Διάβασα με ιδιαίτερη προσοχή το ενδιαφέρον άρθρο των Κωνσταντίνου Ζοπουνίδη, της Ευαγγελίας Κρασουδάκη και του φίλου μου του Νικολάου Ματσατσίνη, που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα “Χανιώτικα νέα” στις 22/09/2021 με τίτλο “Αγροτικός τομέας και Εκπαίδευση”.
Κατά την προσωπική μου γνώμη το άρθρο αυτό προσφέρει αξιόλογη αρωγή στην προσπάθεια που καταβάλλει το Γεωτεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας και ιδιαίτερα οι ανά τη χώρα σύνδεσμοι και σύλλογοι των Γεωπόνων για να «ταρακουνηθεί» η βαυκαλιζόμενη στην αιώρα του ωχαδερφισμού Πολιτεία και να σταματήσει τις παρεμβατικές παλινωδίες στον ευαίσθητο τομέα της εκπαίδευσης και της δια βίου ενημέρωσης του αγρότη, της αγρότισσας και της αγροτονεολαίας.
Η αλματώδης σύγχρονη τεχνολογική εξέλιξη έφερε στο προσκήνιο και στον αγροτικό τομέα σωρεία γεωργικών γνώσεων και πρακτικών δεξιοτεχνιών, τις οποίες η αγροτική εκμετάλλευση δεν μπορεί να αξιολογήσει και να επιλέξει αυτή καθεαυτή εκείνες που θα συνδράμουν στην αειφόρο ανάπτυξή της. Κρίνεται κατά συνέπεια σκόπιμη περισσότερο από κάθε άλλη φορά η συνδρομή της Πολιτείας , ώστε μέσα από τον κυκεώνα της σύγχρονης γεωργικής τεχνογνωσίας να καταστεί ικανό το αγροτικό με κατάλληλη εκπαίδευση και ενημέρωση να επιλέξει τις τεχνικές , τις μεθόδους και τις αποδεκτές δεξιοτεχνίες για τη βέλτιστη οργάνωση της εκμετάλλευσης και να καταστεί ο αρχηγός της «τέταρτος» συντελεστής παραγωγής , όπως τον θέλει η σύγχρονη αγροτική οικονομία.
Η πομπώδης ανακοίνωση του αρμόδιου Υπουργείου για τη λειτουργία 6 δημόσιων Ινστιτούτων (!!!) Επαγγελματικής Κατάρτισης στον αγροτικό τομέα με 11 νέες ειδικότητες είναι «σταγόνα στον ωκεανό». Παλαιότερα υπήρχαν τα Πρακτικά Γεωργικά Σχολεία ,τα Κέντρα Γεωργικής Εκπαίδευσης ένα για κάθε νομό και οι Νομαρχιακές Επιτροπές Λαϊκής Επιμόρφωσης , που σήμερα υπολειτουργούν. Ακόμα στα πλαίσια της αναβάθμισης της αγροτικής έρευνας ιδρύθηκαν ανά νομό Κέντρα Εφαρμογής Ερευνητικών αποτελεσμάτων, τα οποία δεν λειτούργησαν ποτέ. Από την άλλη μεριά οι τεχνικοί σύμβουλοι του αγρότη οι Γεωπόνοι Γεωργικής Ανάπτυξης και μετέπειτα Γεωργικής Ενημέρωσης παρά τη θέλησή τους «καθηλώθηκαν» στο γραφείο και μετατράπηκαν από λειτουργούς σε «γραφειοκράτες επιδοτήσεων».
Αν πραγματικά η Πολιτεία θέλει την ενεργό συμμετοχή της αγροτικής εκμετάλλευσης στον βασικό πυλώνα της οικονομίας της ,στον αγροτικό τομέα και να αυξήσει θεαματικά το ποσοστό των εκπαιδευμένων και καταρτισμένων στελεχών της αγροτικής εκμετάλλευσης δεν έχει να κάνει τίποτα άλλο από το να ανασύρει από τα γραφειοκρατικά ντουλάπια το αραχνιασμένο πρόγραμμα των γεωργικών εφαρμογών , να το ξεσκονίσει και να το επικαιροποιήσει. Το πρόγραμμα αυτό στο παρελθόν βοήθησε να επιτευχθεί η σιτάρκεια και να παραχθούν αγροτικά προϊόντα εξαιρετικής ποιότητας και ανταγωνιστικά στη διεθνοποιημένη αγορά. Στην Κύπρο είναι γνωστό πως εφαρμόζεται ακόμα μέχρι σήμερα. Η διάρθρωση του προγράμματος αυτού ήταν σε γενικές γραμμές η εξής:
• Διεύθυνση Γεωργικών Εφαρμογών σε επίπεδο Υπουργείου με κύριο στόχο την εκπαίδευση και κατάρτιση των αγροτών, της αγρότισσας και της αγροτονεολαίας. Για το σκοπό αυτό προέβαινε στη διοργάνωση ραδιοφωνικής και μετέπειτα τηλεοπτικής εκπομπής και στην έκδοση ενημερωτικών εκλαϊκευτικών εντύπων , περιοδικών και βιβλίων, τα οποία διανέμονταν δωρεάν στα αγροτικά νοικοκυριά.
• Σε επίπεδο Περιφέρειας λειτουργούσε αντίστοιχη Διεύθυνση, στην οποία υπάγονταν οι Διευθύνσεις Γεωργίας.
• Στις Διευθύνσεις Γεωργίας λειτουργούσε τμήμα Γεωργικών εφαρμογών και Εκπαίδευσης και αργότερα Γεωργικής Ενημέρωσης, στο οποίο υπάγονταν το Κέντρο Γεωργικής Εκπαίδευσης , το Γραφείο Αγροτικής Οικιακής Οικονομίας (ΑΟΟ) και τα ανά Νομό λειτουργούντα Γραφεία Γεωργικής Ενημέρωσης και μετέπειτα Αγροτικής Ανάπτυξης, καθώς και τα Πρακτικά Γεωργικά Σχολεία. Το τμήμα αυτό ήταν υπεύθυνο για την τοπική ραδιοφωνική εκπομπή του αγρότη, για την έκδοση μηνιαίας ενημερωτικής εφημερίδας και για την εκτύπωση βοηθητικών εκλαϊκευμένων εντύπων προς αντιμετώπιση διαφόρων προβλημάτων του γεωργικού τομέα της περιοχής.
• Κάθε Γραφείο Γεωργικής Ενημέρωσης περιελάμβανε του τομείς στους οποίους υπηρετούσαν οι τομεάρχες Γεωπόνοι και η υπάλληλος ΑΟΟ. Σχεδόν σε κάθε τομέα λειτουργούσαν και οι Μορφωτικοί Σύλλογοι Αγροτικής Νεολαίας, οι γνωστοί με τα αρχικά ΜΣΑΝ. Τα Γραφεία αυτά ήταν ο βασικός μοχλός για την έγκαιρη και έγκυρη εκπαίδευση, κατάρτιση και δια βίου ενημέρωση του αγροτικού νοικοκυριού. Η προσφορά των υπηρετούντων σ αυτά τεχνικών συμβούλων και υπαλλήλων ΑΟΟ άγγιζε την ιεραποστολή , καθόσον χωρίς ιδιαίτερη αμοιβή και κάτω από αντίξοες συνθήκες εργάζονταν πέρα από το κανονικό ωράριο.
• Ο Τομεάρχης Γεωπόνος και η Υπάλληλος ΑΟΟ υπέβαλλαν στο Τμήμα Γεωργικών Εφαρμογών Ετήσιο Σχέδιο Δράσης, στο οποίο περιέγραφαν τις επισκέψεις κατά κανόνα τις βραδινές ώρες στα χωριά του τομέα τους , το σκοπό επίσκεψης και τη μεθοδολογία ενημέρωσης των αγροτών. Ανάλογο Σχέδιο Δράσης υπέβαλλε και η Υπάλληλος ΑΟΟ. Ο Τομεάρχης και η Υπάλληλος ΑΟΟ συνέτασσαν εβδομαδιαίο Δελτίο Κίνησης. Η μεθοδολογία που ακολουθούσαν εστιάζονταν στις ατομικές επαφές
(προσωπική επικοινωνία, εγκύκλιος επιστολή, ατομική επίσκεψη) στις τοπικές εκπαιδεύσεις, στις ομαδικές δραστηριότητες (διαλέξεις, επιδείξεις διαφωτιστικές συγκεντρώσεις και ομαδικές επισκέψεις στα κτήματα των «φύσει και θέσει ηγετικών στελεχών της περιοχής) , στους δοκιμαστικούς και αποδεικτικούς αγρούς, στις εκπαιδευτικές εκδρομές, στις γεωργικές εκθέσεις, και στις γιορτές ντόπιων γεωργικών προϊόντων. Ειδικότερα η εκπαίδευση των αγροτισσών απέβλεπε στην επιμόρφωση αυτών και των αγροτονεάνιδων σε θέματα μεταποίησης αγροτικών προϊόντων, χειροτεχνίας, παραδοσιακών παρασκευασμάτων, ραπτικής και αγροτουρισμού.
Για παράδειγμα στη σημερινή αντιπεριφέρεια Χανίων λειτουργούσαν στην τότε Διεύθυνση Γεωργίας το Τμήμα Γεωργικών Εφαρμογών και Εκπαίδευσης με τα Γραφεία Γεωργικής ενημέρωσης Χανίων με 3 τομείς, Καλυβών με 2 , Αλικιανού με 1, Κολυμπαρίου με 2, Κίσσαμου με 2 και Σελίνου με 1 , το Γραφείο ΑΟΟ καθώς και οι εξειδικευμένοι σε θέματα τυροκομίας και μελισσοκομίας τεχνίτες- εκπαιδευτές. Σε κάθε Γραφείο υπηρετούσε και μία υπάλληλος ΑΟΟ . Υπήρχαν επίσης με σημαντική δράση οι ΜΣΑΝ Καλυβών, Χωραφακίων, Βατολάκκου ,Συριλίου, Κολυμπαρίου και Πλατάνου. Χάρη στο πρόγραμμα αυτό είναι ήδη καθιερωμένες οι γιορτές Καστάνου, Κερασιού, Πορτοκαλιού και Τομάτας , καθώς και η γεωργική έκθεση αγροτικών μηχανημάτων στις Βουκολιές.
*Ο δρ Βαγγέλης Α. Μπούρμπος είναι γεωπόνος ερευνητής – οικοτοξικολόγος
