Το 1889, όπως είναι γνωστό, ξέσπασε ακόμα μια επανάσταση στην Κρήτη. Αιτία ήταν η πολιτική σύγκρουση του κόμματος των Ξυπολήτων με το κόμμα των Καραβανάδων, καθώς οι πρώτοι κέρδισαν τις εκλογές του 1888 και οι δεύτεροι αντιδρώντας αρνητικά και απερίσκεπτα κατέθεσαν απροσδόκητα πρόταση για ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα. Αυτό το γεγονός οδήγησε στη διάλυση της Βουλής, την κήρυξη στρατιωτικού νόμου από τον σουλτάνο, την τρομοκρατία των χριστιανών από τους μουσουλμάνους και την επιβολή επαχθών φόρων. Με άλλα λόγια, καταργήθηκαν τα προνόμια της σύμβασης της Χαλέπας (1878).
Η ισχυρή κρητική παροικία της Αθήνας δεν έμεινε αδιάφορη και προσπάθησε να βοηθήσει τους συμπατριώτες της. Ένας από τους τρόπους ήταν η έκδοση της εφημερίδας «Η φωνή των υποδούλων», με νέα από την Κρήτη, την Ελλάδα και την Ευρώπη. Ο διευθυντής Γ.Ν. Στρατηγάκης προσπαθούσε να προβάλει το Κρητικό Ζήτημα και να υπερασπιστεί τα δίκαια του κρητικού λαού, δημοσιεύοντας τις τουρκικές βαρβαρότητες: «Ο ΚΡΗΤΙΚΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΕΞΟΝΤΟΥΤΑΙ! Αναγνώσατε τας κατωτέρω ανταποκρίσεις. Οι άνδρες φονεύονται υπό των Τούρκων. Αι κόραι ατιμάζονται υπό των ανωτέρων αξιωματικών του στρατού. Οι επίσκοποι υβρίζονται εν δημοσία οδώ υπό των αράβων. Ο λαός αφοπλίζεται υπό του Σακήρ. Η κρούσις των κωδωνών απαγορεύεται υπό της εξουσίας. Αι φυλακαί πληρούνται δυστυχών χριστιανών. Αι περιουσίαι δημεύονται προς όφελος των οθωμανών. Αναγνώσατε, ω Έλληνες!» («Η Φωνή των Υποδούλων», 10/4/1890).
Στη συνέχεια, περιγράφονται οι φόνοι των χριστιανών, ο βιασμός μιας 15χρονης κορασίδας στον Πανασό Κυνουρίου από έναν Τούρκο ταγματάρχη, οι πυρπολήσεις και οι λεηλασίες των χωριών, καθώς και οι αναίτιες συλλήψεις χριστιανών με ψευδείς κατηγορίες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της ύπουλης τακτικής ενοχοποίησης των χριστιανών από τους μουσουλμάνους ήταν το εξής στρατήγημα: ομάδα Τούρκων στρατιωτών πλησίαζαν τη νύχτα ένα χωριό και έριχναν πυροβολισμούς στον αέρα. Το πρωί εμφανίζονταν δήθεν αναζητώντας τους υπαίτιους των πυροβολισμών και έμπαιναν στα σπίτια των χριστιανών, κλέβοντας και αδειάζοντας όλα τα υπάρχοντα των ιδιοκτητών. Τούρκοι χωροφύλακες στις Στροβλές αφού έφαγαν και ήπιαν, μέθυσαν και άρχισαν να δέρνουν τους κατοίκους, καταλήγοντας να τους συλλάβουν και να τους οδηγήσουν στη φυλακή της Καντάνου.
Από τις διώξεις, τις ληστείες και τους φόνους, δεν εξαιρέθηκε ούτε η Εκκλησία, καθώς ο επίσκοπος Κυδωνίας τη Μεγάλη Παρασκευή ενώ περπατούσε στον Κάτωλα δέχθηκε την επίθεση ενός μουσουλμάνου με την εκτόξευση στο πρόσωπο δυο σάπιων μαρουλιών.
Επίσης, την ημέρα της Λαμπρής καθώς βάδισε προς την οικία του άλλοι μουσουλμάνοι πέταξαν στα πόδια του βαρέλια με κοπριές, με σκοπό να προσβάλλουν τη χριστιανική θρησκεία. Όλες αυτές οι μικρές ιστορίες, ανθρώπων και χωριών, αποτελούν πολύτιμες ψηφίδες γνώσης της τοπικής ιστορίας.
Πηγές
«Το κρητικό ζήτημα», http://ebooks.edu.gr/ ebooks/v/html/8547/2758/Themata-Neoellinikis-Istorias, 20/9/2021.
