Ζωή Μητσοτάκη,
Συγγραφέας διετέλεσε μέλος και Πρόεδρος του Λυκείου Ελληνίδων (1973-2013) και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου και της εκτελεστικής επιτροπής 2000-2015. Μελετήτρια της παράδοσης και της ιστορίας της Κρήτης με πλείστες όσες δημοσιεύσεις.
Eκδόσεις: ‘’ΕΘΝΙΚΟΝ
ΙΔΡΥΜΑ ΕΡΕΥΝΩΝ & ΜΕΛΕΤΩΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ Κ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ, ΧΑΝΙΑ 2017
Επιμέλεια: Ελένη Κεχαγιόγλου
Χαιρετισμός στις εκδόσεις από τον Γενικό Διευθυντή Νίκο Παπαδάκη
Πρόλογος της Ζωής Μητσοτάκη
Εισαγωγή: Έλενα Φλωρεντίνη
Στην πορεία αυτής της ζωής, η αείμνηστη συγγραφέας Ζωή Μητσοτάκη, αναδεικνύει τη δυναμική προσωπικότητα, γόνο μιας από τις πλουσιότερες οικογένειες της Ελληνικής παροικίας του Λονδίνου, και μοναχοκόρη του Ιωάννη και της Βιργινίας Σκυλίτση.
Mιας σπουδαίας Ελληνίδας της διασποράς, μεγαλωμένης και σπουδαγμένης στην κραταιά Αγγλία του 19ου αιώνα που ήταν ευπρόσδεκτη σε όλα τα ευρωπαϊκά σαλόνια εκείνης της εποχής με υψηλές γνωριμίες σε όλη την Ευρώπη.
Ώσπου κάποτε, μέσα σ’ αυτούς τους κύκλους συναντήθηκε με τον Ελευθέριο Βενιζέλο και συνέδεσε τη μοίρα της μαζί του με τον γάμο τους το 1921. Στα 48 της χρόνια ……
Eνα βιβλίο σοβαρού ενδιαφέροντος που πρέπει να διαβαστεί ευρύτατα στα Χανιά, σ΄όλη την Κρήτη, στην Ελλάδα και ιδιαίτερα στους κύκλους της κρητικής ομογένειας σε όλο τον κόσμο.
ΕΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΙ ΠΟΥ ΜΑΣ ΚΛΗΡΟΔΟΤΗΣΕ Η ΠΡΟΩΡΑ ΧΑΜΕΝΗ ΖΩΗ ΕΛ. ΜΗΤΣΟΤΑΚΗ
Ένα εξαιρετικά πολύτιμο βιβλίο έγραψε η Ζωή Ελ. Μητσοτάκη πριν φύγει από τη ζωή, ανάμεσα στις πολλές συγγραφικές της καταθέσεις. Η Ζωή Μητσοτάκη το γένος Γαλιάτσου, ήταν η δεύτερη κόρη του υφασματέμπορου των Χανίων Γαλιάτσου. Είχε ένα ωραίο αστικό σπίτι της εποχής στα Πευκάκια της Νέας Χώρας. Οι οικογένειές μας συνδέονταν στενά. Γνώριζα τη μεγαλύτερη αδελφή της Φωφώ περισσότερο από τη μικρότερη Ζωή, η οποία ήταν πιο στοχαστική και πάντα πιο χαρούμενη.
ΜΙΑ ΖΩΗ ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΗ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ
Χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς της που τα διατήρησε με ιδιαίτερη χάρη τόσο ως νέα πριν από το γάμο της όσο και μετά από αυτόν που έγινε σύζυγος του αξιόλογου νέου, ιατρού του Ελευθερίου Μητσοτάκη, αδελφού του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη και απέκτησαν δύο κόρες. Έχασε όμως νωρίς τον σύζυγό της και αφοσιώθηκε στην ανατροφή, την πρόοδο και την αποκατάσταση των θυγατέρων της. Όμως παράλληλα ασχολήθηκε με έργα πολιτιστικά και πνευματικές δραστηριότητες στην πόλη μας με ουσιαστική εξέλιξη πολλών δραστηριοτήτων κυρίως στο Λύκειο Ελληνίδων στα Χανιά. Από το 1973 διετέλεσε Πρόεδρός του το 1950 έως και την αποβίωσή της, Επίσης διετέλεσε μέλος του διοικητικού συμβουλίου και της εκτελεστικής επιτροπής του εθνικού ιδρύματος ερευνών και μελετών Ελευθέριος Βενιζέλος (2001-2013). Ασχολήθηκε συστηματικά με τη μελέτη της παράδοσης και της ιστορίας της Κρήτης με πλούσιο συγγραφικό έργο, συμμετείχε σε πολλά συνέδρια κυρίως σε θέματα παράλληλα με ομιλίες σε θέματα κρητικού ενδιαφέροντος.
ΟΙ ΣΥΓΚΥΡΙΕΣ ΓΙΑ ΝΑ ΓΙΝΕΙ Η ΕΛΕΝΑ ΣΚΥΛΙΤΣΗ, ΕΛΕΝΑ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ
Το τελευταίο βιβλίο που κατέθεσε, ήταν η πορεία μιας ζωής, με τίτλο: Η ΚΥΡΙΑ ΕΛΕΝΑ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ. Ο τίτλος είναι ελκυστικός για την προσωπικότητα και την ουσιαστικότητα μιας από τις πλούσιες κυρίες και σημαντικές προσωπικότητες, με ιδιαίτερη πνευματική μόρφωση για να είναι περιζήτητη στα σαλόνια της μεγαλοαστικής Ευρώπης, ανατολής και Αμερικής αλλά και στα πολιτιστικά κέντρα της εποχής της.
Πέρα όμως από αυτή την διεθνή εκτίμηση, εκείνη δεν την λογάριαζε ως σκοπό ζωής αλλά ως κάποιο πλαίσιο για να αναδείξει το μεγάλο πνευματικό, πολιτισμικό και κοινωνικό σκοπό της ζωής της. Σκοπό τον οποίο ανάδειξε ως δεύτερη σύζυγος του διαπρεπούς Έλληνα πολιτικού ηγέτη του Ελευθερίου Βενιζέλου.
ΕΝΑ ΑΚΟΜΗ ΒΙΒΛΙΟ, ΒΙΒΛΙΟ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΑ ΠΟΛΛΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΗ ΤΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΕΝΑ
Τη μεγάλη προσωπικότητα της Έλενας Σκυλίτση πριν και μετά τον Βενιζέλο ως σύζυγος, ανέλαβε να αναδείξει, με διερεύνηση και μελέτη αυθεντικών πηγών, η Ζωή Ελ. Μητσοτάκη. Για να αποτελέσει αυτό το βιβλίο της ένα πολύτιμο κόσμημα στη μεγάλη συλλογή των σπουδαίων βιβλίων που έχει εκδώσει το ίδρυμα μελετών και ερευνών Ελευθέριος Βενιζέλος, για όλες τις δοξαστικές και αποδοξαστικές ώρες, μέρες, χρόνους του μεγάλου πολιτικού ηγέτη της Κρήτης- Ελλάδας, Ελευθερίου Βενιζέλου από τις αρχές της αγωνιστικής δράσης του για απελευθέρωση της Κρήτης, και με την μετέπειτα δράση του με την επανάσταση του Θερίσου και την μετέπειτα διακυβέρνησή της.
ΟΙ ΔΥΟ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΙ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΙ
Για να ανοίξει στη συνέχεια τα λευκά αετίσια ΦΤΕΡΑ του, για τη διακυβέρνηση της μεγάλης Ελληνικής πατρίδας και του ελληνισμού. Γι’ αυτή τη μία ελληνική πατρίδα, του αλυτρωτισμού, ο Βενιζέλος συναντήθηκε δημιουργικά με τον Ελληνισμό της διασποράς της Έλενας Σκυλίτση. Για να είναι δύο οντότητες διαμορφωμένες, μέσα σε δύο διαφορετικούς ελληνισμούς. Όμως, αν και εκ των πραγμάτων είχαν εντελώς διαφορετική νοοτροπία, διαθέτανε τις ίδιες εθνικές αξιώσεις. Για να έχουν, τις ίδιες επιδιώξεις, φήμης και ανάδειξης: για τη δόξα της Ελλάδας. Με κοινό πιστεύω, την πατρίδα. Όταν ο Ελ. Βενιζέλος και η Έλενα Σκυλίτση συναντήθηκαν, εκείνος ήταν στον πιο δύσκολη στιγμή της πολιτικής του σταδιοδρομίας και η Έλενα βρισκόταν στην κορύφωση της ώριμης φιλοδοξίας της. Τα στοιχεία που τους συνέδεαν ήταν η αγάπη εκ μέρους της Έλενας και η ευγένεια και η ευγνωμοσύνη εκ μέρους του Βενιζέλου.
ΜΕ ΜΕΓΑΛΟΠΝΟΟ ΙΔΕΑΛΙΣΜΟ Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΥΛΗΣ ΣΕ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΜΕ ΤΟ ΜΕΓΑΛΟΠΝΟΟ ΙΔΕΑΛΙΣΜΟ
Για να διερωτηθεί η συγγραφέας γράφοντας: αυτή η συνάντηση ήταν ευκαιρία ή σύμπτωση; Για να αποφανθεί ότι: ‘’Συναντήθηκαν: εκείνος με τη δύναμη της ύλης και εκείνη με την πυρά της φλόγας. Δηλαδή, η σιγουριά του ρεαλισμού με τον μεγαλόπνοο ιδεαλισμό. Ο ορθολογισμός με τη σύνεση της ωριμότητας, χωρίς να αλλάξει κανενός η νοοτροπία. Μέσα από δυο ανθρώπους και δυο κόσμους, πραγματικά διαφορετικούς. Ο κόσμος του Έλληνα Κρητικού και ο κόσμος μιας Ευρωπαίας Ελληνίδας, Μια αριστοκράτισσα μοναχοθυγατέρα εγγλέζικης πουριτανικής ανατροφής, που έζησε ανάμεσα στο Λονδίνο και στο Παρίσι, συντροφιά με μεγάλα πρόσωπα όλων των επιπέδων πριγκιπισσών λόγω της διπλωματίας και με ισχυρούς οικονομικούς παράγοντες, τόσο ομογενείς, όσο και ξένους.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ 1910 ΣΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ, Η ΕΛΕΝΑ ΠΡΩΤΟΘΑΥΜΑΣΕ ΤΟΝ ΒΕΝΙΖΕΛΟ
Βασικά και αυτό το γεγονός ήταν σημαντικό. Οι γονείς της και η ευρύτερη οικογένειά της ανήκαν στον οικονομικά ανθηρό Ελληνισμό της διασποράς που αγαπούσε και τιμούσε τον καταγωγή του. Με συνειδητή του μέριμνα να αποτελεί η στήριξη της πατρίδας στις δύσκολες συνθήκες του 19ου αιώνα και των αρχών του εικοστού’’. Η Έλενα Σκυλίτση όπου αν βρίσκεται, όπου κι αν ζούσε εκτιμούσε και σεβόταν τις αρετές των εκτός Ελλάδας Ελλήνων, των Ελλήνων του κόσμου, Στην Έλενα συνυπήρχαν η Ευρωπαϊκή νοοτροπία και οι ρίζες του Ελληνισμού της διασποράς που συντηρεί ευλαβικά τη σχέση του, με τη χώρα της καταγωγής του.
Για να γράψει στο βιβλίο της με τίτλο: ‘’Η ΚΥΡΙΑ ΕΛΕΝΑ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ-η πορεία μιας ζωής’’ η Ζωή Μητσοτάκη, ότι η Έλενα πρωτοσυγκινήθηκε με βαθύ συγκλονισμό όταν διάβασε τα φλογερά λόγια του Ελ. Βενιζέλου που αναφερόταν στην πατρίδα, στον πρώτο του λόγο εκτός Κρήτης στην πλατεία Συντάγματος στην Αθήνα, το Σεπτέμβριο του 1910.
ΜΕΤΑ ΔΥΟ ΧΡΟΝΙΑ Η ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΑΠΟ ΚΟΝΤΑ
Αυτή η ιστορική πρώτη ομιλία του Βενιζέλου σύμφωνα με τη μαρτυρία της Έλενας, η δημόσια αυτή εμφάνιση του Βενιζέλου, υπήρξε καθοριστική για τον τρόπο που τον έβλεπε εκείνη στη σημαντική μαρτυρία της με γραπτή μαρτυρία της που έλεγε: ‘’Στο Λονδίνο όπου ευρισκόμουν με τη μητέρα μου, διάβασα έναν σημαντικό λόγο που είχε εκφωνήσει στην Αθήνα ο Ελ. Βενιζέλος, με θέμα την εσωτερική πολιτική. Η δομή του λόγου του ήταν ρωμαλέα, η σκέψη τόσο ευγενική και ανώτερη που συνάρπασε, χωρίς το μαγνητισμό της παρουσίας του’’.
Όμως η γνωριμία του έγινε μετά δύο χρόνια, δια ζώσης…
‘’Το 1912 ο Βενιζέλος ήρθε στο Λονδίνο για να διαπραγματευθεί το Βαλκανικό Σύμφωνο. Μου τον σύστησαν στην Ελληνική παροικία…
Ο άνθρωπος ανταποκρινόταν στην εικόνα που είχα σχηματίσει διαβάζοντας το λόγο του: ήταν σαφής, δυναμικός από ευγενική γενιά…’’
ΔΕΝ ΑΝΑΛΟΓΙΖΟΤΑΝ Η ΕΛΕΝΑ ΤΙ ΘΑ ΕΦΕΡΝΕ ΣΤΗ ΖΩΗ ΤΗΣ Ο ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ ΑΛΛΑ ΤΟ ΘΑ ΠΡΟΣΕΦΕΡΕ ΕΚΕΙΝΗ ΣΤΗ ΔΙΚΗ ΤΟΥ
‘’Το απόγευμα επισκέφθηκε τη μητέρα μου, έμεινε είκοσι λεπτά και τον είδα για λίγο […]. Ανησυχούσα, μήπως αντιληφθεί τα αισθήματά μου κι αυτό με έκανε ακόμα πιο προσεκτική’’. Τότε άρχισε η Έλενα να αυτοπροβληματίζεται, όπως σημειώνει στις αυτοβιογραφικές αναμνήσεις: Λέει: ‘’Έμπαινα στη θέση του Βενιζέλου και όχι στη δική μου. Δεν αναλογιζόμουν τι θα έφερνε στη ζωή μου αλλά τι θα πρόσφερα εγώ στη δική του […]. Ήταν χήρος, είχε δυο μεγάλους γιους και ζούσε για την πολιτική […] το πάθος με παρακινούσε να αφήσω τον εαυτό μου να παρασυρθεί, χωρίς να υπολογίσω τις συνέπειες και τις εμπλοκές..’’ . Η λογική με προειδοποιούσε :’’Θα αντέξεις την αλλαγή της ζωής, την αλλαγή του τόπου; Εσύ που γεννήθηκες στη στερεά θεμελιωμένη Αγγλία πως θα αντιδράσεις στην τρικυμισμένη, πολύμορφη ανατολή;’’ (Στο επόμενο η συνέχεια, το θαυμάσιο βιβλίο της αείμνηστης Ζωής Μητσοτάκη, το γένος Γαλιάτσου).
ΜΙΑ ΖΩΗ ΔΙΟΛΟΥ… ΜΠΑΝΑΛ
Το αξιολογότατο βιβλίο γραμμένο με οίστρο, προσοχή, διακριτικότητα και σύνεση – κάνει αναφορά στα περισσότερα βιβλία από τα παλιότερα και είναι εμπλουτισμένο με δικά της στοιχεία –κυρίως τις επιστολές Βενιζέλου και Έλενας, που αποτελούν μία πολύτιμη κατάθεση για τη ζωή των δύο διασήμων αυτών ανθρώπων, που η συγγραφέας –όπως η Ζωή- σέβονται τις ανθρώπινες αξίες αλλά και αδυναμίες – στο ανθρωπιστικό πλαίσιο της ζωής τους – όπως, συμβαίνει και με τους κοινούς ανθρώπους. Το βιβλίο αποτελείται από τέσσερα μέρη, τα εξής:
1. Μέρος Α’ Η Έλενα πριν το Βενιζέλο
2. Μέρος Β’ Η Έλενα μαζί με το Βενιζέλο
3. Η Έλενα χωρίς το Βενιζέλο
4. Ευεργεσίες της και
Παράρτημα με την αλληλογραφία Ελ. Βενιζέλου – Έλενας με χαιρετισμό στην έκδοση του βιβλίου από τον Γενικό Διευθυντή του Ιδρύματος Νικόλαο Παπαδάκη και σημείωμα της επιμελήτριας με τίτλο: ‘’Μια ζωή διόλου μπανάλ’’.
(στο επόμενο
το δεύτερο κείμενο)
