Μια εγκατάσταση του Γ. Μαρκαντωνάκη για τη διεθνή έκθεση “Symbols & Iconic Ruins”
Τρεις πόλεις. Διακρίνει κανείς ένα στοιχείο αρχαϊκό αλλά και κάτι φουτουριστικό σε αυτές. Πόλεις που παραπέμπουν στο παρελθόν μας αλλά και μας αποκαλύπτουν κάτι από το μέλλον μας. Με μια γεωμετρία κυκλομορφική που μαγνητίζει το μάτι και οδηγεί στον πυρήνα του έργου: την κόλαση.
Εκείνη την ημέρα στο εργαστήρι του Χανιώτη εικαστικού καλλιτέχνη Γιάννη Μαρκαντωνάκη ο χρόνος μετρούσε αντίστροφα για τη μεταφορά των τριών εγκαταστάσεων στη διεθνή έκθεση “Sympols & Iconic Ruins” που ήταν προγραμματισμένη στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στην Αθήνα.
Ο Γιάννης Μαρκαντωνάκης μαζί με τον Μιχάλη Μανουσάκη είναι οι μοναδικοί Χανιώτες εικαστικοί που συμμετέχουν στην έκθεση της οποίας τη γενική επιμέλεια έχει ο αρχιτέκτονας και αναπληρωτής καθηγητής της Σχολής Εφαρμοσμένων Τεχνών και Πολιτισμού του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής Παναγιώτης Πάγκαλος και την καλλιτεχνική επιμέλεια ο αρχιτέκτονας και αναπληρωτής καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης του Πολυτεχνείου Κρήτης Δρ. Θανάσης Μουτσόπουλος.
Πίσω στο έργο. Οι πόλεις του Γιάννη Μαρκαντωνάκη είναι εμπνευσμένες από τη “Θεία Κωμωδία” του Δάντη και ειδικότερα την “Κόλαση” του Φλωρεντιανού ποιητή, όπως εξομολογείται ο Χανιώτης δημιουργός.
Στο εργαστήρι βρίσκεται μαζί με τον καλλιτέχνη ο καθηγητής Θεωρίας Λογοτεχνίας και Συγκριτικής Φιλολογίας στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Δημήτρης Αγγελάτος. Υπογραμμίζει το “άχρονο” στοιχείο των τριών πόλεων, εστιάζει στο “υπόγειο” σημείο κάθε πόλης που λειτουργεί ως ο πυρήνας τους. Παρατηρεί τις ανθρωπόμορφες αλλά και συγχρόνως απόκοσμες μορφές που δεσπόζουν, μαζί με το στοιχείο της φωτιάς, μέσα σε αυτούς τους πυρήνες οι οποίοι συνθέτουν την κόλαση.
Μια κόλαση που, όπως σημειώνει ο κ. Αγγελάτος, έρχεται από τα “κάτω” να υπονομεύσει την τάξη και τη συμπαγή ρυμοτομία της υπόλοιπης πόλης.
Το έργο διαρθρώνεται γύρω από θεμελιώδεις αντιθέσεις: τα θερμά χρώματα της κόλασης απέναντι στα ψυχρά που κυριαρχούν στους όγκους των κτηρίων. Το υποχθόνιο στοιχείο της “αταξίας” απέναντι στη στέρεη και άτεγκτη οργάνωση της ρυμοτομίας. Το δαιμονικό στοιχείο απέναντι στην πειθαρχία της γεωμετρίας.
Ωστόσο, οι πόλεις του Γιάννη Μαρκαντωνάκη δεν έχουν μονάχα μία ανάγνωση, όπως παρατηρεί ο κ. Αγγελάτος, αποκαλύπτοντας την άλλη όψη του ίδιου νομίσματος: είναι που σε αντίθεση με τις απρόσωπες πόλεις στα υπόγεια μπορεί να εντοπίσει κανείς τις μόνες μορφές που παραπέμπουν σε άνθρωπο. Είναι που το στοιχείο της “αταξίας” εξεγείρεται μπροστά στη βία της τάξης, της αρμονίας και των υπολογισμένων αναλογιών. Είναι ακόμα που αυτές οι ανατρεπτικές κολάσεις που έχει “φυτέψει” ο καλλιτέχνης μέσα στις εγκαταστάσεις του σηματοδοτούν συγχρόνως και το στοιχείο της αλλαγής και της εξέλιξης των κοινωνιών.
Ο καθένας μπορεί να κάνει τη δική του ανάγνωση, αλλά σε κάθε πάντως περίπτωση οι πόλεις -και κατ’ επέκταση ο ίδιος ο άνθρωπος που τις έφτιαξε- περιέχουν όλα τα παραπάνω στοιχεία.
Η ΕΚΘΕΣΗ
Να σημειώσουμε ότι η διεθνής έκθεση “Sympols & Iconic Ruins” εγκαινιάστηκε την περασμένη Πέμπτη στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στην Αθήνα. Σε αυτή συμμετέχουν 137 καλλιτέχνες, αρχιτέκτονες και θεωρητικοί των τεχνών από την Ελλάδα και το εξωτερικό, παρουσιάζοντας 110 έργα.
Σύμφωνα με τους διοργανωτές της η έκθεση διερευνά τους τρόπους που αντιλαμβανόμαστε και προσεγγίζουμε τα ισχυρά πολιτισμικά σύμβολα, συγκεντρώνοντας υπό ένα κοινό νοηματικό πλαίσιο σύγχρονα έργα τέχνης και αρχιτεκτονικής από σημαντικούς καλλιτέχνες και αρχιτέκτονες από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Πρόκειται για ένα εγχείρημα σύνθεσης διαφορετικών εκδοχών της έννοιας του συμβόλου, μέσα από εκλεκτικές συγγένειες και κοινά χαρακτηριστικά, ανεξάρτητα από το εάν οι πηγές και οι διαδικασίες παραγωγής των συμβόλων διαφέρουν ριζικά μεταξύ τους. Πέρα από τα αυτόνομα έργα, τα οποία σχολιάζουν στοχαστικά τη σχέση της καλλιτεχνικής και αρχιτεκτονικής δημιουργίας με τα σύμβολα, στον κεντρικό κορμό της έκθεσης παρουσιάζονται τρία διακριτά και αλληλένδετα σύνολα: η Ακρόπολη των Αθηνών, η μεταπολεμική αρχιτεκτονική παραγωγή της Κεντρικής Ευρώπης και αναφορές στο Τείχος του Βερολίνου. Όπως αναφέρει ο επιμελητής της έκθεσης Παναγιώτης Πάγκαλος: «Στόχος είναι να δομηθεί ένας ιδιόμορφος διάλογος μεταξύ διαφορετικών ερειπίων με επίκαιρη συμβολική αξία».
Πολλά έργα δημιουργήθηκαν ειδικά για την έκθεση και θα παρουσιαστούν για πρώτη φορά, ενώ θα προβάλλονται ντοκιμαντέρ αρχιτεκτονικής και τέχνης καθώς και σπάνιο υλικό αρχείου. Παράλληλα δημιουργήθηκε και η ψηφιακή εκδοχή της έκθεσης, σε τρισδιάστατη αλληλεπιδραστική απεικόνιση, στα ελληνικά και τα αγγλικά, προκειμένου να είναι προσβάσιμη ψηφιακά στο κοινό.
