» Βιργινίας Γυπάκη – Αγριμάκη
«Ένα ταξίδι στα χνάρια της μνήμης από την Κάσο, στη Ρουμανία, στην Αίγυπτο και ύστερα στα Χανιά. Μια γυναίκα στη δίνη των Βαλκανικών Πολέμων, του Α΄ και του Β΄ Παγκοσμίου. Μια συγκλονιστική, αληθινή, ιστορία που διέσωσε και κατέγραψε η Βιργινία Γυπάκη – Αγριμάκη»…
Αυτά διάβασα στο οπισθόφυλλο του νέου βιβλίου της παραπάνω εκλεκτής συναδέλφου, που ήρθε πρόσφατα στα χέρια μου και νόμισα ότι θα διάβαζα κάποιο αστυνομικό μυθιστόρημα, αλλά γελάστηκα. Η “Φωτεινή της Αστράβης” δεν είναι αστυνομικό μυθιστόρημα. Είναι η εξιστόρηση του καθημερινού αγώνα, της έντονης αγωνίας, του μεγάλου πόνου, της λαχτάρας μιας οικογένειας, της δικής της οικογένειας και μιας γυναίκας, της Φωτεινής, της γιαγιάς της, να επιβιώσει, να μορφωθεί, να ξεπεράσει τις αφάνταστες καθημερινές δυσκολίες, να γεννήσει και να αναθρέψει , να αφήσει μνήμη αγαθή. Είναι ένα ιστόρημα ψυχής. Με άλλα λόγια είναι η δημοσιοποίηση της ζωής μιας από τις παραδοσιακές γυναίκες, τις μανάδες τις ανεπανάληπτες , τις ελληνίδες, που η ζωή τους παραμένει πρότυπο ήθους και ζωής.
Η συγγραφέας του βιβλίου, εγγονή εκείνης της ηρωίδας, της αφιερώνει με συγκίνηση αρκετούς αγαπητικούς στίχους. Παραθέτω ελάχιστους:
«Στην αυγή της ζωής με κρατούσες στα χέρια σου //
στη ζεστή αγκαλιά σου ταξίδευα// Τ’ αυτιά μου χάιδευαν ήχοι μακρινοί //
απ’ τα κύματα του πελάγου //απ’ τα τραγούδια της Ανατολής //
απ’ τα μονοπάτια του κόσμου // ……
Οι ρυτίδες του πόνου σου // σε ζωγράφιζαν Βυζαντινή Παναγία.//
Τα χείλη σου, αστείρευτες πηγές ονείρου. // Τα μάτια σου λίμνες και ωκεανοί//
που ταξίδευα τα όνειρά μου // …»
Μέσα στις σελίδες του βιβλίου ιστορούνται, ανάμεσα στ’ άλλα, η διάνοιξη της διώρυγας του Σουέζ και η συμβολή των Ελλήνων (ιδιαίτερα κατοίκων της Κάσου) σ’ αυτήν, οι αναγκαστικές μετακινήσεις της συγκεκριμένης οικογένειας στην Αθήνα, στη Ρουμανία, στη Θεσσαλονίκη (την περίοδο του Α παγκοσμίου πολέμου), στα Χανιά, (με τα φριχτά γεγονότα της Μάχης της Κρήτης), και μέσα σ’ αυτά οι αξιομνημόνευτες περιπέτειες των μελών της, με απίστευτα περιστατικά που προκαλούν το θαυμασμό. Μπορεί να πει κανείς ότι οι περιπέτειες αυτές είναι μια μικρογραφία των περιπετειών του λαού μας που άλλοτε σιωπηλά κι άλλοτε με πόνο και οδύνη ανέβαινε έναν τραχύ Γολγοθά μ’ έναν δυσβάστακτο σταυρό στον ώμο.
Αναρωτήθηκα που τα έβρισκε τόσα αποθέματα ψυχικής δύναμης η οικογένεια αλλά και η ηρωίδα της ιστορίας κι’ ανέβηκε τέτοιον ανήφορο.
Ο αναγνώστης που μελετά τις απίστευτες περιπέτειες συνειδητοποιεί ότι η δίψα για ζωή ξεπερνά τη φτώχεια, τις αρρώστιες, τους θανάτους στην οικογένεια της Φωτεινής αλλά και στην ίδια.
Η συγγραφέας αν και ομολογεί ότι μπορεί κάτι από την εξιστόρηση να μας φανεί απίθανο ή αναληθές, μας βεβαιώνει ότι όλα όσα γράφει είναι πέρα για πέρα αληθινά.
Ο λόγος της αλλού πονεμένος κι αλλού χαρούμενος, βγαίνει από την καρδιά της και διαβάζεται ευχάριστα. Μ’ αρέσουν οι εκφράσεις που παραθέτει στην Κασιώτικη λαλιά. Ενισχύουν την αυθεντικότητα του βιβλίου. Το ίδιο και τα πολλά λαογραφικά στοιχεία.
Μιλεί με λόγια αγάπης για την Κάσο, το αγαπημένο νησί τους (την Αστράβη όπως ονομαζόταν κατά την αρχαιότητα):
«…Η μικρή κοινωνία των Κασίων διακρινόταν για τους δεσμούς της αγάπης και της ειρηνικής συνύπαρξης, τη χαρά που έλαμπε στα πρόσωπά τους, την αφέλεια και την αγνότητα των ηθών, την ευαισθησία και την τρυφερότητα που ένωνε τα μέλη των οικογενειών, αλλά και τη φιλοξενία, την καλαισθησία και την ηθική ανεξαρτησία. Το χρήμα δεν τους διέφθειρε. Έριδες και μίση δεν εισχώρησαν σ’ αυτήν την κοινωνία..»
Για την ηρωίδα του βιβλίου γράφει «…Η γιαγιά μου έκανε τον πόνο της λουλούδια, χρώματα, μυρωδιές. Οι βασιλικοί της ήταν ο καθένας μια αγκαλιά, σγουροί ή πλατύ- φυλλοι. Ποτέ μέχρι σήμερα δεν είδα ωραιότερους.Ακόμη και τώρα νομίζω πως νιώθω τη μυρωδιά τους και πάντα αυτή η μυρωδιά μου θυμίζει εκείνη που μοσχομύριζε βασιλικό » …
Περιγράφει τα διάφορα περιστατικά στη σωστή τους διάσταση. Λέει για το θάνατο ενός παιδιού τους:« Ξανά η καρδιά των γονιών κομματιάστηκε. Ξανά έχυσαν πικρά δάκρυα πάνω από έναν μικρό τάφο. Και ο Κώστας που άκουσε τη Φωτεινή να λέει στο μοιρολόι της για την κούκλα που δεν πρόλαβε να του αγοράσει, πήγε και την αγόρασε, την έβαλαν δίπλα στο άψυχο κορμάκι και την έθαψαν μαζί του. Δυο κουκλάκια μαζί στο ίδιο μνήμα…».
Τελειώνοντας την ανάγνωση του βιβλίου ο αναγνώστης, δεν μπορεί παρά να συγχαρεί την συγγραφέα Βιργινία Γυπάκη- Αγριμάκη που δεν άφησε τη λήθη να κρύψει την αλήθεια που έκρυβε μέσα της και να της ευχηθεί να μη διστάσει να δώσει στη δημοσιότητα και τα υπόλοιπα. Όσα δεν χώρεσαν στη «Φωτεινή της Αστράβης».
