Στην αφετηρία της ερχόμενης εβδομάδας κάποια παιδιά είναι περισσότερο έτοιμα. Εφοδιασμένα με δεξιότητες που ενδυνάμωσαν ή καλές συνήθεις που απόκτησαν το καλοκαίρι που πέρασε.
Αυτά τα Χανιωτάκια που απολαμβάνουν τα ταξίδια της μάθησης θα είναι και φέτος η κινητήρια δύναμη σε κάθε σχολική αίθουσα.
Είναι τα παιδιά με την έμφυτη περιέργεια, το εφευρετικό μυαλό και το ανήσυχο πνεύμα. Είναι αυτά που τρελαίνουν τους γονείς τους και το περιβάλλον τους με ερωτήσεις. Ερωτήσεις για τη ζωή, τον άνθρωπο και τη Φύση. Είναι οι παρατηρητικοί που κουτσομπολεύουν την κάθε λεπτομέρεια, την κάθε απόχρωση κι απόκλιση.
Η μικροκοινωνία του σχολικού περιβάλλοντος είναι ο ιδανικός τόπος για την ανάπτυξη τους.
Στο σημερινό σημείωμα αποπειρώμαι να περιγράψω κατηγορίες των παιδιών που θα ξεκινήσουν με το “λάβετε θέσεις”.
Τα παιδιά της παρέας
Τα βλέπουμε να αδιαφορούν για την ανοργανωσιά του συστήματος, τις εμμονές στη μια προσέγγιση στην διδασκαλία και τα απανωτά τεστ.
Η αδιαφορία τους είναι επιφανειακή, αφού συμμετέχουν ενεργά στο γίγνεσθαι της τάξης τους.
Το ισχυρό τους πλεονέκτημα είναι το υποστηρικτικό δίκτυο που έχουν αναπτύξει στο Δημοτικό Σχολείο. Η παρέα τους, παιδιά με διαφορετικές δεξιότητες είναι η ασπίδα τους στις δυσκολίες. Είναι τα παιδιά που διατήρησαν και ενδυνάμωσαν τις επαφές τους φέτος το καλοκαίρι. Τα παιδιά που ανακάλυψαν τα Χανιά μας περπατώντας και παρατηρώντας.
Σύμμαχοι τους οι εκπαιδευτικοί που προάγουν τη μάθηση με την κατ’ ομάδες προσέγγιση.
Οι βιβλιοφάγοι
Οι μυθοπλάστες συνδυάζουν τη γλωσσική ικανότητα και τη δημιουργική σκέψη. Πλάθουν την πραγματικότητα, γράφουν κι αφηγούνται ιστορίες με ευκολία. Μπορούν να ανατρέπουν βαρετές συνθήκες και να λειτουργούν αποτελεσματικά σε περιβάλλοντα εξετάσεων.
Οι παραμυθάδες της εποχής μας λατρεύουν τις αλλαγές. Είναι οι βιβλιοφάγοι της παρέας. Κι είναι τυχεροί αν κατοικούν κοντά σε μια Παιδική Βιβλιοθήκη. Τα πρόσωπα τους είναι οικεία εκεί.
Οι Χανιώτες που γνωρίζουν τη διαχρονική αξία μιας Παιδικής Βιβλιοθήκης, ας πιέσουν όσους προαλείφονται για Δημοτικοί μας άρχοντες να δεσμευθούν ότι θα ιδρύσουν κι άλλες.
Οι αραχτοί
Τους αραχτούς τους ανακαλύπτεις στις παραλίες μας. Κολυμπάνε ελάχιστα, δεν παίζουν ρακέτες, ούτε αναμοχλεύουν την άμμο.
Είναι τα παιδιά χωρίς περιέργεια, με το εφευρετικό μυαλό και το ανήσυχο τους πνεύμα σε ύπνωση.
Τι κάνουν; Κάνουν παρέα στους γονείς τους που παίζουν χαρτιά κάτω από μια ομπρέλα ή είναι κολλημένοι σε μια οθόνη.
Δεν ενοχλούν, ούτε τρελαίνουν τους γονείς τους με ερωτήσεις.
Είναι οι ήσυχοι επιβάτες που δεν ενδιαφέρονται -αφού δεν παρατηρούν- για τη ζωή, τον άνθρωπο, τη Φύση, τα συμμετρικά και τα ασύμμετρα. Μάλλον απροπόνητοι προσέρχονται την ερχόμενη εβδομάδα στην μικροκοινωνία της τάξης, ευάλωτοι σε τραυματισμούς.
Οι πολυγνώστες
Μια σύντομη χαλαρή δομημένη συζήτηση αποκαλύπτει πολλά χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του κάθε παιδιού. Εκπλήσσομαι ευχάριστα όταν “ανακαλύπτω” ένα πολυγνώστη.
Ο πολυγνώστης έχει το θείο δώρο να λειτουργεί ολιστικά, δηλαδή να εκμεταλλεύεται ένα σύνολο γνωστικών δεξιοτήτων. Είναι ταυτόχρονα δεξιός, αριστερός και κεντρώος στη σκέψη. Eχει δηλαδή το μοντέλο της σκέψης του Λεονάρντο Ντα Βίντσι. Ένα μοντέλο απαράμιλλος συνδυασμός λογικής, ανάλυσης, παρατηρητικότητας, φαντασίας, αποκλίνουσας σκέψης και δημιουργικότητας.
Ένα ζευγάρι πολυγνώστες αρκούν σε κάθε αίθουσα διδασκαλίας για να ξεσηκώσουν τους συμμαθητές τους.
Κλασσικό παράδειγμα ο 11χρόνος που συμμετείχε στο εργαστήρι που παρουσίασα στην Παιδική Βιβλιοθήκη του Κήπου τον Αύγουστο, για το Γεωγραφικό πλάτος και το Γεωγραφικό μήκος.
«Hρθα προετοιμασμένος» μου λέει και μου αραδιάζει ό,τι είχε μελετήσει.
Οι θερινές δράσεις των βιβλιοθηκών μας
Χαίρομαι ιδιαίτερα όταν συναντώ παιδιά με τους γονείς τους, όπως φέτος το καλοκαίρι στα 3 εργαστήρια που παρουσίασα στην Παιδική Βιβλιοθήκη Χανίων.
Το θερινό θεματικό πρόγραμμα της Εθνικής Βιβλιοθήκης που υλοποιείται και στα Χανιά από το 2012, είναι καλά μελετημένο.
Διαχέει τη γνώση με δημιουργικά συμμετοχικά εργαστήρια. Πάνω από όλα, όμως διεγείρει και εκπαιδεύει το μυαλό των παιδιών για να γίνουν αυτόνομοι ταξιδιώτες στη γνώση.
Ταξιδιώτες της γνώσης
Κάθε φορά που μαθαίνουμε ταξιδεύουμε από το σημείο Α που αντιπροσωπεύει όσα γνωρίζουμε, στο σημείο Β, δηλαδή στους στόχους και στις προσδοκίες της μάθησής μας.
Ωστόσο, σκοπός της μάθησης δεν είναι η στείρα απόκτηση γνώσεων, πληροφοριών και δεξιοτήτων, αλλά ένας ριζικός μετασχηματισμός των νοητικών συνηθειών μας.
Οι γνήσιοι ταξιδιώτες της γνώσης προσδοκούν την αλλαγή των πλαισίων αναφοράς μας που συμβολίζουν τις σκέψεις και τις ενέργειες μας.
Ο μετασχηματισμός αυτός είναι δύσκολος, αν αναλογισθούμε ότι στις παραδοχές του κάθε παιδιού ή έφηβου περιλαμβάνονται:
εμπειρίες, πιστεύω, αντιλήψεις και προσδοκίες πάνω στις οποίες στηρίζονται σκέψεις, συναισθήματα, συνήθειες, πολιτισμικοί κανόνες, κώδικες, γλωσσικά σχήματα, προδιαγραφές, πρότυπα…
Κλείνω με ένα ερώτημα:
Ποιοι διευκολύνουν αυτή τη διαδρομή, την πολιτογράφηση της γνώσης, το αέναο ταξίδι προς την Ιθάκη του κάθε μαθητή;
Οι απαντήσεις δικές σας…
