«H λεγόμενη “frappe economy”, όπως έχει ονομαστεί σε όλη την Ελλάδα και αφορά τη δημιουργία μικρών επιχειρήσεων καφέ στα εμπορικά κέντρα, σε τουριστικές περιοχές και αλλού» ανθεί και στην πόλη μας ιδίως τα τελευταία χρόνια λόγω της κρίσης.
«Σύμφωνα μάλιστα με στοιχεία του Εμποροβιομηχανικού Επιμελητηρίου Χανίων από το 2010 μέχρι και το 2014 άνοιξαν 238 επιχειρήσεις αυτού του είδους σε όλο τον Νομό, εκ των οποίων οι 192 συνεχίζουν να λειτουργούν».
Τα παραπάνω εντός εισαγωγικών αποτελούν απόσπασμα από πρόσφατο θέμα που παρουσιάστηκε στις σελίδες των “Χ.Ν.” και ήταν η αφορμή να ανατρέξουμε στο Αρχείο μας απ’ όπου ανασύραμε τον “Οδηγό της Ελλάδος – 1930” εκδόσεις “ΠΥΡΣΟΣ Α.Ε.”, μέσα στον οποίο βρίσκουμε πολλά ενδιαφέροντα στοιχεία που έχουν να κάνουν με την τοπική οικονομία του νομού μας και που αφορούν το έτος 1928!
Τα στοιχεία εντυπωσιάζουν τον μελετητή κυρίως λόγω της δύσκολης συγκυρίας που υπήρχε και τότε στη χώρα μας. Να υπενθυμίσουμε ένα δύο σημεία μόνο:
Ηταν μια περίοδος έξι χρόνια μετά τη Μικρασιατική καταστροφή και η χώρα προσπαθούσε να σταθεί στα πόδια της έχοντας επιπλέον να αντιμετωπίσει το θέμα των προσφύγων τους οποίους τότε ο Ελευθέριος Βενιζέλος -μεγάλος νικητής των εθνικών εκλογών του Αυγούστου- προσπάθησε να αποκαταστήσει, παρουσιάζοντας συγχρόνως ένα πολύ αισιόδοξο πρόγραμμα για της ανάπτυξη της χώρας.
Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ ΤΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΧΑΝΙΩΝ
Στον συγκεκριμένο “Οδηγό” υπάρχουν καταγεγραμμένες όλες οι επιχειρήσεις και τα ονόματα των ιδιοκτητών τους καθώς και οι επαγγελματίες που δραστηριοποιούνταν τόσο μέσα στην πόλη των Χανίων όσο και στις κοινότητες του νομού.
Ανάμεσα σε άλλα αναφέρονται ακόμα βρίσκουμε τα ονόματα των ιερέων, των δασκάλων, διευθυντών σχολείων, ιατρών κ.ά. τόσο της πόλης των Χανίων όσο και κάθε χωριού ενώ γίνεται επίσης και απογραφή των κατοίκων καθώς και πόσοι ήταν οι άρρενες.
Είναι αδύνατη η αναφορά σε όλα τα στοιχεία και τις λεπτομέρειες απ’ εδώ.
Επιλέξαμε λοιπόν να επικεντρωθούμε κυρίως σε κάποια από τα στοιχεία που σχετίζονται με τη γεωργική παραγωγή του νομού καθώς και στα επαγγέλματα τα οποία ασκούνταν εκτός της πόλης των Χανίων.
Σχετικά με την παραγωγή προϊόντων του νομού διαβάζουμε: «Κατά το 1928 εκαλλιεργήθησαν καθ’ όλον τον νομόν 205.405 στρέμματα, αποδώσαντα προϊόντα αξίας 277.003.242 δραχμών».
Το ελαιόλαδο όπως είναι φυσικό απέδωσε περισσότερο εν συγκρίσει με τα εσπεριδοειδή Διαβάζουμε: [«(εις τεμάχια): λεμόνια 3.043.000, κίτρα 529.000, πορτοκάλια 16.230.000, μανδαρίνια 6.452.000. Οπώραι (εις μετρικούς στατήρας): μήλα 71, απίδια 15.182, σύκα 1119, κάστανα 8119, αμύγδαλα, 1889, καρύδια 947, βαλανίδια 346, ξυλοκέρατα (σ.σ. χαρούπια) 24.008».
Ακολουθούσαν τα «σιτηρά («σίτος, κρίθη, αραβόσιτος, βρώμη), οι «άμπελοι (γλεύκος, σταφυλ), τα όσπρια (φασόλια, κουκιά, φακή), τα λαχανικά (πατάτες κλπ.)», έπεται η «σταφίς Κορινθ. Σουλτανίνη».
Ακόμη σε 3.290 στρέμματα καλλιεργούνταν «καπνοί εις φύλλα» και τελευταία έχουμε την καλλιέργεια «ζωοτροφικών (χόρτον, τριφυλ.)».
Ενδιαφέρον έχει ακόμη να παραθέσουμε και τα «ζώα αροτριώντα και μη: βόες 4026, αγελάδες 6818, βούβαλοι 6, ίπποι 1174, ημίονοι 2722, φορβάδες (σ.σ. φοράδες) 744, όνοι 6.699, πρόβατα 123.633, χοίροι 11.135, αίγες 81.772, πτηνά κατοικίδια 201.951, κόνικλοι 28.547».
Πέρα όμως από τους γεωργούς-παραγωγούς υπήρχαν επαγγελματίες που ασχολούνταν με την παραγωγή μεταξιού (ενδεικτικά Ν. Μεταξάς στο Γαβαλοχώρι) αλλά και με την «επεξεργασία κουκουλίων» (ενδεικτικά Κουμαριτάκης στο Γεράνι Κυδωνίας).
Ακόμη παρατηρούμε την ύπαρξη πολλών οινολόγων, ιδιοκτητών αλευρόμυλων (υδροκίνητοι ή ατμοκίνητοι) σε πάμπολλα χωριά μας.
Για παράδειγμα στις Βουκολιές των 252 κατοίκων εκ των οποίων οι 143 άρρενες, υπήρχαν πέντε, των «Αποστολίδου Χ. Α/φων, Καρακώστα Γ., Μαμιδάκ Χ. και Η. Α/φων, Καλαϊτζάκη Γ. και Μουστεράκη Γ.».
Επιπλέον στο χωριό υπήρχε ένας εμποροκτηματίας, δύο καφενεία, δύο μαγειρεία, τέσσερα παντοπωλεία, τρία σιδηρουργεία, ένα σχοινοπλεκτήριο, δύο φαρμακεία, ένα χαλκουργείο, ζαχαροπλαστείο, ελαιουργεία, ακόμη και κλινική η “Σωτηρία”, (χειρουργική-παθολογική) των Σημαντηράκη Α. και Γεωργακάκη Ν., κ.ά.
Ενδεικτικά όλα τα παραπάνω ώστε να καταλάβουμε το εύρος των ασχολιών των κατοίκων ακόμη και σε ένα μικρό χωριό όπως οι Βουκολιές που ωστόσο αποτελούσε την έδρα της ομώνυμης κοινότητας που περιελάμβανε και τα χωριά «Γαβαλομούρι, Κάτω Κεφάλα, Κουλουκουθιανά, Μέσα Βουκολιές, Νέμπρος και Φωτακάδο» και απαριθμούσε 973 κατοίκους εκ των οποίων 493 άρρενες.
Ακόμη, στο Ελος εκτός άλλων υπήρχε ένα κασσιτεροτήριο του Τσιστράκη Εμμ., στο Γεράνι υπήρχε -ανάμεσα στα άλλα- εργοστάσιο κατασκευής γκαζόζας, στις Καλύβες -ανάμεσα σε άλλα- δραστηριοποιούνταν η Ομορ. Βιομ. Εταιρ. Καλυβίων “Ηεκ και Οβεκ” έχοντας υπό την κατοχή της δύο αλευρόμυλους, δύο ελαιοπιεστήρια, αντιπροσωπία με ελαιοπυρήνες και έλαια ενώ αναλάμβανε έργα για τον ηλεκτροφωτισμό.
Εξάλλου από τα πολλά ενδιαφέροντα που μπορεί να παρατηρήσει κάποιος είναι π.χ. η περίπτωση του Καμπανού Σελίνου όπου βρίσκουμε ανάμεσα σε άλλα και το επάγγελμα του «πλανόδιου (μεταπράται, μικροπωληταί)» με το οποίο ασχολούνταν πέντε εκ των 483 κατοίκων, οι «Γλαμπηδάκης Θ., Γλαμπηδάκης Κ., Γλαμπηδάκης Μ., Ζερβουδάκης Γ. και Χατζάκης Μ.».
Στην Κάινα Αποκορώνου βρίσκουμε τους Νικηφόρο Σ. και Ρουμπεδάκη Σ. («ιδιοκτήται Αυτοκινήτων»), στην Κάνδανο ανάμεσα σε άλλα έχουμε ένα ξενοδοχείο ύπνου του Γεωργιλάκη Γ. και ένα ξενοδοχείο ύπνου και φαγητού του Δρακάκη Εμμ., ακόμη δύο συμβολαιογράφους, τους Γλαμπεδάκη Θεοχ. και Παπαγιαννάκη Δημ., ένα χημικό τον Γλαμπεδάκη Αντ.
Μοδίστρες, αγιογράφοι, μαγαζιά με βαπτιστικά είδη, γυναικείους πίλους (καπέλα), αποικιακά, καθεκλοποιείο, κινηματογράφοι, αντιπροσωπία χημικών (λιπάσματα), πεταλωτήρια, σαγματοποιεία (σαμάρια), σαπωνοποιείο, και πολλά πολλά άλλα υπήρχαν στο Καστέλι Κισάμου στο οποίο ζούσαν 1280 κάτοικοι εκ των οποίων οι 661 άρρενες.
Αξίζει να αναφέρουμε και την περίπτωση των Κουνουπιδιανών, μία περιοχή που πλέον δεν θυμίζει το μικρό χωριό των 547 κατοίκων εκ των οποίων 240 άρρενες.
Το 1928 τα Κουνουπιδιανά ήταν η έδρα της ομώνυμης κοινότητας και περιελάμβανε και τα χωριά Καμπάνι, Κορακιές, Λούτρες, Πλακούρες, Προφήτης Ηλίας και Χωραφάκια. Εξάλλου εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι δεν καταγράφονται επαγγελματικές δραστηριότητες εκεί παρά μόνον ότι ότι υπάρχει ένα Δημοτικό Σχολείο και ένα Ταχυδρομικό γραφείο.
Τέλος μια ενδιαφέρουσα επισήμανση είναι ότι σχεδόν στο 90% των κοινοτήτων τής υπαίθρου μας, είναι καταγεγραμμένοι ονομαστικά όπως προαναφέραμε τουλάχιστον ένας ιερέας και δύο με τρεις διδάσκαλοι.
