Σαν εστερεύανε στσ’ αποθήκες τωνε οι χωριανοί τα γεννήματα κάθε χρονιάς, εστραφαίνανε μ’ είντα δουλειές θ’ απασκολούντανε το υπόλοιπο καλοκαίρι, για να καλυτερέψουνε τα οικονομικά ντωνε. Κι όπως ήτανε φυσικό αξιοποιούσανε τα προϊόντα απούχε προς εκμετάλλευση του καθενός ο τόπος του. Γι’ αυτό, και στσοι τόπους απούχανε τρεχούμενα νερά γη πηγάδια, εκαταπιάνουντανε με τσοι κήπους και τα περβόλια.
Επαε όμως, τσ’ Ακρωτηριανού άνυδρους τόπους, τα μοναδικά για εκμετάλλευση προϊόντα ήτανε οι πέτρες, τα χαράκια και τα κλαδιά. Γι’ αυτό κι άλλοι ετοιμάζανε αγκαλιές ξύλα για τσοι φούρνους και τσι καμινάδες, γη μικιές αγκαλίτσες μ’ αχινοπόδια για προσανάμματα και τα πηγαίνανε στη χώρα. Γιατί, κείνουσας τσοι καιρούς τουτανά ‘τανε η καύσιμη ύλη απού εμαγεροτσικαλίζανε και φουρνίζανε οι γι αθρώποι. Και ‘κεια στη χώρα, τα διαλαλούσανε στσοι γειτονιές και τα σοκάκια και τα πουλούσανε, κι έτσα εχαρτζιλικώνουντανε κιόλας.
Κι άλλοι δα πάλι εκαταπιάνουντανε με τ’ ασβεστοκάμινα. Κι έτσα εκαλυτερεύανε εκείνοι τα οικονομικά ντωνε. Γι’ αυτό δα κιόλας και τσ’ Ακρωτηριανούς τσοι παρομοιάζανε ασβεστόκωλους. Τουτηνά δα η δουλειά ήτανε όι μόνο κουραστική αλλά πολύ βασανιστική. Γιατί εκτός από τσοι Κάψες, απού ο ήλιος έσκιζε την πέτρα, όπως ελέγανε, τουτουνές οι αχτίνες του ήλιου τσοι βασανίζανε ούλο το καιρό. Μα όντεν εκαίγανε το καμίνι γη όντεν εξεκαμινιάζανε κι εφορτώνανε τον ασβέστη, εψήνουντανε ολοζώντανοι.
Γι’ αυτό κι οι πληγές στσοι μούρες τωνε και τα χέρια ντωνε όπου εκάθιζε η σκόνη του ασβέστη, ήτανε γεμάτες, ούλο το καλοκαίρι. Όντεν εσυμπαίνανε δα το καμίνι, με τη φλόγα απού έβγαινε από τη πόρτα ντου, όντε αναστέναξε το καμίνι όπως ελέγανε, επαίρνανε φωθιά τα ρούχα ντωνε.
Αυτά τα λίγα, από τη βασανιστική εργασία των ασβεστοκάμινων για να γενούνε οι πέτρες ασβέστης. Γιατί, για όσους θέλουνε περισσότερες λεπτομέρειες για τσ’ υπόλοιπες εργασίες απου ‘ναι πολλές και διάφορες, όπως είναι το κόψιμο, και το κουβάλημα του κλαδιού, το βγάρσιμο και το κουβάλημα τση πέτρας και το χτίσιμο του καμινιού κι άλλες, ας κάμουνε το κόπο να διαβάσουνε το βιβλίο μου «ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΜΟΥ ΤΑ ΧΩΡΑΦΑΚΙΑ ΑΚΡΩΤΗΡΙΟΥ ΧΑΝΙΩΝ», απού ‘ναι κι οι φωτογραφίες απου δημοσιεύονται στο κείμενο τούτονε, απου αφορούνε το κλαδοκουβάλημα και το κάψιμο του καμινιού. Μα το ‘χω μπέψει και σ’ ούλους τσοι Πολιτιστικούς Συλλόγους του Ακρωτηριού και στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Χανίων.
Και ‘γω να σας αναθιβάνω τα λεγόμενα νιους καλού φίλου και δικολογιά μου, απού μας εδιηγούντανε έπαε στο καφενέ στα ροζοναρίσματα μας το παλιό καλό καιρό, απ’ ότι αναστορούτανε από τη μαθητική ντου ζωή. Κι ας είναι για κείνο ένα ταπεινό μνημόσυνο και σ’ όσους το διαβάσουνε να βάλουνε νερό στο κρασί ντωνε, όπως λέει ο λαός, και να μη γούζιονται. Ήτανε που λέτε μαθητής στο Β’ Γυμνάσιο Χανίων και κάθε καλοκαίρι στις διακοπές έπαιρνε κι εκείνος τη σκαλίδα ντου και πήγαινε με τον αφέντη ντου και τ’ άλλα ντου αδέρφια κι εκόβανε κλαδί για καμίνι. Κάθε Σετέμπρη εδά απού ανοίγανε τα σκολειά, εγροίκα τσοι συμμαθητές του να αναθιβάνουνε τσ’ εντυπώσεις τωνε από τσοι καλοκαιρινές διακοπές ντωνε, απου εκείνος εκλαδόκοβε πως επεράσανε. Κι αμίλητος εκούνιε τη κεφαλή ντου κι ήλεγε με το νου ντου, ε, όι του χρόνου θα κάμω κι εγώ διακοπές.
Μα ελογάριαζε ο φουκαράς χωρίς τον ξενοδόχο, κατά που λέει ο λαός, γιατί άλλες οι σκέψεις του Μανώλη κι άλλες οι γι αποφάσεις του μπάρμπα Μιχάλη. Γι’ αυτό κι ο Μανώλης έκοβε πάλι κλαδί και τουτηνά τη χρονιά. Έτσα τη διακωμωδούσαμε εμείς τοτεσάς τη ζωή μας και γελούσαμε με τα βάσανά μας. Και έτσα τσοι περνούσαμε τσι ζέστες του Πρωτογούλη κεινουσάς τσοι χρόνους και σαν αμοιβή μας έφερνε εκείνος στσ’ ημερομηνίες του τσοι σκολάδες απου τσοι ξαργιούσανε και πχιαίνανε στα πανηγυράκια ντωνε στα εκκλησάκια τωνε απου ήτανε χτισμένα στσοι κακοτράχαλους τόπους τση περιοχής μας.
Πιθανό σε δύσκολους χρόνους και χαλεπούς καιρούς απου η πίστη μας εδοκιμάζουντανε από τσ’ ορδές τω ντουσουμάνηδω μας κι όι γι ιερομόναχοι τω Μοναστηριώ του καιρού του δικού μας δεν επχιαίνανε μόνο στσοι σιάδες, γι’ αυτό και τα λουτρουγούσανε. Και ‘μεις τα ξετρέχαμε, γιατί εκειά απολαβάναμε τσ’ ακολουθίες του Όρθρου και τση λουτρουγιάς. Κι απολούτρουγα, ανταλλάσσαμε χαιρετούρες κι ευκές κι ανανεώναμε φιλίες και κάναμε καινούργιες. Κι ακόμη, εκειά στην αγνή και κακοτράχαλη φύση τσ’ υπαίθρου, πίναμε το καθιερωμένο λιτό κέρασμα με το ποτήρι του μαρουβά, κρασί, με τη ταπεινή καλοπλυμένη σαρδέλα στο λαδόξιδο.
Σε τούτουσα τσοι τόπου ξαποσταίναμε και ξεχνούσαμε τα βάσανα και τσοι δυσκολίες τση ζωής μας. Τα μικιά και μεγάλα πανηγύρια ήτανε σα τσοι οάσεις στην έρημο για τη δύσκολη ζωή μας κι εκειά εχαιρούμεστανε τη ταπεινή μας ζωή κι εδρομολογούσαμε τα αιστήματά μας ολοχρονίς του χρόνου. Γι’ αυτό κι αντέχαμε στα βάσανα και ξεπερνούσαμε τσοι δυσκολίες. Κι έτσα ανακουφισμένοι κάθε φορά, με τσ’ αργίες και τα πανηγυράκια και με τον απόλυτο σεβασμό στην παράδοση, αποχαιρετούσαμε τσ’ εργασιακές απαιτήσεις του κάθε μήνα. Ετσα δα όπως κι εγώ εδά, αφήνω τουτονέ το μήνα το πολυτραγουδισμένο από τσοι τζιτζίκους Ιούλη, με τα πολλά και διάφορα ξωταρικά πανηγυράκια και του Άι Λια, απού ανεβάνει το λάδι στην ελιά απού κατοπτεύανε από τσ’ οβγοράδες που ναι τα εκκλησάκια ντου σε διάφορους τόπους.
Σας χαιρετώ κι εγώ εδά και σας εύχομαι καλή καλοκαιρινή συνέχεια κι αντοχή τσοι κάψες τση.
Θεέ μου βλέπε μας το νου μας. Ώρα καλή σας αναγνώστριες κι αναγνώστες κι αναζήτηχτοι.
Το Γεροντάκι
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
Εστερεύανε = εφυλάσσανε
Αγκαλιά = Οτι χωρεί η αγκάλη, δεμάτι
Αχινοπόδια = Θάμνοι με πολλά αγκάθια
Κάψες = Υψηλές θερμοκρασίες, καύσωνες
Μούρες = Πρόσωπα
Συμπαίνω = Τροφοδοτώ με ξύλα τη φωθιά
Αναθιβάνω = Διηγηθώ
Δικολογιά = συγγενής
Ροζοναρίσματά μας = Κουβεντολόγια μας
Αναστορούμαι = Θυμούμαι
Γούζιομαι = Μεμψιμοιρώ
Αφέντη ντου = Πατέρα ντου
Γροικώ = Ακούω
Ξαργιώ = Αργώ, δεν εργάζομαι
Ντουσουμάνης = Εχθρός
Σιάδα = Ισιάδα
Οβγοράδα = Τόπος μ’ ανεμπόδιστη θέα
