Η ιστορική αλήθεια για τη Σημαία της Κρητικής Πολιτείας

Mε αφορμή δημοσιεύσεις τόσο στον έντυπο όσο και στον ηλεκτρονικό Τύπο για τον τρόπο που καθιερώθηκε η σημαία της Κρητικής Πολιτείας, θεωρώ ότι οφείλω να παραθέσω μερικά σημαντικά στοιχεία ώστε να γίνουν γνωστά τα ιστορικά γεγονότα που οδήγησαν στη δημιουργία της Κρητικής Πολιτείας και επομένως στο Σύνταγμα του 1899 και στην σημαία του νέου αυτόνομου κράτους.
Στις 25 Αυγούστου 1897, ο Ελευθέριος Βενιζέλος εκφράζοντας την επιθυμία του λαού, έστειλε διακοίνωση στον αρχηγό του ευρωπαϊκού στόλου, αναφέροντας ότι η μόνη σωστή λύση του Κρητικού ζητήματος θα ήταν η ένωση με την Ελλάδα. Αφού όμως η Ελλάδα είχε αναγνωρίσει την αυτονομία που είχε αποφασιστεί από τις Μεγάλες Δυνάμεις, προχωρώντας σε άμεση απόσυρση της στρατιωτικής δύναμης που είχε στο νησί, θα έπρεπε και η Κρήτη, για να μην φέρει σε δύσκολη θέση την Αθήνα, να δεχθεί σαν προσωρινή λύση το καθεστώς της αυτονομίας, εναποθέτοντας τις ελπίδες του λαού για μια μελλοντική οριστική λύση στις Μεγάλες Δυνάμεις. Την ίδια στιγμή, οι Οθωμανοί, σαν αντιπρόταση, πρότειναν να γίνει ανταλλαγή της Κρήτης με τη Θεσσαλία που την κατείχε ακόμα ο στρατός τους. Η πρόταση αυτή, όπως ήταν φυσικό,  απορρίφτηκε καθώς θεωρήθηκε εμπαιγμός και για τους Κρητικούς και για τις Μεγάλες Δυνάμεις.
Μετά τον πόλεμο του 1897 η Ελλάδα υπέγραψε συνθήκη ειρήνης με την Τουρκία στην Κωνσταντινούπολη.  Κατόπιν, οι Μεγάλες Δυνάμεις ξεκίνησαν τη διαδικασία διακανονισμού του Κρητικού ζητήματος. Στα πλαίσια του διακανονισμού, προτάθηκαν για τη θέση του Γενικού Διοικητή Κρήτης οι Δροζ, Σέφερ, ο Μαυροβούνιος Πέτροβιτς Μπόζα, ο πρίγκιπας Βάττεμβεργ  ενώ οι Τούρκοι πρότειναν  τον Αυτοκρατορικό δικαστή του Ανωτάτου Οθωμανικού Εφετείου Κωστάκη  Ανθόπουλο πασά. Η Ρωσία υπέδειξε τον πρίγκιπα Γεώργιο, γιο του βασιλιά των Ελλήνων Γεωργίου του Α΄, ο οποίος  τελικά και επιλέχτηκε.
Στις 16 Οκτωβρίου 1897 έγινε επαναστατική συνέλευση των Κρητικών στο Μελιδόνι, παρουσία του Ελευθερίου Βενιζέλου. Η συνέλευση μετονομάστηκε «Συνέλευση των Κρητών», και αποδέχτηκε την πλήρη και απολύτως πραγματική αυτονομία υπό την υψηλή επικυριαρχία του σουλτάνου, χωρίς όμως να αναμιγνύεται στις εσωτερικές υποθέσεις της Κρήτης, και απαίτησε την ανάκληση του Τουρκικού στρατού.
Στις 21 Γενάρη του 1898, η  κρητική συνέλευση, μέσα σε ζητωκραυγές ενέκρινε πρόταση του Βενιζέλου και εξέλεξε μια εκτελεστική επιτροπή, με τη συμμετοχή και του ίδιου του Βενιζέλου, που εκτελούσε χρέη κυβέρνησης και είχε τις επαφές με τους Ευρωπαίους ναυάρχους. Μ’ αυτό τον τρόπο άρχισε να εφαρμόζεται το προσωρινό πολίτευμα, αλλά οι μουσουλμάνοι, υποκινούμενοι από την οθωμανική διοίκηση και μη αποδεχόμενοι τη νέα κατάσταση που διαμορφώνονταν ήδη στο νησί, ξεσηκώθηκαν. Οι χριστιανοί της Κρήτης άρχισαν να συγκεντρώνουν ένοπλα τμήματα και η εκτελεστική επιτροπή προέβη σε έντονα διαβήματα διαμαρτυρίας.
Οι μουσουλμάνοι του νησιού έλεγχαν τις πόλεις στις οποίες είχαν την πλειοψηφία των κατοίκων, ενώ την ύπαιθρο την έλεγχαν οι χριστιανοί επαναστάτες.
Οι σφαγές που έκαναν οι χριστιανοί εναντίον των μουσουλμάνων της Σητείας και του Σέλινου καθώς και η σφαγή των μουσουλμάνων εναντίον των χριστιανών του Ηρακλείου στις 25 Αυγούστου 1898, ανάγκασαν τις προστάτιδες δυνάμεις να επιβάλουν τελικά την αποχώρηση των Οθωμανών από το νησί, τη δημιουργία της αυτόνομης Κρητικής Πολιτείας και την εκλογή του πρίγκιπα Γεωργίου της Ελλάδας σαν ύπατου αρμοστή της Κρήτης.
Στις 9 Δεκέμβρη 1898 ο Γεώργιος έφτασε στο λιμάνι της Σούδας. Αμέσως ανέθεσε σε επιτροπή από 16 μέλη (12 χριστιανούς και 4 μουσουλμάνους), με πρόεδρο τον Ιωάννη Σφακιανάκη, τη σύνταξη σχεδίου Συντάγματος που θα ενέκρινε η Κρητική Συνέλευση, η οποία συγκροτήθηκε στις 9 Γενάτη του 1899, ενώ ταυτόχρονα προκηρύχθηκαν για τις 24 του ίδιου μήνα «εκλογές των πληρεξουσίων» δηλαδή βουλευτικές εκλογές. Στις 8 Φλεβάρη έγινε η πρώτη συνεδρίαση της Κρητικής Βουλής που αποτελούνταν από 138 χριστιανούς και 50 μουσουλμάνους πληρεξούσιους. Η Βουλή αυτή, με πρόεδρο τον Σφακιανάκη, ψήφισε το Σύνταγμα της Κρητικής Πολιτείας. Μετά την επικύρωσή του από τον Ύπατο Αρμοστή και την έγκρισή του, με ελάχιστες μεταβολές, από τις Μεγάλες Δυνάμεις, το Σύνταγμα δημοσιεύτηκε στις 16 Απρίλη του 1899 στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.
Η σημαία της αυτόνομης Κρητικής Πολιτείας, λοιπόν, διαμορφώθηκε σαν Εθνικό σύμβολο από την «επιτροπή σχεδίου πολιτεύματος» κατά την ιδιαίτερη συνεδρίαση υπ’ αριθμόν 2/1-1-1899 κατά την οποία κρατήθηκαν επίσημα πρακτικά τα οποία φυλάσσονται στο Ιστορικό Αρχείο Κρήτης και έχουν ως εξής:
«Πρακτικόν Ιδιαιτέρας συνεδριάσεως αρ. 2/1-1-1900.
Πρακτικόν αριθ. 3 Συνεδριάσεως της προς σύνταξιν σχεδίου Πολιτεύματος Επιτροπής της 1/1/1899.
…Αναγνώστεται είτα το άρθρον 3ον έχον ούτω: η Σημαία της Κρητικής Πολιτείας είναι κυανή διαιρουμένη δια λευκού σταυρού εις 4 ίσα ορθογώνια, εξ ων το ανώτερον παρά τον ιστόν ερυθρόν φέρον εν των μέσω αστέραν λευκόν με πέντε ακτίνας.
Τινές προτείνουν να συγχωνευθεί τούτο εις το α’ άρθρον.
Ο κ. Πωλογεώργης προτείνει να προστεθεί ότι η μία των 5 ακτίνων θα είναι διπλασία των άλλων ο δε κ. Βενιζέλος, ότι συμβολίζει τον αστέρα της Βηθλεέμ κατά την απόφασιν των πρεσβευτών.
Ο κ. Σκυλιανάκης προτείνει όπως αναγραφεί ότι: Τουρκική σημαία ως σύμβολον επικυριαρχίας του Σουλτάνου θα υψούται εις έν σημείον της Νήσου.
Πολλοί: Τούτο ανάγεται εις το πρώτον άρθρον.
Αναγνώσκεται είτα το 4ον άρθρον έχον ούτω:…»
Τα παραπάνω είναι η ιστορική αλήθεια τόσο για τα προηγηθέντα της αυτόνομης Κρητικής Πολιτείας υπό την υψηλή επικυριαρχία του σουλτάνου –που όμως ποτέ δεν άσκησε- όσο και για τη σημαία της Κρητικής Πολιτείας.

*Ο Ευθύμης Γ. Λεκάκης είναι νομικός – ιστορικός ερευνητής