Eνα από τα πρώτα προβλήματα που εξαρχής προέκυψαν με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ ήταν η απόλυτη αδυναμία των “12” που την ενέκριναν να προφέρουν το όνομα αυτής της όχι και τόσο διάσημης ολλανδικής πόλης κατά τον ίδιο τρόπο. Άλλοι την έλεγαν Μαστρίτ, άλλοι Μάστριτ, άλλοι Μαστρίχτ, άλλοι Μααστρίτ, εμείς Μάαστριχτ και πάει λέγοντας.
Εικοσιπέντε χρόνια αργότερα είναι ωστόσο σαφές ότι η Συνθήκη του Μάαστριχτ υπήρξε πρωτίστως μια πολιτική κακοφωνία. Κάτι που εξαρχής άλλωστε διέγνωσε ο τότε πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζακ Ντελόρ, ο οποίος την χαρακτήριζε ανάπηρη, αφού όπως συνήθιζε να λέει, έχει μόνο ένα πόδι – το νομισματικό, ενώ της λείπει το άλλο, αυτό της οικονομικής διακυβέρνησης της Ευρώπης.
Σήμερα, και με αφορμή το προ ετών ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης, η αναπηρία αυτή επιχειρείται να αντιμετωπιστεί με διάφορους κανόνες αυθυποβολής και προγράμματα πειθαναγκασμού στη δημοσιονομική πειθαρχία, η αποτελεσματικότητα των οποίων δεν έχει ακόμη αποδειχθεί. Άλλωστε η οικονομική διακυβέρνηση της Ευρώπης είναι κάτι πολύ ευρύτερο από τη δημοσιονομική πειθαρχία.
Το πρόβλημα της δημοσιονομικής πειθαρχίας ήταν πάντως το βασικό ζητούμενο της συνόδου κορυφής που έγινε το 1992 στο Μάαστριχτ και η οποία οδήγησε στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση και στο ευρώ.
Η Γερμανία απαιτούσε εξαρχής οι χώρες της ευρωζώνης να έχουν υποχρεωτικά δημόσιο χρέος κατώτερο του 60% του ΑΕΠ τους και απαιτήθηκαν πολύωρες συζητήσεις για να δεχτεί ότι επιτρέπεται σε χώρα του ευρώ να έχει χρέος ανώτερο αυτού του ορίου. Αρκεί βεβαίως να λαμβάνει μέτρα ώστε σταδιακώς να το μειώνει.
Λίγα χρόνια αργότερα η Γερμανία και η Γαλλία ήταν οι πρώτες χώρες που παραβίασαν τα επιτρεπτά από τη Συνθήκη του Μάαστριχτ δημοσιονομικά όρια. Απέφυγαν ωστόσο την επιβολή των κυρώσεων που αυτή προβλέπει ερμηνεύοντάς την όσο πιο διασταλτικά ήταν εφικτό και κάνοντας χρήση όλων των παραθύρων που διέθετε ο μηχανισμός λήψεως των αποφάσεων στο Συμβούλιο υπουργών της ΕΕ.
Σήμερα, με διάφορα «φαντάσματα» να απειλούν την Ευρώπη, οι διαθέσεις για εορτασμούς των 25ων γενεθλίων της Συνθήκης που ομολογουμένως άλλαξε τη μορφή και το περιεχόμενο του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, ήταν μάλλον περιορισμένες τόσο στις Βρυξέλλες όσο και στις άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Άλλωστε οι μόνοι εκ του ασφαλούς ωφελημένοι είναι οι κάτοικοι του Μάαστριχτ, που υπό κανονικές συνθήκες ελάχιστοι θα γνώριζαν το δύσκολο όνομα της πόλης τους και την οποία -λόγω της Συνθήκης – επισκέπτονται όλο και περισσότεροι τουρίστες. Ανάμεσα τους και πολλοί Αμερικανοί που θέλουν να δουν το μέρος στο οποίο υπεγράφη … «η ανακωχή», ή τέλος πάντων κάτι τέτοιο.
* O Μανώλης Σπινθουράκης είναι ανταποκριτής του ΑΠΕ-ΜΠΕ στις Βρυξέλλες
