Η ιστορία ενός χανιώτικου βυρσοδεψείου

Η Αγία Κυριακή, το γραφικό λιμανάκι στη Χαλέπα, όπως είναι γνωστό, από τον 19ο αιώνα ήταν ο χώρος των βυρσοδεψείων της πόλης, λόγω της προνομιακής θέσης στη θάλασσα, η οποία επέτρεπε την επεξεργασία των δερμάτων. Τα πρώτα βυρσοδεψία δημιουργήθηκαν το 19ο αιώνα και η επεξεργασία των δερμάτων γινόταν με χειρονακτικά εργαλεία σε δεξαμενές με νερό (Λίμπες) είτε σε ανοικτό είτε σε κλειστό χώρο. Οι βυρσοδέψες ήταν ταυτόχρονα και ψαράδες για να καλύπτουν το εισόδημά τους. Ο Προγούλης ήταν ο πρώτος επιχειρηματίας βυρσοδέψης, ο οποίος εγκατέστησε μηχανήματα σε ένα κτήριο στα Ταμπακαριά για την επεξεργασία των δερμάτων. Το εργοστάσιο, όμως, δεν είχε εξειδικευμένους τεχνίτες, ενώ είχε μικρή παραγωγή, καθώς κάλυπτε μόνο τις ανάγκες για στιβάνια και παπούτσια της ντόπιας αγοράς, με αποτέλεσμα να κλείσει γρήγορα («Κήρυξ» 16/10/1920).

Λίγα χρόνια αργότερα ένα πρωτοσέλιδο άρθρο, αφιέρωμα στον «Εσπερινό Ταχυδρόμο» (25/8/1934), περιγράφει ένα σύγχρονο οίκο βυρσοδεψίας. Συγκεκριμένα, ο αρθρογράφος αναφέρεται στον οίκο Ιωάννη Γιαννουλάκη, ο οποίος το 1934 βρισκόταν σε μεγάλη ακμή. Ιδρυτής του οίκου ήταν ο Ιωάννης Γιαννουλάκης από τον Φρε Αποκορώνου, ο οποίος το 1908 πήγε ως φτωχός εργάτης να μάθει την τέχνη του βυρσοδέψη. Μέσα σε δυο χρόνια έγινε ζηλευτός τεχνίτης και το 1910 άνοιξε δικό του βυρσοδεψείο, στο οποίο γινόταν κατεργασία όλων των δερμάτινων ειδών, ευρωπαϊκών και ελληνικών, καθώς και τομάρια ζώων. Ήταν τέτοια η εξέλιξή του που ο δημοσιογράφος παρουσιάζει λεπτομερώς τον πορεία του: «[…]Ο Οίκος Ιωάννης Γιαννουλάκης εγιγαντώθη, επεβλήθη εις όλα τα καταναλωτικά κέντρα. Η ποιότης των επεξεργαζομένων υπ’ αυτού δερμάτων, κατέστη ασυναγώνιστως, διότι έθεσεν ως όρον αυτού την ειλικρίνεια. Κατεργάζεται σολόπετσα εκ δερμάτων ευρωπαϊκής προελεύσεως, κρουπόν, πανώπετσα, βακέτες, βιδέλα, ως και τομάρια[…]».

Το βυρσοδεψείο ήταν το μεγαλύτερο στην περιοχή της Αγίας Κυριακής, περιλαμβάνοντας τρία κτήρια, τα οποία τηρούσαν όλους τους κανόνες υγιεινής. Ο εξοπλισμός ήταν σύγχρονος, καθώς το εργοστάσιο ήταν μηχανοκίνητο, έχοντας «[…]τελειότατα γερμανικά μηχανήματα». Ενδεικτικό της ακμής του ήταν ότι το 1934 απασχολούσε πάνω από τριάντα εργάτες. Ο Ιωάννης Γιαννουλάκης είχε αντάξιους συνεργάτες τους τέσσερεις γιούς του: Κωνσταντίνο, Γιώργο, Μανώλη και Νικηφόρο, οι οποίοι προσπαθούσαν να τελειοποιήσουν την ποσότητα και την ποιότητα της παραγωγής. Γι’ αυτό το λόγο είχαν παραγγείλει ειδικά μηχανήματα από την Ευρώπη για την ειδική κατεργασία δερμάτων ζέβρας και αδιάβροχων.

Ο δημοσιογράφος κλείνει το άρθρο με επαίνους για τα επιχειρηματικά επιτεύγματα της οικογένειας Γιαννουλάκη.

ΥΓ. Η λέξη βυρσοδεψείο προέρχεται από τις αρχαιοελληνικές λέξεις βύρσα = δέρμα ζώου και δέφω = μαλακώνω με τα χέρια. Στα τούρκικα, βυρσοδεψεία = ταμπάκικα.