»… εκτός από τα χιλιάδες θύματα, πλήττει σοβαρά και τις ακαδημαϊκές ελευθερίες στα Αμερικάνικα Πανεπιστήμια
Στην ευρύτερη γειτονιά μας στη Γάζα πραγματοποιείται καθημερινά μια γενοκτονία, για την οποίαν οι ειδήσεις μπαίνουν δυστυχώς στην κανονικότητα της αδιάφορης «ζώνης ενδιαφέροντός» μας, σύμφωνα με την ομότιτλη ταινία…
Η επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023 στο νότιο Ισραήλ με 1400 νεκρούς και 200 περίπου ομήρους, και ο επακόλουθος πόλεμος-γενοκτονία του Ισραήλ στη Γάζα, σύμφωνα με διεθνείς οργανισμούς, με χιλιάδες θύματα, κυρίως γυναικόπαιδα, συγκλονίζουν όλον τον φιλειρηνικό κόσμο, αλλά και τα μεγάλα αμερικάνικα πανεπιστήμια. Σύμφωνα με Παλαιστινιακές πηγές μέχρι τον περασμένο Ιανουάριο στη Γάζα έχουν ήδη καταστραφεί σχεδόν όλα τα πανεπιστημιακά κτίρια κι έχουν σκοτωθεί 4,327 φοιτητές και 92 καθηγητές.
Στις μεγάλες αμερικάνικες πανεπιστημιουπόλεις έχει ξεσπάσει μια έντονη διαμάχη ανάμεσα σε φιλο-παλαιστινιακές και φιλο-Ισραηλινές φοιτητικές οργανώσεις. Οι κινητοποιήσεις υπέρ της Παλαιστίνης έχουν προκαλέσει σφοδρές αντιδράσεις όχι μόνο από το ισχυρότατο Ισραηλινό λόμπι και τα μεγάλα αμερικάνικα δίκτυα ενημέρωσης, αλλά και από αρκετούς οικονομικούς χορηγούς των πανεπιστημίων, οι οποίοι θεωρούν κάθε αντίδραση στην πολιτική του Ισραήλ ως αντισημιτική και αντίθετη με τα αμερικάνικα συμφέροντα.
Η διαμάχη στο Χάρβαρντ και σε άλλα μεγάλα αμερικάνικα πανεπιστήμια
Η πρώτη μεγάλη διαμάχη που πήρε μεγάλη δημοσιότητα ξεκίνησε στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ την ίδια μέρα της επίθεσης της Χαμάς το Σάββατο 7 Οκτωβρίου, όταν 34 φοιτητικές «Ομάδες Αλληλεγγύης για την Παλαιστίνη» δημοσίευσαν μια επιστολή κατηγορώντας το Ισραήλ ως «υπεύθυνο για την όλη εκτυλισσόμενη βία», και 1.000 περίπου διαδηλωτές συγκεντρώθηκαν στο Χάρβαρντ Γιάρντ καταδικάζοντας τη γενοκτονία των Παλαιστινίων. Την Κυριακή 10 Οκτωβρίου εννέα προπτυχιακοί φοιτητές έκαναν 24ωρη κατάληψη κεντρικής πανεπιστημιακής αίθουσας, (ΝΑΙ γίνονται καταλήψεις και στο Χάρβαρντ!), ενώ τη Δευτέρα ακολούθησε μαζική διαδήλωση φοιτητών στο Μέγαρο της Μασαχουσέτης.
Η φιλο-παλαιστινιακή επιστολή προκάλεσε μια πραγματική θύελλα αντιδράσεων από 17 φοιτητικές οργανώσεις του Χάρβαρντ, 500 περίπου καθηγητές και περισσότερους από 3.000 επιστημονικούς συνεργάτες, οι οποίοι με δύο ανοιχτές επιστολές τους καταδίκασαν τη στάση των φιλο-παλαιστινιακών ομάδων ως «εντελώς λανθασμένη και βαθιά προσβλητική». Ταυτόχρονα, αρκετοί διευθύνοντες σύμβουλοι μεγάλων επιχειρήσεων και βαθύπλουτοι χορηγοί που χρηματοδοτούν το Χάρβαρντ ζήτησαν από την Πρόεδρό του να δημοσιεύσει τη λίστα με τα ονόματα των φοιτητών των οποίων οι οργανώσεις είχαν προσυπογράψει την φιλο-παλαιστινιακή επιστολή, ώστε «να διασφαλιστεί ότι καμία από τις εταιρίες τους δεν θα προσλάβει «ακούσια κάποιους απ’ αυτούς που υποστηρίζουν τις ενέργειες τρομοκρατών». Μεταξύ αυτών, είναι και ο Ken Griffin, ένας από τους πλουσιότερους επενδυτές στον κόσμο, οποίος έχει ήδη δωρίσει περισσότερα από μισό δισεκατομμύριο δολάρια στο Χάρβαρντ, συμπεριλαμβανομένων 300 εκατομμυρίων δολαρίων μόνο το 2023!
Παρομοίως στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνυας (UPenn) δύο πολυεκατομμυριούχοι προέτρεψαν τους χορηγούς να «κλείσουν τα καρνέ των επιταγών τους», μέχρις ότου η ηγεσία του πανεπιστημίου πάρει σαφή θέση υπέρ το Ισραήλ, με αποτέλεσμα τον εξαναγκασμό σε παραίτηση της προέδρου του Πανεπιστημίου Λιζ Μαγκίλ στις 9 Δεκεμβρίου 2023. Επίσης, πρόσφατα στις 2 Ιανουαρίου αναγκάστηκε σε παραίτηση και η Κλοντίν Γκέι, η πρώτη μαύρη πρόεδρος του Χάρβαρντ, παιδί μεταναστών από την Αϊτή, μετά από ανώνυμες συκοφαντικές κατηγορίες για λογοκλοπή και αντισημιτισμό. Προηγουμένως, οι 3 γυναίκες πρόεδροι του Χάρβαρντ, UPenn και ΜΙΤ είχαν υποβληθεί σε δημαγωγική ανάκριση Μακαρθικού τύπου στη Βουλή των Αντιπροσώπων για τη δήθεν «αδράνειά τους κατά του αντισημιτισμού στις πανεπιστημιουπόλεις τους».
Η πίεση αυτή τους τελευταίους μήνες προκάλεσε την απαγόρευση σε αρκετά αμερικάνικα πανεπιστήμια και κολέγια τη δράση φοιτητικών ομάδων, όπως οι “Students for Justice in Palestine” (SJP) και “Jewish Voice for Peace” (JVP από φοιτητές εβραϊκής καταγωγής), την αναστολή της φοιτητικής ιδιότητας σε ακτιβιστές, και την ανάκληση πολλών προσφορών εργασίας.
Διασυρμός με ειδικά οχήματα και διαδικτυακά μηνύματα (Doxing)
Μια βασική διαφορά των προηγούμενων φοιτητικών διαμαρτυριών στις ΗΠΑ για τους πολέμους στο Βιετνάμ και, μετά την 11/9/2001, στο Ιράκ και Αφγανιστάν με τις τωρινές διαμαρτυρίες για τον πόλεμο στη Γάζα, είναι η λειτουργία των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης (ΜΚΔ), Ιnstagram, Facebook, κλπ. διαδίδοντας μηνύματα «Doxing». Αυτά είναι μηνύματα διαδικτυακού εκφοβισμού και διασυρμού με τα ονόματα και τις φωτογραφίες φιλο-παλαιστινιακών φοιτητών και διδασκόντων ως υποστηριχτών της Χαμάς. Αναρτώνται στα ΜΚΔ ή σε πινακίδες περιφερόμενων οχημάτων και έχουν γίνει ήδη οργανωμένα στις πανεπιστημιουπόλεις του Χάρβαρντ, Columbia και Cornel. Ο πιο γνωστός ιστότοπος Doxing είναι το Canary Mission με μαύρες λίστες φοιτητών, καθηγητών, διοικητικών υπαλλήλων και οργανώσεων στα αμερικάνικα πανεπιστήμια, πολέμιων της πολιτικής του Ισραήλ. Με σήμα το καναρίνι και σύνθημα «Διότι ο κόσμος θα πρέπει να ξέρει» το Canary Mission (https://canarymission.org) από το 2012 φακελώνει σε μαύρες λίστες που ενημερώνονται συνεχώς πρόσωπα με φιλοπαλαιστινιακά προφίλ από το Twitter και Facebook με ονόματα, ιδιότητες, επαγγέλματα, φωτογραφίες, βίντεο με σκίσιμο αφισών, συμμετοχή σε διαδηλώσεις, κλπ. Ο ιστότοπος διαθέτει επίσης ειδική ιστοσελίδα για τους «Ex-Canary», δηλαδή άτομα που είχαν προηγουμένως φακελωθεί στη μαύρη λίστα του, αλλά έκτοτε έχουν φοβηθεί και δηλώνουν μετανοημένοι υπέρ του Ισραήλ με στερεότυπες «δηλώσεις μετανοίας» Μακαρθικού τύπου.
Βέβαια και άλλες διαδικτυακές μαύρες λίστες εναντίον των υποστηριχτών της Παλαιστίνης λειτουργούν στις ΗΠΑ μετά τις επιθέσεις της 11/9/2001, όπως το Campus Watch από το 2002, το οποίο με βάση την αντιτρομοκρατική νομοθεσία Patriot Act ενθαρρύνει φοιτητές να καταδίδουν σε αυτό τους καθηγητές τους!
Αποτέλεσμα αυτών των οργανωμένων φιλο-ισραηλινών αντιδράσεων, ακόμη και στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης (NYU), πολλοί φοιτητές – συνήθως καταχρεωμένοι με δάνεια για δίδακτρα – έχουν παραιτηθεί από μέλη οργανώσεων και απέχουν από διαδηλώσεις, φοβούμενοι πιθανό φακέλωμα με σοβαρές επαγγελματικές αλλά και κοινωνικές επιπτώσεις.
Συμπερασματικά, τα παραπάνω αντανακλούν τη διαρκή κρίση των ακαδημαϊκών και δημοκρατικών ελευθεριών, ιδίως της ελευθερίας του λόγου στις ΗΠΑ, μια βαθιά διχασμένη χώρα ενόψει και των φετινών Προεδρικών εκλογών.
Ευτυχώς στην Ελλάδα δεν έχουν ακόμη εφαρμοστεί παρόμοια αντιδημοκρατικά μέτρα διώξεων, και δεν υπάρχουν χορηγοί για να επιβάλουν τις απόψεις τους εναντίον των κινητοποιήσεων των μελών της πανεπιστημιακής κοινότητας που αντιδρούν τώρα στην αντισυνταγματική ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων. Όμως, δεν υπάρχει εγγύηση ότι παρόμοια μέτρα δεν θα υιοθετηθούν κι εδώ στο εγγύς μέλλον. Μόνη ελπίδα διατήρησης και περιφρούρησης της ακαδημαϊκής ελευθερίας στα ελληνικά πανεπιστήμια παραμένει ο πάντοτε δυσφημισμένος αγώνας των φοιτητών και η συμπαράσταση των δημοκρατικών πολιτών.
*Ο Μηνάς Σαματάς είναι Ομότιμος Καθηγητής,
Τμήμα Κοινωνιολογίας ΠΚ
