Η ευρωπαϊκή αγριόγατα

Πριν λίγες εβδομάδες διαφημίστηκε η Κρήτη ακόμη μια φορά εξαιτίας ενός ζώου. Δεν ήταν βόας, δεν ήταν κροταλίας, ήταν ο θρυλικός αγριόγατος!

Κάποιος ή κάποιοι στο Λασίθι είδαν έναν αγριόγατο! Τι για “τίγρη” ακούσαμε, τι για άγνωστο αιλουροειδές, τι για περιπολίες του Δασαρχείου και της Αστυνομίας με θερμικές κάμερες!
Η περίοδος του οργασμού της ευρωπαϊκής αγριόγατας τοποθετείται στις αρχές του Μάη και στα τέλη Ιουνίου. Το είδος αυτό διάγει αυστηρά μονογαμική ζωή και τα διάφορα ζεύγη φαίνονται πολύ συχνά μαζί. Μερικά άτομα ζουν προφανώς μοναχικά, εκτός από την περίοδο του οργασμού.
Βασικοί βιότοποι της ευρωπαϊκής αγριόγατας είναι τα δάση της Νοτίου και Ανατολικής Ευρώπης. Κυνηγά συνήθως τη νύκτα, αλλά το φθινόπωρο βγαίνει από τους κρυψώνες της και μέσα στο φως της ημέρας. Περίοδος οργασμού ήταν και βγήκε τσάρκα μία γάτα ή ένας γάτος! Ε, και λοιπόν;
Η ευρωπαϊκή αγριόγατα ή αίλουρος ο άγριος (Felis Sylvestris) ζει στα βάθη των δασών και σήμερα έχει κατανομή πολύ πιο μικρή από εκείνη που είχε λίγα χρόνια πρωτύτερα.
Είναι πολύ άγριο ζώο, δυστυχώς, όμως δεν γνωρίζουμε πολλές από τις συνήθειές του, επειδή μένει μακριά από τους δρόμους και την ακτίνα δράσεως του ανθρώπου.
Ο κρητικός αγριόγατος αναφέρεται στην επιστημονική βιβλιογραφία ήδη από το 1869.
Το 1905 έφθασε στην Κρήτη αγγλική επιστημονική αποστολή, αλλά το μόνο που κατάφερε ήταν να ανακαλύψει δύο δέρματα του ζώου στην αγορά των Χανίων (σημερινή οδός Ποτιέ).
Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, το 1953, ο ερευνητής Haltenorth βάπτισε τον κρητικό αγριόγατο σε Felis Sylvestris Cretensis. Το 1965, το 1986 και το 1991 οι σχετικές βιβλιογραφίες εξακολουθούσαν να μνημονεύουν το ζώο με μία μικρή δόση επιστημονικής αμηχανίας, χωρίς, ωστόσο, να υπάρχουν αναμφισβήτητα βιολογικά υλικά και οι αδιάσειστες αποδείξεις, που θα έπειθαν ότι ο κρητικός αγριόγατος όντως υπάρχει.
Εν τω μεταξύ όλα αυτά τα χρόνια που κάποιοι αμφισβητούσαν την ύπαρξή του, κάποιοι βοσκοί και κάποιοι κυνηγοί, γνώριζαν πολύ καλά ότι υπάρχει, αφού τον σκότωναν.
Οι “κυνηγοί” της ζουρίδας (πετροκούναβο) έπιαναν στις παγίδες τους και αγριόγατους. Μία χρυσή λίρα έπαιρναν για το δέρμα της ζουρίδας στη δεκαετία του ’60. Τότε είναι που απειλήθηκε με εξαφάνιση το είδος του αγριόγατου.
Επιτέλους τον Απρίλιο του 1996, τα ξημερώματα της 10ης ημέρας, συνελήφθη ένας ολοζώντανος κρητικός αγριόγατος για πρώτη φορά σε υψόμετρο 1.000 μέτρων, σε παγίδα που του είχαν στήσει δύο Ιταλίδες φοιτήτριες από το Πανεπιστήμιο της Περούτζια. Το δόλωμα που είχε χρησιμοποιηθεί για να το προσελκύσει και να εγκαταλείψει την αφάνεια τόσων εκατονταετιών, ήταν κάποια κεφάλια από κοτόπουλα!
Αυτό συνέβη λίγο πάνω από το χωριό Κορνούτες. Οι αγριόγατοι έχουν 4 – 5 μικρά. Οι φουρόγατοι είναι άλλο είδος, αφού είναι αγριεμένοι, φουρεμένοι, κατοικίδιοι, γάτες. Furia είναι η Ερινύα, μια εκδικητική θεά, οι θύμησες που ξαναγυρίζουν στο εξ-ημερωμένο ζώο της γάτας και το επαναφέρουν κοντά στην άγρια φύση (erinner-n = να θυμίζω, γερμανικά).
Εχουν γίνει αρκετές συζητήσεις γύρω από τη συγγένεια, η οποία ίσως να υπάρχει ανάμεσα στην ευρωπαϊκή αγριόγατα και στην κατοικίδια γάτα (Felis catus).
Πάντως, σήμερα πιστεύουμε ότι η κατοικίδια γάτα κατάγεται από την αφρικανική αγριόγατα (Felis Lubica), η οποία είναι ημερώτερη κι έχει εξημερωθεί πολλές φορές ως τώρα. Επειδή όμως δεν διακρίνονται ουσιώδεις διαφορές στην εμφάνιση των δύο ειδών (της ευρωπαϊκής και της αφρικανικής αγριόγατας), ορισμένοι ζωολόγοι υποστηρίζουν ότι δεν είναι απίθανο και τα δύο ζώα ν’ ανήκουν στο ίδιο είδος, εφόσον μάλιστα έχουν αναφερθεί κι επιτυχείς διασταυρώσεις μεταξύ τους. Παρά ταύτα, στη συμπεριφορά παρατηρούνται σοβαρές πράγματι διαφορές. Η ουσιωδέστερη απ’ αυτές είναι ότι η ευρωπαϊκή είναι πολύ πιο άγρια από την αφρικανική, γι’ αυτό και πολλές προσπάθειες που κατεβλήθησαν για την εξημέρωσή της έμειναν χωρίς αποτέλεσμα.
Ο κρητικός αγριότατος έχει διαστάσεις σώματος και κρανίου μεγαλύτερες από τον γνωστό μέσο όρο των άλλων άγριων πληθυσμών της Ευρώπης και της Σαρδηνίας.