Η ιστορία είναι σκυτάλη…

H Iστορία δεν είναι η φιλαρμονική του Δήμου που παίζει εμβατήρια σε γιορτές και παρελάσεις. Είναι η σκυτάλη που παραδίδουν οι νεκροί στους ζωντανούς, λίγο πριν κλείσουν τα μάτια τους. Από τους δεύτερους εξαρτάται πόσο γερά θα την κρατήσουν.
Στην εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στις 23 Αυγούστου στο Νίππος Αποκορώνου για τα αποκαλυπτήρια της προτομής του Θεοκλή Νικ. Κακάτση (Κακατσάκη), οι απόγονοί του δεν έπεσαν, δεν σκόνταψαν στις κακοτοπιές του εύκολου συναισθηματισμού, δεν τους κατάπιε η υπερβολή. Στη σωστή δοσολογία ο αριθμός των επισήμων, ξεπέρασε ωστόσο τις προσδοκίες των διοργανωτών ο αριθμός των παρερευθέντων. Η βασική ομιλήτρια, Στέλλα Αλιγιζάκη, κέντησε πάνω στον καμβά του αποδεικτικού υλικού και της επιστημονικής τεκμηρίωσης. Η ισομοιρασμένη αναφορά της τόσο στη συμμετοχή των Αποκορωνιωτών και των Νιππιανών στους αγώνες για την απελευθέρωση και την Ένωση της Κρήτης, όσο και στη δράση του τιμώμενου προσώπου κράτησε τις ισορροπίες και δεν γλίστρησε σε τοπικιστικά εγκώμια ή προσωπικές αγιογραφίες. Παρ’ ότι η ομιλία της  ήταν απόλυτα εναρμονισμένη με τον Ορθό Λόγο, συχνά παρέπεμπε τους ακροατές σε λογοτεχνικές σελίδες όπως π.χ. στον «Καπετάν Μιχάλη» του Καζαντζάκη και στις αμέτρητες συνάξεις των καπεταναίων. «Αν περιμένουμε, ν’ αράξουν οι καραβιές, να κουνήσει τα στραβοπόδαρά της η αρκούδα και να κατέβει από το βορρά για το χατίρι μας, ποτέ δεν θα λευτερωθούμε. Και μήτε και θα ‘μαστε, ο Θεός να με σχωρέσει, άξιοι να λευτερωθούμε. Από όσα κατάλαβα στα λίγα χρόνια που ζω και ζώνουμαι, δεν είναι η λευτεριά πέσε πίτα να σε φάω· είναι κάστρο, και το παίρνεις με το σπαθί σου». Η προτομή έδωσε μορφή στο θρύλο και το κρητικό κεφαλομάντιλο ήταν σαν φωτοστέφανο που έχουν οι μάρτυρες στα εικονίσματα.
Ποιο όμως ήταν το κίνητρο εκείνων που μαζεύτηκαν να τιμήσουν έναν αγωνιστή που πρόλαβε και κέρδισε τον σεβασμό και την αναγνώριση της προσφοράς του όσο ζούσε; Για τους συγγενείς και εντολοδόχους του ιστορικού χρέους ένα τάμα, που όφειλε να μετατρέψει το μύθο σε απτή πραγματικότητα. «Ακουγα τα κατορθώματα του παππού μου σαν παραμύθι», είπε σε κάποια αποστροφή της η εγγονή του, Τούλα Δημ. Κακατσάκη – Μπογδάνου. Ίσως γιατί ο μύθος είναι το πρωταρχικό, αρχέγονο και ιδρυτικό στοιχείο του πολιτισμού. Ο ομφάλιος λώρος που δεν αποκόπτεται, ο συνεκτικός ιστός ενός αδιαίρετου χρόνου. Αλλά και για τους υπόλοιπους, τους πιο μακρινούς, αυτό που λειτούργησε ασυνείδητα ήταν η αίσθηση ότι ανήκουν σε ένα κοινό πεπρωμένο, που ορίζεται από τα ίδια βουνά, την ίδια θάλασσα, τους πνιγμένους αναστεναγμούς στα τραγούδια. Παλιές και νεότερες γενιές βυζαίνουν εδώ και αιώνες το γάλα της παράδοσης και εξορύσσουν από τα αλλεπάλληλα στρώματά της οτιδήποτε με το οποίο μπορούν ν’ αμυνθούν στον οδοστρωτήρα της ισοπέδωσης. Πώς αλλιώς μπορούν να εξηγηθούν τα ριζίτικα στα χείλη νέων παιδιών, όπως αυτά που ακούστηκαν στην εκδήλωση;
Ο,τι έχει διαρραγεί από την επιφανειακή επικοινωνία της εποχής οι άνθρωποι το αναζητούν, εναγωνίως σήμερα περισσότερο από ποτέ, στο κοινό παρελθόν τους. Το γεγονός ότι εγγόνια, ανίψια και ξαδέλφια, καρποί του ίδιου γενεαλογικού δένδρου,  ήρθαν από τη Νέα Υόρκη ή τη μακρινή Αυστραλία υπερβαίνει την οικογενειακή υποχρέωση. Είναι ένας μυστικός όρκος που δίνεται στη διάρκεια της τελετουργικής σιωπής, πριν την παράδοση της διάτρητης από σφαίρες σημαίας στο Ιδρυμα Ελ. Βενιζέλος. Είναι μια συνέχεια της αρχαίας σπονδής με το κρασί που πίνεται στην ταβέρνα του χωριού. Είναι η βραστή προβατίνα που είχε την ίδια γεύση μ’ εκείνην που έτρωγε ο καπετάν Θεοκλής με τα παλικάρια του σε μια ανάπαυλα της μάχης.
Μεγάλο κουμάσι η ιστορία, πονηρότερη από κάθε νομοτέλεια. Όσο γινάτι δείχνει όταν χωρίζει τους ανθρώπους άλλα τόσα αποθέματα δύναμης διαθέτει όταν τους ενώνει, σαν μια πρόκληση μονομαχίας με το Χάρο. Που δεν τον νικάς ακόμη κι αν εξοντώσεις τον εχθρό σου στον πόλεμο, ακόμα κι αν βγεις σώος από τα βόλια. Μπορείς όμως να τον ξεγελάσεις όταν συναντάς ανθρώπους μετά από χρόνια και βλέπεις στις ρυτίδες τους τα σημεία που διάβηκε το χαμόγελο. Μπορείς να τον ξεγελάσεις μ’ ένα ομαδικό φωτογραφικό στιγμιότυπο. Σε ένα κλικ την αθανασία. Αιχμαλωτίζεις όμως την αιωνιότητα μέσω της στιγμής.
Αυτό ήταν το κέρδος από την προαναφερθείσα εκδήλωση. Το σμίξιμο των ανθρώπων και η συνάντησή τους με την Ιστορία του τόπου τους.