα που φέρεται να δηλώνει ότι η µαθήτρια µια µέρα θα τιµήσει τον δάσκαλό της, τον Ιακωβίδη κ.α. αποφοιτά το 1907 και τον επόµενο χρόνο φεύγει µε υποτροφία στο Μόναχο.
Συµµετέχει σε πολλές εκθέσεις και διακρίνεται µε βραβεία και ευνοϊκές κριτικές από Ευρωπαίους τεχνοκριτικούς που επαινούν την σύνθεση των έργων της, την ατµόσφαιρα και την ιδιαίτερη ευαισθησία στην απόδοση του χρώµατος.
Οι συνάδελφοί της βρίσκουν τα έργα της προοδευτικά. Την θεωρούν «αναρχική» γιατί σε ένα καλλιτεχνικό περιβάλλον όπου κυριαρχούν οι σχολές και οι επιδράσεις τους, αυτή διατηρεί την ατοµικότητά της. Το 1910 αισθάνεται ότι το Μόναχο δεν έχει πια να της προσφέρει και µετακοµίζει στο Παρίσι.
Σ το ατελιέ της στο Παρίσι την επισκέπτονται µεγάλες προσωπικότητες της εποχής. Ανάµεσά τους ο Ζ. Παπαντωνίου, ο Μ. Μαλακάσης, ο Κ. Ουράνης, κ. α. Ακόµα και ο πρίγκηπας Γεώργιος Α΄(ναι ναι ο πρίγκηπας αρµοστής της Κρήτης είναι αυτός) µε τη σύζυγό του Μ. Βοναπάρτη. Καθώς και ο Ελευθέριος Βενιζέλος.
Μετά τον θάνατο της µητέρας της, το 1916 επιστρέφει στην Ελλάδα, αναλαµβάνει το ∆ιδασκαλείο Νηπιαγωγών Καλλιθέας όπου διδάσκει ζωγραφική και αφιερώνεται στην τέχνη της.
Σε όλη της την ζωή ζωγραφίζει και συµµετέχει στα καλλιτεχνικά δρώµενα του τόπου, Οι σύγχρονοί της κριτικοί και οι καλλιτέχνες όταν µιλούν γι’ αυτήν αισθάνονται την ανάγκη να διευκρινίσουν ότι τα έργα της είναι «ανδρικώτατα και σοβαρώτατα».
Εκθειάζουν πολύ την ικανότητά της να αποτυπώνει τα χρώµατα: «πουθενά το Ελληνικόν φως, άφθονον και αποτυφλωτικόν, ή διακριτικόν και ήρεµον, πάντοτε όµως ιδιαίτερον και χαρακτηριστικόν, πουθενά δεν ηµπορεί να συλληφθή τόσον βέβαιον και αληθινόν όσον εις ένα πίνακα της Λασκαρίδου».
Επίσης κάνει εντύπωση πόση έµφαση δίδει η ζωγράφος, στο βίωµα. Προτού ζωγραφίσει κάτι, θέλει να το ζήσει. Στην Μάγχη για να αποτυπώσει την τρικυµία δέθηκε σε ένα κατάρτι πλοίου, στη Βρετάνη για να ζωγραφίσει την παλίρροια παρ ολίγον να θαφτεί στην άµµο και στο Παρίσι θα κινδυνέψει από τους απάχηδες.
Ο Τσαρούχης θα πει: “Ευτύχησα να δω µία έκθεση της Λασκαρίδου στη Καλλιθέα.
Όσο όµως, περνά ο καιρός οι εκθέσεις της λιγοστεύουν.
Το 1953 βραβεύεται από την Ακαδηµία Αθηνών για το σύνολο της καλλιτεχνικής της δηµιουργίας.
Το 1955 εκδίδει το αυτοβιογραφικό βιβλίο “Από το Ηµερολόγιό µου. Θύµησες και στοχασµοί”, όπου αφηγείται κυρίως τα χρόνια µαθητείας της στο Μόναχο και το Παρίσι. Αργότερα ακολουθεί το “Από το ηµερολόγιό µου. Συµπλήρωµα: Μια αγάπη µεγάλη”, όπου µιλάει για τον έρωτά της µε τον αυτόχειρα λογοτέχνη Περικλή Γιαννόπουλο.
Τα τελευταία χρόνια της ζωής της ζει αποτραβηγµένη στο πατρικό σπίτι στην Καλλιθέα, όπου και πεθαίνει το 1965.
Μετά το θάνατό της οι πίνακές της σκορπίστηκαν σε ιδιωτικές συλλογές (µε εξαίρεση αυτούς που κληροδότησε η ίδια στην Εθνική Πινακοθήκη) και έγιναν απρόσιτοι στο κοινό. Αυτό εξηγεί γιατί το έργο της σήµερα είναι ελάχιστα γνωστό.
Όµως οι ιστορίες της , η πρωτιά της στην σχολή, ο µεγάλος της έρωτας της µε τον Περικλή Γιαννόπουλο καθώς και η γεµάτη διακρίσεις ζωή της στην Ευρώπη καταφέρνουν και επιβιώνουν σαν αυτοτελή αφηγήµατα.
Η Λασκαρίδου ήταν γνωστή όχι µόνο σαν ζωγράφος, αλλά και σαν µια δυνατή προσωπικότητα που ήρθε σε ρήξη µε τους κοινωνικούς κανόνες της εποχής της, γνωρίζοντας καλά τις συνέπειες της προσωπικής της επανάστασης.
Αντισυµβατική ως άνθρωπος αλλά και ως καλλιτέχνης, υπήρξε ελεύθερο και ανυπότακτο πνεύµα που δεν δεχόταν να ενταχθεί στα κοινωνικά πρότυπα της εποχής, µε αποτέλεσµα το όνοµά της να γίνει συνώνυµο του προτύπου της σύγχρονης γυναίκας και της γυναικείας χειραφέτησης.
