Η καντάδα στα Χανιά τον 20ο αιώνα, όπως έχει προαναφερθεί (Χ.Ν.», Α. Αλιγιζάκης, «Η καντάδα στα Χανιά τον 20 αιώνα», 15/8/2018), το πρώτο μισό του 20ου αιώνα δεν ήταν ιδιαίτερα ευπρόσδεκτη, με εξαίρεση τη συνοικία της Νέας Χώρας. Αιτίες ήταν τα κοινωνικά ήθη και η επικράτηση του ριζίτικου ως μελικής έκφρασης. Τις δεκαετίες 1950 και 1960 υπήρξε άνθηση της καντάδας στην πόλη με τραγούδια της μόδας εκείνης της εποχής (Σογιούλ, Μαρούδας, κ.λπ.), ενώ τη δεκαετία του 1970, λόγω της εμπορευματοποίησης και της τουριστικής ανάπτυξης, σταμάτησε αυτή η μουσική έκφραση.
Ενδιαφέρουσα είναι η σύγκριση με την καντάδα στην Επαρχία Βιάννου, μια σχεδόν άγνωστη κρητική γωνιά για τους Χανιώτες. Ήδη από το 1910 γίνονταν καντάδες, όπως αναφέρει ο αείμνηστος Μανώλης Στρατάκης, όταν δυο θείοι του έκαναν καντάδα, καθώς φοβόταν ότι η πτώση του κομήτη Χάλλεϋ θα σήμανε το τέλος της γης. Καντάδες γίνονταν και στο γλέντι αποχαιρετισμού των νέων που κατατάσσονταν στο στρατό, όπως το 1922 κατά τη Μικρασιατική Καταστροφή. Εκτός από τις προαναφερόμενες καντάδες της παρέας, όμως, γίνονταν και ερωτικές καντάδες, καθώς αυτές ήταν ο βασικός και επιτρεπτός από τα αυστηρά κοινωνικά ήθη της εποχής τρόπος έκφρασης ερωτικών συναισθημάτων της νεολαίας. Πολλές ευτράπελες ιστορίες με ερωτικές καντάδες σώζονται τόσο από την προφορική παράδοση όσο και στις εφημερίδες «Βιαννίτικα Νέα» (1976-2002), «Ηχώ της Βιάννου» (2006-2020), καθώς και στο περιοδικό «Βιαννίτικες Ρίζες» (2008-2012). Χαρακτηριστικά παραδείγματα, ήταν η καντάδα των μεθυσμένων-ερωτευμένων που παραλίγο να πνιγούν σε ένα ορμητικό χείμαρρο, ο βραχύσωμος κανταδόρος, ο οποίος με το πέρας της καντάδας ανέβηκε στην πλάτη ενός γαϊδάρου για να δώσει το λουλούδι στην εκλεκτή της καρδιάς του, η απειλή για μπάνιο με φετσόλαδα (παλιό χρησιμοποιημένο λάδι) ενοχλημένης μητέρας μετά την ερωτικά καντάδα που έγινε στη θυγατέρα της από νέο συγχωριανό που δεν ήταν της αρεσκείας της, κ.ά. Καντάδες μπορούσαν να γίνουν και με τις «σειράδες», δηλαδή μαντινάδες που λέγονταν με ή χωρίς αντίλογο. Ο αντίλογος μπορούσε να είναι είτε από τον ίδιο κανταδόρο είτε από τη γυναίκα, η οποία απαντούσε στον ερωτευμένο νέο.
Οι Βιαννίτες, άνθρωποι προοδευτικοί με αστείρευτο χιούμορ, δεν σταμάτησαν την καντάδα, ακόμα και τη δεκαετία του 1970 που ουσιαστικά σταμάτησαν σε όλη την Κρήτη. Παλιοί κανταδόροι με τη συμμετοχή νέων οργάνωσαν τις «αμετακίνητες» καντάδες στην Άνω Βιάννο, δηλαδή δημόσιες καντάδες από χορωδία σε κεντρικά σημεία του χωριού που ακούγονταν από όλους τους κατοίκους.
Πηγές
Αλιγιζάκης Α., «Βιαννίτικα πολιτισμικά σκιρτήματα τον 20ο και 21ο αιώνα», Ηράκλειο 2019.
*Ο κ. Αγησίλαος Κ. Αλιγιζάκης είναι ιατρός ορθοπεδικός, πολιτισμολόγος
Οι ” Φεγγαροβραδιές στην Βιάννο” είναι πολύ σημαντική σειρά παραδοσιακών τραγουδιών της Βιάννου!