Οικείο είναι πλέον το άκουσμα της αραβικής γλώσσας σε κέντρα φιλοξενίας προσφύγων ή σε περιοχές όπου βρίσκονται συγκεντρωμένοι πρόσφυγες από τη Συρία, όπως η Ειδομένη, ο Πειραιάς και τα ελληνικά νησιά. Πόσοι όμως γνωρίζουν την παρουσία μιας ζωντανής κοιτίδας ελληνοφωνίας στην περιοχή της Συρίας που μετρά περισσότερα από εκατό χρόνια ζωής και οι απαρχές της τοποθετούνται χρονικά λίγο μετά από την κρητική επανάσταση;
Hταν τότε, μετά το 1897, που μουσουλμάνοι Κρήτες εκτοπίστηκαν κοντά στα σημερινά σύνορα μεταξύ Λιβάνου και Συρίας κι έπειτα χωρίστηκαν στους κατοίκους της Τρίπολης του Λιβάνου και του Χαμεντίγιε της Συρίας. Ένα ακόμη μεγαλύτερο σύγχρονο μεταναστευτικό κύμα ελληνικής καταγωγής σημειώθηκε μετά τη μικρασιατική καταστροφή του 1922 κι έκτοτε ο ελληνικής καταγωγής πληθυσμός της Συρίας συγκεντρώθηκε στη Δαμασκό και το Χαλέπι, τις δύο μεγαλύτερες πόλεις της χώρας.
Για τις ελληνόφωνες αυτές εστίες στη Συρία μιλά στο ΑΠΕ – ΜΠΕ η αναπληρώτρια καθηγήτρια Κοινωνιογλωσσολογίας του Τμήματος Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Ρούλα Τσοκαλίδου, σήμερα που οι προσφυγικοί πληθυσμοί από τη Συρία βρίσκονται και στην Ελλάδα. «Είναι χρήσιμο να θυμηθούμε ότι ελληνικοί πληθυσμοί βρέθηκαν στο παρελθόν στα εδάφη της Συρίας, ώστε να επιδείξουμε αλληλεγγύη απέναντι στους Σύρους που βρίσκονται σήμερα εδώ» αναφέρει και υπογραμμίζει ότι η αλληλεγγύη αυτή εκδηλώνεται διαρκώς από τον ελληνικό πληθυσμό. «Είναι κάτι που οι πρόσφυγες από τη Συρία αναγνωρίζουν και εκτιμούν. Η αίσθηση που έχω από τη συνομιλία μου μαζί τους είναι ότι ευχαριστούν την Ελλάδα και κατανοούν τη δύσκολη θέση στην οποία βρίσκεται η χώρα οικονομικά και πολιτικά» σημειώνει.
ΤΟ ΚΡΗΤΙΚΟ ΧΩΡΙΟ
Αναφερόμενη, κατ’ αρχάς, στην παρουσία των Κρητών στη Συρία επισημαίνει ότι εγκαταστάθηκαν στο χωριό Χαμεντιέ στο νότιο τμήμα της χώρας. Εκεί οι κάτοικοι μιλούσαν μεταξύ τους μόνο ελληνικά και με τα αραβικά έρχονταν σε πρώτη επαφή στο σχολείο. Οι Κρήτες κάτοικοι του χωριού υπολογίζονται, από τους ίδιους, σε 3.000 στο σύνολο των 5.000 κατοίκων του.
Δήλωναν ότι είχαν πολύ καλές σχέσεις με τους Άραβες συμπατριώτες τους, ενώ διατηρούσαν τη συνείδηση της κρητικής τους καταγωγής, την ελληνική γλώσσα και πολλά από τα έθιμα που μετέφεραν οι πρόγονοί τους από την Κρήτη.
Σε ό,τι αφορά τους ελληνικούς πληθυσμούς που βρέθηκαν στη Συρία μετά τη μικρασιατική καταστροφή η κ. Τσοκαλίδου τονίζει ότι οργανωμένη ελληνική κοινότητα λειτουργούσε στη Δαμασκό, ενώ σχολεία ελληνικών, με αποσπασμένο δάσκαλο από την Ελλάδα, υπήρχαν και στη Δαμασκό και στο Χαλέπι. Με το πέρασμα του χρόνου η ελληνική κοινότητα Χαλεπίου ξεπέρασε αυτή της Δαμασκού καθώς πολλοί ελληνικής καταγωγής κάτοικοι της Δαμασκού μετανάστευσαν αργότερα στην Ελλάδα, σε αναζήτηση εργασίας.
Το 1982, με τη βοήθεια της ελληνικής πρεσβείας και, κυρίως, της εκκλησίας, η ελληνική κοινότητα Χαλεπίου απέκτησε τον δικό της χώρο για μαθήματα ελληνικής γλώσσας, το σχολείο του Προφήτη Ηλία, όπου φοιτούσαν περίπου 50 άτομα.
Στο ελληνικό σχολείο της Δαμασκού διδασκόταν η ελληνική γλώσσα σε περίπου 30 παιδιά.
Επικαλούμενη, άλλωστε, προσωπικές εμπειρίες των ανθρώπων που γνώρισε, ξεχωρίζει ανάμεσά τους τις φράσεις «τα καθημερινά πράγματα τα σκέφτομαι στα κρητικά, αλλά τα επαγγελματικά, τα επιστημονικά στα αραβικά», «είμαι Σύρος από την Κρήτη», «με ενδιαφέρει η Κρήτη», «μιλούμε τα Κρητικά, τα μιλούμε από τους παππούδες μας, απ’ τους πατεράδες μας…».
Είμαι ο πρώτος που είχε ανακαλύψει το χωριό στη Συρία με τους Κρήτες, το Φεβρουάριο του 1964, όταν το επισκέφτηκε για επιδείξεις δύναμης. Βλέπε για παράδειγμα, στο Facebook, τις συνέχειες απο τη βιογραφία μου που έγγραψαν πανεπιαστημιακοί καθηγητές, “ΑΝΤΡΕΑΣ ΣΑΒΒΙΔΗΣ, Ο ΘΡΥΛΙΚΟΣ ΗΡΑΚΛΗΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ”., Σήμεα είχε γραφτεί η 8η συνέχεια. Προφιλ ANDREAS SAVVIDES
7. Η ΑΓΝΩΣΤΗ ΠΟΛΙΧΝΗ ΜΕ ΤΗΝ ΚΡΗΤΙΚΗ ΦΥΛΗ
Ένα βράδυ, μετά που ο Ηρακλής της Κύπρου τελείωσε τις επιδείξεις του, ο ιδιοκτήτης του κινηματογράφου του πρόσφερε 60 αγγλικές λίρες για να κάνει μια παράσταση σε μια παραθαλάσσια πολίχνη νότια της Λατάκιας. Ο Αντρέας δέχτηκε. Όταν έφθασαν στην πολίχνη την άλλη μέρα το απόγευμα, έτυχαν ενθουσιώδους υποδοχής από εκατοντάδες κατοίκους που, προς μεγάλη τους έκπληξη, μιλούσαν όλοι τους ελληνικά με κρητική διάλεκτο. Όπως τους είπαν οι ίδιοι οι κάτοικοι της πολίχνης, οι πρόγονοι τους ήταν από την Κρήτη και οι ίδιοι καμάρωναν για την ελληνική τους καταγωγή. Σαράντα χρόνια αργότερα, κάποιος Έλληνας δημο¬σιογράφος-ιστορικός καμάρωνε στα τηλεοπτικά μέσα ότι ανακάλυψε μια χαμένη Κρητική φυλή σε μια παραθαλάσσια πολίχνη της Συρίας!!! Η πολίχνη και η φυλή αυτή δεν ήταν άλλη από την πολίχνη και τη φυλή που είχε επισκεφτεί ο Αντρέας με τη γυ¬ναίκα του 40 χρόνια νωρίτερα, το 1964.
Το απόγευμα της ίδιας μέρας, μετά που οι πρωταγωνιστές μας έφθασαν στην πολίχνη, έκαναν τον περίπατο τους στους δρόμους της και επισκέπτονταν τα καταστήματα. Σε κάποιο κατάστημα πρόσεξαν ένα υπέροχο χρυσό βραχιόλι με 32 χρυσά νομίσματα. Φαίνε¬ται ότι ήταν κλοπιμαίο ή ότι ο ιδιοκτήτης του καταστήματος δε γνώριζε την πραγματική του αξία διότι ενώ αρχικά τους ζήτησε 2000 δολάρια για να τους το πουλήσει, στο τέλος, μετά από «παζάρεμα», τους το πούλησε μόνο για 300 δολάρια. ο Αντρέας το αγόρασε και το έκανε δώρο στην αγαπημένη του γυναίκα που το φορούσε πάντοτε με καμάρι.
Όπως είχα μάθει από την υπηρέτρια του Αντρέα όταν επισκέφτηκα το σπίτι του, όταν ο Αντρέας και η Αίγλη επέστρεψαν στην Κύπρο πήραν το βραχιόλι σε ένα γνωστό τους χρυσοχόο για να εκτιμήσει την αξία του. Τους είπε ότι και τα 32 νομίσματα ήταν αρχαία χρυσά βυζαντινά και ότι το καθένα στοίχιζε το λιγότερο 100 κυπριακές λίρες. Δυστυχώς, το βραχιόλι με τα χρυσά κωσταντινάτα έλιωσε και έγινε ένα σώμα με άλλα μεταλλικά αντικείμενα μέσα στη φωτιά που επακολούθησε, όταν κατά τη μέρα του προδοτικού πραξικοπήματος το 1974, ελληνικό τανκ χτύπησε και έκαψε με εμπρηστική οβίδα το σπίτι των πρωταγωνιστών μας.
Το βράδυ, μετά την παράσταση, ο Ηρακλής και η γυναίκα του έμειναν σ’ ένα ξενοδοχείο μέχρι την άλλη μέρα το πρωί που επέστρεψαν στη Λατάκια. (Μπορείτε να το δημοσιεύσετε) Είχα επεισκεφτεί το Ρέθυμνο το 1995 μετά τη νίκη μου στους Παγκόσμιους Αγώνες Α&Π στα Ολυμπιακά και μη Ολυμπιακά Αγωνίσματα. Ήλθα στους γάμους του δικηγόρου Γιώργου Δρυγιαννάκη στο Ρέθυμνο, γιου του σύγαμπρου μου Μανώλη Δρυγιαννάκη, μάλιστα τότε είχε γράψει για μένα και τα “Ρεθυμνιωτικα Νέα”. ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΗΡΩΙΚΗ ΚΡΗΤΗ.