Πληθωρισμός είναι η αύξηση του όγκου του χρήματος και των πιστώσεων σε σχέση με τα διαθέσιμα αγαθά. Αντίθετα ο αποπληθωρισμός είναι η μείωση του όγκου του χρήματος και των πιστώσεων σε σχέση με τα διαθέσιμα αγαθά. Όταν ο όγκος του χρήματος και των πιστώσεων μειώνεται σε σχέση με τον όγκο των διαθέσιμων αγαθών, η σχετική αξία κάθε μονάδας χρήματος αυξάνει κάνοντας τις τιμές των αγαθών γενικά να μειώνονται. Οι μειώσεις των τιμών συμβαίνουν ταυτόχρονα στα αγαθά και στις επενδύσεις.
Εν μέρει ο αποπληθωρισμός χαρακτηρίζεται από επίμονη, παρατεταμένη και βαθιά μείωση της επιθυμίας και της ικανότητας των ανθρώπων να δανειστούν και να δανείσουν. Η παραγωγή χαρακτηρίζεται από επίμονη, παρατεταμένη και βαθιά μείωση της. Από τη στιγμή που η μείωση της παραγωγής μειώνει την ικανότητα των δανειζόμενων να αποπληρώσουν τα δάνεια τους, τα μειωμένα εισοδήματα τροφοδοτούν τον αποπληθωρισμό. Από τη στιγμή που η μείωση των πιστώσεων μειώνει τις νέες επενδύσεις, ο αποπληθωρισμός τροφοδοτεί τη στασιμότητα ή την ύφεση της οικονομίας. Επειδή η πίστωση και η παραγωγή τροφοδοτούν τις αξίες των επενδύσεων, οι τιμές αυτές μειώνονται σε ένα περιβάλλον αποπληθωριστικής ύφεσης. Καθώς οι αξίες των επενδύσεων μειώνονται, οι άνθρωποι χάνουν πλούτο, ο οποίος μειώνει την ικανότητα να δανείσουν, να εξυπηρετήσουν τα δάνεια τους και να υποστηρίξουν την παραγωγή. Το τελικό αποτέλεσμα του αποπληθωρισμού είναι η μείωση της προσφοράς χρήματος και πίστωσης με αποτέλεσμα την οικονομική καταστροφή πολλών επιχειρήσεων και νοικοκυριών. Αλλά και τα ίδια τα κράτη χάνουν σημαντικά έσοδα από τους φόρους και τις εισφορές. Την κατάσταση αυτή την έζησε η χώρα μας μετά το 2009 για μια δεκαετία.
Στην Κίνα οι αριθμοί δείχνουν πτώση στις τιμές καταναλωτή. Είναι η πρώτη τέτοια πτώση τα τελευταία τρία χρόνια. Ο Δείκτης Τιμών Καταναλωτή του περασμένου μήνα μειώθηκε κατά 0,3% σε ετήσια βάση, που σημαίνει ότι είναι 0,3% μικρότερος από πέρυσι. Ο Δείκτης Τιμών Καταναλωτή είναι ένα μέτρο του πληθωρισμού μας λέει πώς τιμολογούνται τα καταναλωτικά αγαθά που αγοράζουμε ή χρησιμοποιούμε καθημερινά όπως τα τρόφιμα, η ενέργεια κλπ. Πτώση εμφανίστηκε και στις τιμές παραγωγής των εργοστασίων η οποία θα επηρεάσει τις χρηματιστηριακές τιμές των μετοχών και τις επενδύσεις.
Ο αποπληθωρισμός απαιτεί ως προϋπόθεση για να εμφανιστεί, μια γενική πιστωτική επέκταση στην κοινωνία τα προηγούμενα έτη. Οι πιστώσεις πράγματι αυξήθηκαν υπέρμετρα τα τελευταία χρόνια με τεράστιες επενδύσεις κατά μήκος των «Δρόμων του Μεταξιού», αρκετές από τις οποίες ήταν «φαραωνικών» διαστάσεων και αμφίβολης οικονομικής βιωσιμότητας. Έτσι η Κίνα οδηγείται στον αποπληθωρισμό. Συμβαίνει αυτό ακριβώς που συνέβη και στην οικονομία της Ιαπωνίας πριν 30 χρόνια, όπως είχαμε πρόβλεψη σε προηγούμενα άρθρα μας.
Οι τιμές πέφτουν στην Κίνα και αυτό είναι άσχημο νέο για την κινεζική οικονομία. Όταν μια οικονομία «ξεφουσκώνει», οι πάντες υφίσταται τις συνέπειες της πτώσης των τιμών, γιατί οι άνθρωποι δαπανούν λιγότερα χρήματα. Οι πτώσεις των τιμών επηρεάζουν τα εργοστάσια παραγωγής, καθώς πωλούν λιγότερα αγαθά. Αυτό θα επηρεάσει τις θέσεις εργασίας, η μειωμένη ζήτηση και μειωμένη παραγωγή θα οδηγήσει τις επιχειρήσεις σε απολύσεις. Θα αποτραπούν νέες επενδύσεις, πράγμα το οποίο οδηγεί σε μεγαλύτερες μακροχρόνιες απώλειες στην οικονομία.
Όταν η κινεζική οικονομία συρρικνώνεται, θα επηρεαστεί και ο υπόλοιπος κόσμος γιατί η Κίνα είναι μεγάλη οικονομία, είναι επίσης σημαντικός εισαγωγέας, είναι η μεγαλύτερη αγορά στον κόσμο για ενέργεια, για πρώτες ύλες και για τρόφιμα. Ο αποπληθωρισμός στην Κίνα θα σημαίνει πτώση σε όλες αυτές τις παραγγελίες για εισαγωγές. Οι Κινέζοι θα εισάγουν λιγότερα αγαθά. Οι επιχειρήσεις των χώρων που εξαρτώνται από τις εισαγωγές της Κίνας θα νιώσουν τον αντίκτυπο και θα πρέπει να ψάξουν για άλλους αγοραστές.
Ο αποπληθωρισμός της Κίνας δεν συνέβη ξαφνικά, αλλά βρίσκεται σε εξέλιξη από την αρχή του έτος όταν η Κίνα έθεσε ως στόχο να κρατήσει τον πληθωρισμό στο 3% αλλά απέτυχε.
Ο πληθωρισμός έχει πέσει σε αρνητικό έδαφος, η κυβέρνηση προσπάθησε επίσης να δώσει κάποια κίνητρα, μειώνοντας τα επιτόκια, αλλά και φορολογικά κίνητρα στις επιχειρήσεις, τα οποία όμως φαίνονται ότι δεν αποδίδουν.
Οι επενδύσεις έχουν πέσει σε χαμηλό 25 ετών, ελάχιστα ξένα κεφάλαια επενδύονται πλέον. Οι κινεζικές μετοχές και η αγορά είναι επίσης απρόβλεπτες. Φαίνεται ότι η Κίνα έχει χάσει την αναπτυξιακή ορμή της και το πιο σημαντικό είναι ότι η Κίνα έχει χάσει την εμπιστοσύνη της στον κόσμο. Αυτό έχει ως συνέπεια την αποσύνδεση πολλών επιχειρήσεων από την αγορά της Κίνας κυρίως με την μεταφορά των εγκαταστάσεων παραγωγής στην Ινδία και σε άλλες ασιατικές χώρες για να διαφοροποιηθούν οι αλυσίδες εφοδιασμού. Η τάση της αποσύνδεσης από την οικονομία της Κίνας θα ενταθεί, καθώς πολλές χώρες πλέον αναζητούν ενεργειακή και επισιτιστική ασφάλεια, αλλά και επάρκεια σε στρατηγικής σημασίας, αγαθά και υπηρεσίες για την ασφάλεια των χωρών τους.
Καθώς η διαπολιτισμική διαμάχη μεταξύ των ελευθέρων δημοκρατικών χωρών με τις απολυταρχικές χώρες διαφαίνεται ολοένα και περισσότερο, θα υπάρξουν σημαντικές ανακατατάξεις στην παγκόσμια σκακιέρα των οικονομικών και γεωπολιτικών στρατηγικών. Οι νέες τεχνολογίες θα παίξουν ένα σημαντικό ρόλο σε αυτές τις αλλαγές. Οι χώρες που θα έχουν την πρωτοπορία στην τεχνητή νοημοσύνη, στην τρισδιάστατη εκτύπωση, στα νέα υλικά, στη βιοτεχνολογία, στην κβαντική υπολογιστική κλπ., θα έχουν το προβάδισμα στην χάραξη των νέων στρατηγικών και στην ισχυροποίηση των χωρών τους. Το μεγάλο όμως πρόβλημα που θα απασχολήσει όλες τις χώρες θα είναι η εξασφάλιση πηγών ενέργειας φιλικών προς το περιβάλλον αλλά οικονομικά υποφερτών για τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Όποιες χώρες λύσουν αυτό το πρόβλημα θα «αμειφθούν» αναλόγως. Χωρίς φθηνή ενέργεια δεν μπορούν να επιβιώσουν τα νοικοκυριά, ούτε οι μικρές επιχειρήσεις αλλά και ούτε η οικονομία μιας χώρας μπορεί να αναπτυχθεί. Καθώς το 2024 είναι η κορυφή ενός 28 έτους ανοδικού οικονομικού κύκλου, όλο και περισσότερα προβλήματα θα εμφανίζονται στον κόσμο. Σε συνδυασμό με την εμφάνιση ολοένα και περισσότερων φυσικών καταστροφών, απαιτούνται πολύ δυνατές ηγεσίες για να οδηγήσουν τους λαούς με ασφάλεια μέσα από τις αναταράξεις των επόμενων 2-3 δεκαετιών.
*Ο Γιώργος Ατσαλάκης είναι Οικονομολόγος, Αναπληρωτής Καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης, Εργαστήριο Ανάλυσης Δεδομένων και Πρόβλεψης
