Οι κόκκινες βασίλισσες

Μόνο τυχαία δεν είναι η αφιέρωση του Λέθεμ: Για τον πατέρα μου, στα ογδόντα.
Την ιστορία, λένε, τη γράφουνε οι νικητές, ή την επιβάλλουν, διορθώνουν άλλοι. Αν όμως αυτό αποτελεί το μεγάλο κάδρο, την κυρίαρχη διήγηση, κανείς δεν μπορεί να κλείσει τα μάτια απέναντι στις μικρές, ατομικές ιστορίες, που προσθέτουν πινελιές διαφορετικότητας στον ομοιόμορφο, εκ του μακρόθεν, καμβά. Ο Λέθεμ, ο σπουδαίος αυτός Αμερικανός συγγραφέας, επιθυμεί να συνθέσει την εικόνα μιας λιγότερη γνωστής πλευράς της σύγχρονης αμερικανικής ιστορίας, εκείνης των πολιτικών αγώνων και της αντίστασης, ξεκινώντας από το κομμουνιστικό κίνημα της δεκαετίας του ’30 και φτάνοντας μέχρι το σήμερα και το κίνημα Occupy. Και ως σπουδαίος συγγραφέας, ο Λέθεμ ξέρει πως η σύνθεση της μεγάλης εικόνας απαιτεί την προσήλωση στο ατομικό, ψηφίδα την ψηφίδα μάς διηγείται, λοιπόν, την ιστορία της Ρόουζ Ζίμερ, η οποία είναι γνωστή ως Κόκκινη Βασίλισσα του Σάνισαϊντ του Κουίνς, και της κόρης της Μίριαμ. Μέσα από την προσωπική ιστορία των ηρωίδων του, τη στάση τους απέναντι στα πράγματα, που ενώνει το προσωπικό με το πολιτικό, επιχειρώντας τα απαραίτητα χρονικά μπρος πίσω, ρίχνει το απαραίτητο φως δίχως απόπειρες -φανερές τουλάχιστον- ηρωοποίησης ή αγιοποίησής τους, απόφαση που θα είχε μάλλον τα αντίθετα αποτελέσματα. Δυο γυναίκες, κυρίως και πρώτιστα δύο άνθρωποι, με πάθος για ζωή, δυναμικές και ανεξάρτητες, γύρω από τις οποίες κινούνται οι ζωές αρκετών αντρών, συζύγων, εραστών, γιών. Και όλα τα παραπάνω με φόντο τη Νέα Υόρκη, μια πόλη που πάλλεται από ζωή, που αφομοιώνει και απορρίπτει στους δικούς της χρόνους, ασκώντας γοητεία ακόμα και αργά το βράδυ στην πλέον κακόφημη γειτονιά της, μια πόλη που σου βγάζει -αν την έχεις μέσα σου βέβαια- την επιθυμία για έναν καλύτερο κόσμο.
Αυτό που επιχειρεί ο Λέθεμ είναι αρκετά φιλόδοξο, για δύο λόγους κυρίως. Πρώτον, για το εύρος της περιόδου την οποία επιθυμεί να καλύψει, και δεύτερον, για το πλήθος των ιστορικών, πολιτικών και κοινωνικών πληροφοριών και γεγονότων, τα οποία περιλαμβάνονται στο μυθιστόρημα, ιδιαίτερα για κάποιον που ζει εκτός Ηνωμένων Πολιτειών (ή και εκτός Νέας Υόρκης ίσως). Τα καταφέρνει σχετικά καλά, στηριζόμενος στην αφηγηματική του δεινότητα, στην ικανότητά του να διαχειριστεί το υλικό που με έρευνα έχει συλλέξει και γνωρίζοντας καλά και εκ των προτέρων την ιστορία που επιθυμεί να διηγηθεί, φροντίζοντας να παραμείνει σταθερός στον τελικό του προορισμό, επιτρέποντας στον εαυτό του μόνο μικρές παρεκκλίσεις κατά την πορεία. Σε ένα πολυφωνικό μυθιστόρημα όπως αυτό είναι αναμενόμενο ο αναγνώστης να ταυτιστεί με κάποιους ήρωες περισσότερο σε σχέση με άλλους, μάλλον εκεί ελοχεύει ο κίνδυνος να χάσει στιγμιαία το ενδιαφέρον του θεωρώντας πως το μυθιστόρημα κάνει κοιλιά -μέρος του ρίσκου που παίρνει εν γνώσει του ο Λέθεμ-, συναίσθημα όμως προσωρινό, το οποίο γρήγορα υποχωρεί καθώς η ιστορία προχωρά, κάνοντας τους γνωστούς της κύκλους.
Το μυθιστόρημα του Λέθεμ είναι μεν απαιτητικό, όμως, στο τέλος, και καθώς οι μέρες από το πέρας της ανάγνωσης περνούν και το συναίσθημα κατακάθεται, αναδεικνύεται πιο ξεκάθαρα το όραμα του συγγραφέα, ενώ οι μορφές των δύο ηρωίδων στέκουν ολοζώντανες στη μνήμη. Ένα μυθιστόρημα που πιο αμερικάνικο δεν γίνεται!