Η καινούργια ασχήμια που θα μας συνοδεύσει για χρόνια

1 από 5

Η Χαλέπα είναι στη συνείδηση των Χανιωτών μια από τις πιο όμορφες συνοικίες των Χανίων, διότι εκτός από ιστορική σημασία για την πόλη, διατηρεί ακόμα έναν ιδιαίτερο χαρακτήρα γειτονιάς.

Στη Χαλέπα σώζονται ιστορικά μέγαρα όπως η οικία Βενιζέλου, η Αγία Μαγδαληνή καθώς και τμήματα του αστικού ιστού με χαρακτήρα μοναδικό για τα Χανιά όπως η συνοικία των Ταμπακαριών.

Όλα αυτά τα στοιχεία συνθέτουν την ιδιαίτερη ταυτότητα και την ποιότητα του ζωντανού αυτού κυττάρου αυτού της πόλης των Χανίων.

Η παρέμβαση σε τέτοιου τύπου περιοχές απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή διότι ασφαλώς οι υποδομές πρέπει να εκσυγχρονίζονται από τη μία, ωστόσο τα στοιχεία της αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας και της συλλογικής μνήμης πρέπει να γίνονται σεβαστά.

Θα ήθελα να αναφερθώ συγκεκριμένα στο θέμα των οδικών έργων που πραγματοποιήθηκαν από τον δήμο Χανίων κατά μήκους της οδού Χαλέπας καθώς και μπροστά στην ιερό ναό της Ευαγγελίστριας.

Τα συγκεκριμένα έργα οδοποιίας ήταν σε ένα βαθμό αναγκαία καθώς το οδόστρωμα βρισκόταν σε ιδιαίτερα κακή, επικίνδυνη κατάσταση (κάτι το οποίο ισχύει και για το σύνολο της πόλης των Χανίων με ελάχιστες εξαιρέσεις). Ακόμα, το σημείο μπροστά στην Ευαγγελίστρια ήταν επείγον να αποτελέσει αντικείμενο ρύθμισης διότι η συμβολή τριών οδών, συνδυάζεται με συνθήκες μειωμένης ορατότητας για πεζούς και οδηγούς, λόγω της μορφολογίας του σημείου (συνδυασμός ανηφόρας, στενού δρόμου διπλής κατεύθυνσης, διάβασης πεζών, στάσης λεωφορείου, χώρου συγκέντρωσης και στενότατου πεζοδρομίου). Ήταν λοιπόν ευχή όλων να κάνει κάποιος κάτι.

Σε αυτό το πλαίσιο δεν μπορώ, παρά να αναγνωρίσω το γεγονός ότι επιτελείται έργο στο συγκεκριμένο σημείο, έργο η υλοποίηση του οποίου ξεκίνησε μέσα στο Σεπτέμβριο και βαίνει προς ολοκλήρωση αυτή τη στιγμή.

Στον αντίποδα δε μπορώ όμως να μην εκφράσω την έκπληξη και την απογοήτευσή μου για την απίστευτη προχειρότητα και την απουσία σχεδιασμού με την οποία τα έργα αυτά, καθώς φαίνεται, πραγματοποιήθηκαν.

Συγκεκριμένα μπροστά τον Ι.Ν. Ευαγγελίστριας είναι να απορεί κανείς με το γεγονός ότι στη λύση που επιλέχθηκε απουσιάζουν παντελώς τόσο η αισθητική ποιότητα όσο και η προσπάθεια -έστω – ένταξης στο περιβάλλον της γειτονιάς.

Ένας κυκλικός κόμβος ο οποίος δεν εξυπηρετεί παρά μόνο τα αυτοκίνητα και αδιαφορεί πλήρως για τους πεζούς, ήρθε να διαιρέσει τις δύο πλευρές του δρόμου και να τραβήξει την προσοχή όλων επάνω στο πιο ατυχές χαρακτηριστικό του, το οποίο είναι η ίδια η εμφάνισή του.

Στο κομβικότερο σημείο της Χαλέπας, στην καρδιά της γειτονιάς – με την φυσική αλλά και με την κοινωνική διάσταση του όρου – κατασκευάστηκε από τα συνεργεία του Δήμου ένα στρογγυλό ταψί από τσιμέντο, στο οποίο καρφώθηκαν πανηγυρικά τέσσερις σιδερένιοι στύλοι (!), με σκοπό να υπενθυμίζεται στους οδηγούς -πράγμα ηλίου φαεινότερο- ότι εισέρχονται σε κυκλικό κόμβο.

Είναι τέτοια η έλλειψη φαντασίας και ευαισθησίας της συγκεκριμένης λύσης, που με μεγάλη θλίψη παρατηρεί κανείς ότι αντί να αναδεικνύει το ιδιαίτερα όμορφο σημείο, με την αρχιτεκτονική της εκκλησίας και την οικεία κλίμακα των γειτονικών κτισμάτων, το υποβαθμίζει ανεπανόρθωτα και το κάνει να μοιάζει με κόμβο εξόδου σε εθνική οδό, μέσα στην πόλη.

Πέρα και πάνω από τα ζητήματα της αισθητικής ο συγκεκριμένος κυκλικός κόμβος δε λύνει τα πρακτικά προβλήματα που καλείτο να λύσει διότι δεν προσφέρει ζωτικό χώρο στους πεζούς, δε διευθετεί το πρόβλημα της στάσης του λεωφορείου, δεν αυξάνει την ορατότητα, δεν περιλαμβάνει λύση για το κρίσιμο θέμα του ελλιπούς φωτισμού και δε ρυθμίζει τη ροή των οχημάτων. Επίσης αξίζει να σημειωθεί ότι παρουσιάζει απαράδεκτα λάθη στο σχεδιασμό του διότι όλοι γνωρίζουμε ότι σε τέτοιες περιπτώσεις η σήμανση του κυκλικού κόμβου (στρογγυλό σήμα με λευκά βελάκια) δεν τοποθετείται επί του κόμβου αλλά στο τελικό τμήμα των οδών που οδηγούν σε αυτόν.

Κάνω μια παρένθεση για να αναφερθώ στο υπόλοιπο της οδού Χαλέπας, όπου απλά ανανεώθηκε μετά κόπων και βασάνων η άσφαλτος για να διέρχονται άνετα τα οχήματα, αλλά δε λήφθηκε καμία μέριμνα για την ασφάλεια των πεζών, καθότι πεζοδρόμια εξακολουθούν να μην υπάρχουν, με συνέπεια να βαδίζουμε στο οδόστρωμα. Στο σημείο της γέφυρας, επάνω από το ρέμα, το μόνο που απομένει πια, είναι να κάνει κανείς την προσευχή του εάν έχει την ατυχία να είναι ηλικιωμένος, γονιός με καρότσι, ή άτομο με αναπηρία. Το αυτοκίνητο δεν θα τον δει, γιατί ούτε πεζοδρόμιο υπάρχει, ούτε φωτισμός το βράδυ. Ο κάθε πεζός που διέρχεται, αναλαμβάνει ένα μεγάλο ρίσκο.

Και επανέρχομαι στον κυκλικό κόμβο της Ευαγγελίστριας. Το ζητούμενο ήταν να λυθεί ένα πρόβλημα οδικής ασφάλειας και να εξασφαλισθεί προσβασιμότητα για τους πεζούς, στόχοι οι οποίοι προϋποθέτουν την εκπόνηση μίας μελέτης που θα λαμβάνει υπόψιν τα προς λύση θέματα καθώς και όλες τις παραμέτρους που συντελούν στην ποιότητα της καθημερινής ζωής (κοινωνική, αισθητική και πολιτισμική διάσταση). Εν προκειμένω είναι φανερό ότι είτε δεν υπήρξε σχεδιασμός είτε εάν υπήρξε ήταν πρόχειρος, καθότι η προσέγγιση που υιοθετήθηκε όχι μόνο άφησε άλυτα τα άνω πρακτικά προβλήματα αλλά προσέθεσε έναν όγκο μπετόν που αλλοίωσε εντελώς το περιβάλλον όπου ζούμε.

Ένας πολίτης δικαιούται να βλέπει όμορφα πράγματα όταν βγαίνει από το σπίτι του. Να του φτιάχνουν τη διάθεση. Να κατανοεί και να μπορεί να οικειοποιηθεί τον χώρο της πόλης ως δικό του, ως τόπο στον οποίο ανήκει. Να είναι περήφανος για την πόλη στην οποία ζει. ΟΛΗ την πόλη, όχι μόνο το παλιό λιμάνι και τα διατηρητέα τμήματα. Δικαιούται μια φιλική πόλη.

Σε πόλεις του εξωτερικού ανάλογες παρεμβάσεις αποτελούν αντικείμενο σχεδιασμού προσεκτικού, που σέβεται το δομημένο περιβάλλον, τη φυσιογνωμία των κτισμάτων, τις θεάσεις, τους χρήστες, τα ΑΜΕΑ. Προφανώς δεν απασχόλησε τους εμπνευστές αυτής της λύσης να αντλήσουν ιδέες από αυτά τα παραδείγματα. Κρατούσα λογική και πρακτική είναι η αποφυγή οποιασδήποτε γόνιμης σύγκρισης της Ελλάδας με το εξωτερικό με τη δικαιολογία ότι η Ελλάδα οικοδομήθηκε εξ αρχής στραβά και για αυτό το λόγο θα πρέπει να παραμείνει στραβή για πάντα, χωρίς δεύτερη ευκαιρία. Ως πολίτες του κόσμου οφείλουμε όμως να έχουμε τα μάτια μας και το μυαλό μας ανοιχτά σε όσα θετικά μπορεί αλλού να συμβαίνουν, όχι ασφαλώς για να μιζεριάσουμε ότι εμείς δε θα φτάσουμε εκεί ποτέ, αλλά για να αξιοποιούμε ότι είναι δυνατόν να αξιοποιηθεί προς όφελός μας προσαρμόζοντάς το πάντοτε στα δικά μας δεδομένα.

Επειδή τυχαίνει να έχω εκπαίδευση σε ζητήματα Πολεοδομικού Σχεδιασμού εξηγούμαι πιο συγκεκριμένα αναφορικά με το τι αισθήματα δημιουργεί στους πολίτες αυτή η άνω πάγια πρακτική. Με λύσεις πρόχειρες και απερίσκεπτες, τις οποίες κανείς δεν μπορεί να κατανοήσει, δημιουργείται μια σύγχυση στην συνείδηση των πολιτών, ένα αίσθημα ότι δεν ορίζουν την πόλη τους, που μπορεί να φτάσει ως τον θυμό, την αίσθηση ότι δεν τους λογαριάζουν. Αισθάνονται ότι κάποιος αντί να τους αναβαθμίσει την πόλη, τους την έκανε χειρότερη, ασχημότερη, εχθρική. Η καθημερινή ασχήμια δημιουργεί νεύρα και ένταση, την οποία δεν χρειαζόμαστε. Οι άνθρωποι αισθάνονται ότι έχουν πήξει κυριολεκτικά στο τσιμέντο.

Στα Χανιά έχουμε όλοι καταλάβει σε ποιο βαθμό το αυτοκίνητο μας στερεί ζωτικό χώρο. Θέλουμε πράσινο, θέλουμε δέντρα, θέλουμε ζωτικό χώρο για τους πολίτες, που ασφυκτιούν στο 50 εκατοστών πεζοδρόμιο, θέλουμε φαντασία, χαρά, που να φαίνεται στο περιβάλλον όπου ζούμε και να μας κάνει να το αγαπάμε. Σίγουρα δε μπορούμε να συνδεθούμε με ένα ταψί από τσιμέντο, στρωμένο με τσιμεντόπλακες, που γύρω του στροβιλίζονται αυτοκίνητα. Φοβάμαι ωστόσο ότι πρόκειται δυστυχώς για κατάσταση τετελεσμένη, η οποία ακόμα και αν εκφραστεί η πρόθεση να αναθεωρηθεί και μεταβληθεί, θα αποτελέσει ένα ακόμα από τα γνωστά μας «ουδέν μονιμότερα».

Όμως ως δημότης Χανίων και ως πολίτης δεν θέλω να δεχτώ κάτι τέτοιο. Δεν δέχομαι να αντικρίζω αυτή την εικόνα για τα επόμενα 20 και επιπλέον χρόνια.

Αποτελεί οξύμωρο ότι η υλοποίηση ενός τόσο παλαιικού τύπου έργου, πρόχειρου και αντιαισθητικού, συμπίπτει χρονικά με την ανάληψη καθηκόντων από τη νέα δημοτική αρχή, η οποία εκλέχθηκε με μία σύγχρονη, πολλά υποσχόμενη ατζέντα. Δε μπορώ να γνωρίζω σε ποιο βαθμό εμπλέκεται η νέα δημοτική αρχή στο συγκεκριμένο έργο, η οποία είναι αλήθεια ότι ανέλαβε καθήκοντα προ μηνός, σε κάθε όμως περίπτωση είναι η μόνη αρμόδια να δώσει εξηγήσεις στους δημότες για ποιο λόγο υλοποιήθηκε αυτή η λύση.

Εύχομαι -και ελπίζω να μην είναι ευσεβής πόθος- ότι ακόμα και τώρα υπάρχει κάποια δυνατότητα αλλαγής. Με κάθε καλή διάθεση απέναντι στη νεοεκλεγείσα αρχή, θα παρακαλούσα θερμά το Δήμαρχο Χανίων να επιληφθεί του θέματος για να γίνει κάτι έστω και αργά. Πιστεύω ότι μπορεί η κατάσταση κάπως να επανεξεταστεί, να βελτιωθεί αισθητά, προσφέρομαι δε και εθελοντικά να προτείνω ιδέες βελτιωτικές του υπάρχοντος κατασκευάσματος.

Είναι σημαντικό για τη γειτονιά μας, για την πόλη μας.

Σας ευχαριστώ πολύ.

Με εκτίμηση,

Γ. Κονταξάκης

Αρχιτέκτων Μηχανικός Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου

Master στον πολεοδομικό σχεδιασμό και βιώσιμη ανάπτυξη – Ecole Nationale Supérieure d’Architecture de Paris – La Villette

κάτοικος περιοχής Χαλέπας