Η Ινδία, τις τελευταίες δεκαετίες, επιχείρησε την οικονοµική απελευθέρωση των αγορών της, αλλά δεν κατάφερε να επενδύσει σε τεράστια κλίµακα και να προσελκύσει επαρκή ξένες άµεσες επενδύσεις (ΞΑΕ) (Foreign Direct Investment) ώστε να ενισχύσει σηµαντικά την οικονοµική της ανάπτυξη. ∆εν ήταν ότι η κεντρική κυβέρνηση της Ινδίας αγνοούσε την ανάγκη για περισσότερες επενδύσεις και την προσέλκυση ΞΑΕ.
Η βαθύτερη αιτία που η Ινδία δεν κατάφερε να αυξήσει τον ρυθµό ανάπτυξης της έγκειται στο ότι οι τοπικές της κυβερνήσεις δεν συµµετείχαν ενεργά σε αυτή τη διαδικασία, καθώς οι τοπικοί κυβερνήτες δεν φαίνεται να είχαν τα κατάλληλα κίνητρα για να προωθήσουν τόσο τις τοπικές επενδύσεις όσο και τις ΞΑΕ. Τελευταία η Ινδία στρέφεται σε οικονοµικές συνεργασίες µε την ΕΕ, την Αφρική, τις χώρες της ASEAN κλπ. Για να διευρύνει το διεθνές εµπόριο.
Οι χώρες µέλη της ASEAN (Ένωση Χωρών Νοτιοανατολικής Ασίας) είναι οι εξής: Μπρουνέι, Καµπότζη, Ινδονησία, Λάος, Μαλαισία, Μιανµάρ, Φιλιππίνες, Σιγκαπούρη, Ταϊλάνδη και Βιετνάµ. Οι χώρες αυτές ανέπτυξαν στρατηγικές για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων ως πρωταρχικό µέσο για την οικονοµική τους ανάπτυξη. Οι επενδύσεις αυτές παρείχαν την απαραίτητη κεφαλαιουχική ροή, ώστε να δηµιουργήσουν θέσεις εργασίας και να ενισχύσουν την τεχνογνωσία. Οι άµεσες ξένες επενδύσεις έδρασαν ως καταλύτης για την ανάπτυξη, δηµιουργώντας ένα περιβάλλον που ενισχύει την οικονοµική σταθερότητα και την εγχώρια επιχειρηµατικότητα.
Όταν οι χώρες αυτές εξελίχθηκαν και κατάφεραν να έχουν αυξηµένα εισοδήµατα, ακολούθησαν µια πιο πολύπλοκη στρατηγική στοχεύοντας στην τεχνολογική ενσωµάτωση, καθώς οι επιχειρήσεις έπρεπε να αποκτήσουν πρόσβαση σε προηγµένες τεχνολογίες για να αυξήσουν την παραγωγικότητα και να επεκταθούν στην παγκόσµια αγορά. Οι επενδύσεις στην τεχνολογία συνοδεύτηκαν από στρατηγικές για την ανάπτυξη του ανθρώπινου κεφαλαίου, όπως η εκπαίδευση και η κατάρτιση επαγγελµατιών σε τοµείς όπως οι µηχανικές επιστήµες και η διοίκηση. Η ανάπτυξη του ανθρώπινου κεφαλαίου είναι ίσως η πιο σηµαντική πτυχή στη µετατροπή επενδύσεων και τεχνολογίας σε βιώσιµη ανάπτυξη. Επένδυσαν σε εκπαιδευτικά προγράµµατα που στοχεύουν στην ανάπτυξη τεχνολογικών δεξιοτήτων και στην ενίσχυση της διοικητικής και τεχνικής εµπειρίας, ως ένα ουσιαστικό παράγοντα για την καλλιέργεια µιας ανταγωνιστικής εργατικής δύναµης. Προβλέπεται ότι µέχρι το 2030, το 70% του πληθυσµού των χωρών της ASEAN θα ανήκει στη µεσαία τάξη. Επιπλέον, η περιοχή αναµένεται να αναδειχθεί ως η τέταρτη µεγαλύτερη οικονοµία παγκοσµίως µέσα στην επόµενη δεκαετία.
Φαίνεται ότι η ASEAN είναι ο ακρογωνιαίος λίθος του οράµατος της Ινδίας για µια ανοικτή, σταθερή και ευηµερούσα περιοχή στον Ινδο-Ειρηνικό. Παρά τις προσπάθειες της Ινδίας να εµπλακεί περισσότερο µε την ASEAN, οι οικονοµικές µεταρρυθµίσεις στη χώρα εισήχθησαν µε καθυστέρηση και οι συνεργασίες έγιναν πιο περίπλοκες σε σύγκριση µε τις κινεζικές, οι οποίες ήταν πιο άµεσες και πιο αποτελεσµατικές. Η Κίνα άρχισε να ενισχύει την παρουσία της στην περιοχή συνάπτοντας µικρά περιφερειακά δίκτυα και εταιρικές σχέσεις, ενσωµατώνοντας τον εαυτό της σε όσο περισσότερα οικονοµικά σχήµατα µπορούσε. Μέσα από αυτή την ενεργή συµµετοχή και επέκταση, η Κίνα κατάφερε να ξεπεράσει την Ινδία και να καταστεί ο κορυφαίος εµπορικός εταίρος της ASEAN. Η θέση αυτή έχει αποδειχθεί τόσο ασφαλής όσο και καρποφόρα για τις δύο πλευρές, µε την Κίνα να επωφελείται από τη διευρυµένη αγοραστική ικανότητα και την πολιτική επιρροή στην περιοχή, ενώ η ASEAN επωφελείται από την οικονοµική ανάπτυξη και την σταθερότητα που προσφέρει η κινεζική παρουσία. Η Κίνα παρείχε µια ελκυστική ευκαιρία για τα φιλόδοξα αναπτυσσόµενα κράτη της ASEAN, όπως η Ινδονησία και η Ταϊλάνδη, που επιδίωξαν να επωφεληθούν από τις κινεζικές επενδύσεις και τον εµπορικό τους οίστρο. Οι φτωχότερες χώρες της οµάδας, όπως η Καµπότζη και το Μιανµάρ, είδαν επίσης στο κινεζικό οικονοµικό µοντέλο µια δυνητική λύση στα οικονοµικά και χρηµατοπιστωτικά τους προβλήµατα.
Η Ινδία έχει επιδείξει σταθερή οικονοµική πρόοδο, η οποία είναι υποκινούµενη από σηµαντικές εσωτερικές µεταρρυθµίσεις και ενεργοποίηση της ιδιωτικής επιχειρηµατικότητας. Η Ινδία έχει βελτιώσει την υποδοµή της, την τεχνολογική καινοτοµία, και έχει δεχθεί σηµαντικές ξένες επενδύσεις, που ενισχύουν τον οικονοµικό της ιστό. Αυτή η ανάπτυξη, σε συνδυασµό µε τη σταδιακή διεθνή επιρροή της, την καθιστά ικανή να ανταγωνιστή την Κίνα. Η Κίνα, από την άλλη πλευρά, αντιµετωπίζει οικονοµικές προκλήσεις, όπως τα ανεκπλήρωτα υποσχέσεις για επενδύσεις και πολλά ηµιτελή έργα υποδοµής στη Νοτιοανατολική Ασία στα πλαίσια απόκτησης επιρροής για την εξυπηρέτηση της αναβίωσης των παρελθοντικών αυτοκρατορικών ένδοξων εποχών. Επιπλέον, η διεκδικητική στρατιωτική παρουσία και οι εδαφικές διεκδικήσεις στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας έχουν προκαλέσει εντάσεις µε τις γειτονικές χώρες και εντός των χωρών της ASEAN.
Αντιµετωπίζοντας αυτή την ευκαιρία, η Ινδία έχει ενισχύσει τη διπλωµατική και οικονοµική της παρουσία στην ASEAN. Έχει υποστηρίξει την «κεντρική θέση της ASEAN» ως κύριο µηχανισµό για την προώθηση της σταθερότητας και της ανάπτυξης στην περιοχή, θέτοντας την ως εναλλακτική στην κινεζική επιρροή.
Η άνοδος της Ινδίας και η στρατηγική εµπλοκή της µε την ASEAN προσφέρουν µια δυναµική εναλλακτική έναντι της Κίνας για την περιοχή. Αυτό µπορεί να συµβάλλει στην ισορροπία των δυνάµεων στην Νοτιοανατολική Ασία και να ενισχύσει την οικονοµική και πολιτική σταθερότητα. Η Ινδία θεωρείται πλέον ως ένας σηµαντικός παράγοντας που µπορεί να συµβάλει στην ενίσχυση της περιφερειακής συνεργασίας και στη διαµόρφωση ενός πιο ισορροπηµένου γεωπολιτικού περιβάλλοντος.
Η εµβάθυνση των διεθνών σχέσεων της Ινδίας στο πλαίσιο της ASEAN αρχικά προκάλεσε κάποια επιφυλακτικότητα στα κράτη µέλη της οµάδας. Αυτή η επιφυλακτικότητα είχε τις ρίζες της τόσο στην ιστορική προσέγγιση της Ινδίας όσο και στις παρεµβάσεις άλλων µεγάλων δυνάµεων στην περιοχή.
Η αρχική επιφυλακτικότητα της ASEAN απέναντι στην Ινδία λόγο της ισχυρής επιρροής και εµπλοκής της Κίνας στην περιοχή, ξεπερνιέται σταδιακά. Η δε αναβίωση του τετραµερούς ∆ιαλόγου για την Ασφάλεια και η δηµιουργία της AUKUS, βοήθησαν περαιτέρω τις συνεργασίες.
Οι νέες αυτές πρωτοβουλίες ασφάλειας υποδηλώνουν µια επιθυµία για ενίσχυση της στρατιωτικής παρουσίας για την ασφάλεια στον Ινδο-Ειρηνικό από πλευράς των ∆υτικών δυνάµεων. Ωστόσο, η αρχική ανησυχία της ASEAN ήταν ότι οι χώρες της θα µπορούσαν να βρεθούν στο περιθώριο, παρά τη σηµασία της γεωστρατηγικής της θέσης. Έχει όµως καταστεί σαφές ότι η Ινδία, οι ΗΠΑ, η Ιαπωνία, και η Αυστραλία όχι µόνο δεν αναγνωρίζουν αλλά και υποστηρίζουν την κεντρική θέση της ASEAN στις στρατηγικές τους για τον Ινδο-Ειρηνικό. Αυτή η αλλαγή έχει ενισχύσει την αυτοπεποίθηση της ASEAN ότι µπορεί να διατηρήσει την περιφερειακή της επιρροή και να αποκοµίσει τα οφέλη από τον αυξανόµενο ανταγωνισµό των µεγάλων δυνάµεων.
Ο ASEAN έχει αναδειχθεί ως ένας από τους κρίσιµους εµπορικούς εταίρους της Ινδίας, µε το διµερές εµπόριο να ενισχύεται σηµαντικά µετά την υπογραφή της συµφωνίας εµπορίου αγαθών ASEAN-Ινδίας το 2009. Η εν λόγω συµφωνία, που προήλθε µετά από εξαετείς διαπραγµατεύσεις, είχε ως ξεκάθαρο στόχο τη διευκόλυνση της ελεύθερης ροής αγαθών και την εµβάθυνση της οικονοµικής ολοκλήρωσης µεταξύ της Ινδίας και των χωρών µελών της ASEAN.
Το διµερές εµπόριο έφτασε τα 122,67 δισεκατοµµύρια δολάρια το 2023, αντανακλώντας τη σηµασία και την αποτελεσµατικότητα της εµπορικής συµφωνίας. Η αύξηση αυτή στο διµερές εµπόριο υπογραµµίζει τον κεντρικό ρόλο της ASEAN στην εξωτερική οικονοµική πολιτική της Ινδίας µε σηµαντικό µέρος του εµπορίου να κατευθύνεται προς χώρες µε ανεπτυγµένες βιοµηχανικές υποδοµές όπως η Ταϊλάνδη, η Σιγκαπούρη, και η Μαλαισία. Αυτές οι χώρες έχουν εδραιωθεί ως κύριοι παραγωγικοί κόµβοι για την Ινδία, διευκολύνοντας την εισαγωγή και εξαγωγή προϊόντων που είναι κρίσιµα για διάφορες βιοµηχανίες.
Η συνεχής ενσωµάτωση της Ινδίας µε την ASEAN θα διαδραµατίσει κρίσιµο ρόλο στην περαιτέρω ανάπτυξη του περιφερειακού εµπορίου και οικονοµικής συνεργασίας, προσφέροντας βελτιωµένες ευκαιρίες και προοπτικές για όλες τις ενδιαφερόµενες χώρες.
Η χώρα µας θα πρέπει να γνωρίζει τις εξελίξεις στην ASEAN και να αναπτύξει συνεργασία µε την Ινδία να προσεγγίσει αυτές τις χώρες εξετάζοντας προοπτικές συνεργασίας στο διεθνές εµπόριο.
*Ο Γιώργος Ατσαλάκης είναι Οικονοµολόγος, αναπληρωτής καθηγητής
**Η Ιωάννα Ατσαλάκη είναι διδάσκουσα Πολυτεχνείου Κρήτης Εργαστήριο Ανάλυσης
∆εδοµένων και Πρόβλεψης
Παρασκευάς Περάκης και Μιχαήλ Λαμπαθάκης κάνουν… uboxing την επικαιρότητα
