Η Κυριακή των Αγίων Πάντων το µνηµείο του Αγνώστου Στρατιώτου της Ορθοδοξίας «νέφος µαρτύρων» αυτούς τους αγνώστους τιµά η Εκκλησία, όσοι «κατά Χριστόν επολιτεύσαντο εν Ινδοίς και Αιγυπτίοις και Άραψι και Μεσοποταµία τε και Φρυγία και τοις άνωθέν του Ευξείνου. Έτι δε και εν πάση τη Εσπερία άχρι και αυτών των Βρεττανικών νήσων, απλώς ειπείν εν Ανατολή και ∆ύσει».
H τελευταία Κυριακή των κινητών εορτών του έτους, είναι αφιερωµένη στους Αγίους Πάντες. Μετά την Ανάσταση, µαζί µε άλλα, ο Ιησούς Χριστός είπε στους Αποστόλους και τα εξής· «Θα λάβετε δύναµη, όταν θα έλθει σ’ εσάς το Άγιο Πνεύµα και θα είσαστε µάρτυρές µου, ως την άκρη της γης». Η Εκκλησία λοιπόν, αφού γιόρτασε τον ερχοµό του Αγίου Πνεύµατος, γιορτάζει, την µνήµη όλων των Αγίων της, που η αγιοσύνη τους είναι καρπός της παρουσίας του Αγίου Πνεύµατος. Για όλους λοιπόν τους Αγίους, που µαρτύρησαν «τον λόγο του Θεού και την µαρτυρία Ιησού», και που δεν είναι λίγοι, άλλα ένα ολόκληρο σύννεφο, για αυτούς θα µιλήσουµε.
Η αγία µας Εκκλησία αφιέρωσε αυτή την Κυριακή, για να τιµήσει όλους τους αγίους της, φανερούς και αφανείς, αποστόλους, µάρτυρες, πατέρες, οµολογητές, ασκητές, λαϊκούς, άνδρες, γυναίκες, παιδιά, ακόµη και νήπια, οι οποίοι διέπρεψαν στην πίστη και στην αρετή. Όρισε δε η εορτή των Αγίων Πάντων να εορτάζεται την εποµένη Κυριακή από της Πεντηκοστής, όχι τυχαία. Η επιδηµία του Αγίου Πνεύµατος στον κόσµο και η ίδρυση της Εκκλησίας δηµιουργούν αγίους. Μόνο δια του Αγίου Πνεύµατος και εν τη Εκκλησία συνίσταται η αγιότητα. Μόνο µέσα στην Εκκλησία µπορεί να γίνει κάποιος άγιος και ποτέ και πουθενά αλλού. ∆εν είναι επίσης τυχαίο πως τους προ Χριστού ενάρετους και πιστούς της Παλαιάς ∆ιαθήκης δεν τους αποκαλεί αγίους, αλλά δικαίους.
Η Εορτή των Αγίων Πάντων τους πρώτους αιώνες ήταν γιορτή µόνο των Μαρτύρων. Έτσι έχουµε οµιλία του ιερού Χρυσοστόµου, τον 4ο αιώνα, για την εορτή αυτή. Το Τυπικό της Αγίας Σοφίας της Κωνσταντινουπόλεως κατά τον δέκατο αιώνα προβλέπει σύναξη και παννυχίδα στο ναό των Αγίων Μαρτύρων. Η εορτή τιτλοφορείται «των Αγίων Πάντων», αλλά το συναξάρι της ηµέρας επισηµαίνει ότι κατ’ αυτήν επιτελείται η µνήµη «των αγίων και καλλινίκων µαρτύρων των εν πάση τη οικουµένη κατά διαφόρους καιρούς µαρτυρησάντων υπέρ του ονόµατος του Μεγάλου Θεού και Σωτήρος Ηµών Ιησού Χριστού». Έστω κι αν η εορτή ξεκίνησε για τους Αγίους Μάρτυρες και επεκτάθηκε στη συνέχεια για Πάντες τους Αγίους, ωστόσο οι Άγιοι Πατέρες θέσπισαν τη συλλογική αυτή εορτή για τους εξής λόγους: την κοινή µαρτυρία για την Ανάσταση του Ιησού Χριστού, χωρίς την οποία η πίστη µας είναι µάταιη. Η Εκκλησία, που είναι η µεγάλη πραγµατικότητα στον κόσµο, είναι θεµελιωµένη πάνω στην Ανάσταση του Χριστού. Η άθληση των Αγίων Μαρτύρων και η άσκηση των Οσίων Ασκητών, και η προσδοκία των λαών, όλα στηρίζονται και όλα δικαιώνονται στην Ανάσταση του Ιησού Χριστού. ∆ίνουν άλλο νόηµα και στη ζωή και στο θάνατο.
Ο Θεός µας δηµιούργησε να γίνουµε, µε τη δική Του χάρη και τη δική µας θέληση και τον προσωπικό µας αγώνα, κατά χάριν θεοί, αλλά η είσοδος της αµαρτίας στον κόσµο, µε ευθύνη του ανθρώπου, είχε αναστείλει αυτή την αρχέγονη προοπτική, να φτάσουµε στο «καθ’ οµοίωσιν», δηλαδή στην θεοποίησή µας. Ο Κύριός µας Ιησούς Χριστός έγινε άνθρωπος για να δώσει τη δυνατότητα στον άνθρωπο να γίνει και αυτός θεός κατά χάριν. Αυτή ήταν η αποστολή Του στη γη, να νικήσει το διάβολο, τον αίτιο της συµφοράς µας, να καταργήσει το κακό και να µας ενώσει ξανά µε το ∆ηµιουργό µας, να µας κάνει αγίους, εικόνες της αγιότητας του Θεού. Αυτός είναι το έργο της Εκκλησίας, να µας µεταποιεί σε αγίους. Πολλοί άγιοι είναι γνωστοί και τιµώνται µε εορτές και πανηγύρεις και λιτανείες. Όµως υπάρχουν και πολλοί άγνωστοι και αφανείς άγιοι, γνωστοί στο Θεό, «νέφος µαρτύρων».
Η Κυριακή των Αγίων Πάντων είναι το µνηµείο του Αγνώστου Στρατιώτου της Ορθοδοξίας. Όλοι οι άγιοι, που τιµώνται χωριστά ο καθένας, είναι επιβεβληµένο να συναθροισθούν σε µία κοινή εορτή για να υπογραµµισθεί µ’ αυτόν τον τρόπο ότι όλοι µαζί αγωνίσθηκαν για ένα Χριστό, σε ένα κοινό στάδιο της αρετής, ότι υπό ενός Θεού στεφανώθηκαν και συνέστησαν την «µίαν Εκκλησίαν», προτρέποντας και εµάς να αγωνιζόµαστε µε όλες µας τις δυνάµεις «τον καλόν αγώνα» µε αυτούς στο πλάι µας, ώστε όταν ο Αγωνοθέτης Χριστός µας καλέσει στην εν ουρανοίς πανήγυρη των πρωτοτόκων, να µπορέσουµε να συναριθµηθούµε µετά των Αγίων του. Οι άγιοι έβαλαν ως στόχο της ζωής τους, την ένωσή τους µε το Χριστό και την απόκτηση του Αγίου Πνεύµατος.
Τι είναι οι άγιοι; Οι ορατές και καθαρές εικόνες του Χριστού, οι οποίες Τον µαρτυρούν και Τον φανερώνουν στην ιστορία. Τον οµολογούν, µη λογαριάζουν τις συνέπειες της οµολογίας τους. Κάποιοι Πατέρες της Εκκλησίας όρισαν τους αγίους ως το Χριστό παρατεινόµενο στους αιώνες. Και όντως ο Χριστός είναι αέναα παρών δια των αγίων Του, δια των καθαρών εικόνων Του. Με την πίστη τους, την αγία ζωή τους, και το σπουδαιότερο: την απόφασή τους να ανήκουν στο Χριστό, αξιώθηκαν να είναι ενωµένοι µαζί Του, οργανικά κύτταρα του αγίου µυστικού Σώµατός Του, αποτελώντας το ορατό, το αισθητό, µέρος Εκείνου. Είναι η επιβεβαίωση της αδιάψευστης επαγγελίας του Χριστού, ότι «εγώ µεθ’ υµών ειµι, πάσας τας ηµέρας έως της συντελείας του αιώνος» (Ματθ. 28,20), καθ’ ότι, στα πρόσωπα των αγίων είναι παρών ο Χριστός στον κόσµο και θα είναι ως τα έσχατα της ιστορίας. Η ανυπολόγιστη ευλογία για τον κόσµο είναι η αέναη εµφάνιση αγίων στην Εκκλησία και την ιστορία. ∆εν υπήρξε, δεν υπάρχει και δεν θα υπάρξει εποχή, κατά την οποία δεν θα υπάρχουν άγιοι στον κόσµο. Η απουσία αγίων θα σηµάνει και το τέλος του κόσµου. Ας µη λησµονούµε πως η παρουσία των αγίων στον κόσµο τον συντηρεί και τον συνέχει. Στην αντίθετη περίπτωση αυτός θα κατέρρεε και θα καταστρεφόταν, όπως οι αµαρτωλές πόλεις Σόδοµα και Γόµορρα, από όπου απουσίαζαν παντελώς οι δίκαιοι και γι’ αυτό ο Θεός απόστρεψε το πρόσωπό Του και αφανίστηκαν οι κάτοικοί τους.
Οι άγιοι είναι το καύχηµα της Εκκλησίας και γι’ αυτό απολαµβάνουν τιµών από τους πιστούς, ως «πιστοί θεράποντες τους ∆εσπότου Χριστού», όπως αναφέρει το «Συνοδικό» της Κυριακής της Ορθοδοξίας. Τους τιµάµε, τους αποδίδουµε τιµητική προσκύνηση. Τους επικαλούµαστε στις προσευχές µας και ζητάµε τη βοήθειά τους.
Έχει µία καταπληκτική δυναµική η παρούσα εορτή. Είναι προληπτικά και «δική µας» εορτή. Ο καθένας ξεχωριστά έχει το δικαίωµα να είναι παρών και όλοι µαζί, δυνητικά θα λέγαµε χωρίς να υπερβάλλουµε, ολόκληρη η οικουµένη εντάσσεται στη εορτή των Αγίων Πάντων. Μπορούµε έτσι να δούµε ο ένας τον άλλον, όχι ως απειλή, αλλά ως παιδιά του Θεού µε χαρά και αγάπη και µ’ αυτή τη θέαση να χτίσουµε «εν µετανοία» τον κοινό πολιτισµό και να περπατήσουµε «εν καινότητι ζωής».
Μάρτυρες του Χριστού και Άγιοι δεν είναι µόνο εκείνοι που θυσίασαν τη ζωή τους, που έχυσαν το αίµα τους για την πίστη του Ιησού Χριστού. Μάρτυρες είναι όλοι όσοι αγωνίσθηκαν και αγωνίζονται τον αγώνα του Ευαγγελίου του Χριστού µέσα στο «κανονικό» πλαίσιο της αγιοπατερικής σωτηριολογίας, δηλαδή της Ενορίας, της Επισκοπής, του Οικουµενικού Πατριαρχείου, της «µίας, αγίας, καθολικής και αποστολικής Εκκλησίας», µε ακρίβεια και συνέπεια. Είναι «µαρτύριο πνεύµατος» η καθηµερινή βίωση του λόγου του Σταυρού, η Σταύρωση των παθών, της ιδιοτέλειας και της κακίας µας.
Εν κατακλείδι, η άγιοι της Εκκλησίας µας, µε το παράδειγµά τους, είναι ακένωτος θησαυρός για µας, για την πνευµατική µας προκοπή και πρόοδο. Η καλλίτερη τιµή προς αυτούς είναι η µίµηση από µέρους µας. Μιµούµενοι τους αγίους µιµούµαστε το Χριστό, τον Οποίο εκείνοι µιµήθηκαν. Ακολουθώντας τα ίχνη τους, ακολουθούµε το Χριστό, τον Οποίο εκείνοι ακολούθησαν. Ας γίνουν λοιπόν οι φίλοι µας, οι δικοί µας άνθρωποι, οι δάσκαλοί µας, οι αρωγοί στη ζωή µας!
Αρχιµανδρίτης του Οικουµενικού Θρόνου
π. Μελχισεδέκ Αµπελικάκης
εφηµέριος Στερνών
