«Γίνου στον κάμπο λεμονιά , κι εγώ στα όρη χιόνι. Να λιώνω να ποτίζονται οι δροσεροί σου κλώνοι».
Πολλά είναι τα λαϊκά δίστιχα στην Κρήτη, οι μαντινάδες ,που είναι εμπνευσμένες από τις λεμονιές. Ο περιηγητής Μπελόν αναφέρει λεμονιές από το1549, εθεωρείτο δέντρο αριστοκρατικό και εφυτεύετο στους κήπους και τις αυλές των αρχοντόσπιτων χριστιανικών και τουρκοκρητικών.
Παλιά και κυρίως το οψιμοκαλόκαιρο που τα λεμόνια ήταν σε έλλειψη , οι νοικοκυρές πήγαιναν στα μπακάλικα και αγόραζαν χημικά υποκατάστατα των λεμονιών. Πολύ γνωστό ήταν το λεγόμενο «ξινό» γιατί πολλά φαγητά δεν τρώγονται χωρίς λεμόνι. Το «ξινό» βέβαια αυτό δεν είχε παρά μόνο την ξινίλα. Που άρωμα του λεμονιού…
Στην αυλή κάθε αστικού σπιτιού είναι φυτεμένες μια ή και δυο λεμονιές . Ένα τέτοιο καρποφόρο δένδρο κοντά στο σπίτι είναι ένας θησαυρός, είναι ομορφιά , μα είναι και λύση στην ανάγκη του νοικοκυριού που παρουσιάζεται σχεδόν κάθε μέρα. Βγαίνεις και κόβεις κατάφρεσκο ένα μυρωδάτο λεμόνι. Κάνεις λεμονάδες , φυλάς χυμό σε παγοκύστες για τον Αύγουστο που υπάρχει έλλειψη από λεμόνια και χρησιμοποιείται για την κουζίνα. Πιστεύεται συχνά ότι το λεμόνι είναι όξινο, διότι έχει ξινή γεύση.
Ωστόσο, σύμφωνα με την επιστήμη, το λεμόνι είναι μια αλκαλική τροφή. Όλοι γνωρίζουν ότι η αλκαλική διατροφή προστατεύει από διάφορες ασθένειες
Το λεμόνι πρέπει να υπάρχει στο τραπέζι για να προσθέτουμε μερικές σταγόνες στο πόσιμο νερό για την αποτοξίνωση του ήπατος και της χολής . Βοηθά στην απώλεια βάρους και ενυδατώνει το λεμφικό σύστημα και βοηθάει την λειτουργία των επινεφριδίων. Αυτοί που πίνουν βιομηχανικούς χυμούς καλό είναι να προσθέτουν σε αυτούς μερικές σταγόνες φρέσκου λεμονιού. Η λεμονάδα βραστή με ζάχαρη βοηθά την πέψη και δίνει ευεξία ,αυτή η λεμονάδα αποτελεί στοιχείο της γνωστής << Κρητικής διατροφής >> που δίδει μακροζωία στους Κρητικούς
Ο φλοιός και η πούλπα των καρπών των λεμονιών περιέχουν σημαντικά συστατικά (αιθέρια έλαια, φλαβονοειδή κ.λ.π ) τα οποία είναι ρυθμιστές διαφόρων παθήσεων
Η καλλιέργεια των λεμονιών τα τελευταία χρόνια είναι ικανοποιητική στην χώρα μας, γιαυτό και φυτεύονται νέες φυτείες λεμονιάς σε όλη την χώρα και ιδιαίτερα στις περιοχές που δεν είναι παγετόπληκτες. Επίσης πολλές φυτείες πορτοκαλιάς μετατρέπονται σε λεμονιές , εξαιτίας της αδυναμίας διάθεσης των πορτοκαλιών στις αγορές. Φέτος η μεγαλύτερη ποσότητα των ομφαλομφόρων πορτοκαλιών Μερλιν έμειναν αδιάθετα πάνω στα δέντρα και ξελάφρωσαν τα δέντρα με τις προσβολές από την μύγα της Μεσογείου…. Δυστυχώς η φετινή χρονιά ήταν φρικτή.
Έχουμε ένα κλίμα πολύ ευνοϊκό για την καλλιέργεια της λεμονιάς ,ιδιαιτερα η Κρήτη ,η Πελοπόννησος και η Δυτική Ελλάδα. και όμως για να καλύψουμε τις ανάγκες της αγοράς μας αναγκαζόμαστε να εισάγουμε λεμόνια από την Τουρκία και την Αργεντινή, τα λεμόνια που έρχονται από αυτές τις δυο χώρες δεν είναι φρέσκα αλλά είναι αποθηκευμένα επί μακρό χρονικό διάστημα σε ψυγεία και έχουν υποστεί μετασυλλεκτικές επεμβάσεις με μυκητοκτόνα για να μην σαπίσουν.
Το μεγάλο πρόβλημα στην αναδιάρθρωση της καλλιέργειας της λεμονιάς είναι ότι οι συντελεστές που στηρίζουν το εμπόριο και ευνοούν την διάθεση τους στην αγορά όπως είναι οι συνεταιρισμοί οι οποίοι έχουν διαλύσει και οι ομάδες παραγωγών που βρίσκονται σε αποδιοργάνωση και χωρίς δομές για να μπορέσουν να αποθηκεύσουν και να οργανώσουν εξαγωγικές δραστηριότητες, αυτοι οι συντελεστές σήμερα είναι σε ανυπαρξία. Όμως, τα Χανιά σε αυτή την φάση της αναδιάρθρωσης των λεμονιών και της διάθεσης τους στην αγορά είναι τυχερά γιατί υπάρχουν παραγωγοί και επιχειρηματίες στον τομέα των λεμονιών με μεγάλες υποδομές και εγκαταστάσεις που υπάρχουν στα Χανιά και άλλες πόλεις, με τεράστιους ψυκτικούς χώρους που τους ζηλεύουν οι μεγάλες επιχειρήσεις του εξωτερικού και με μακρόχρονη πείρα στις εξαγωγές.
Επιχειρηματίες πρόθυμοι να συνεργαστούν με την επιστήμη και να βελτιώσουν την μετασυλλεκτική συντήρηση των λεμονιών. Η έρευνα στην μετασυλλεκτική συντήρηση των εσπεριδοειδών είναι μηδαμινή.
Κάτι ανάλογο είχε συμβεί με τα μανταρίνια Ortanique στο νομό Λακωνίας όπου τοπικός εξαγωγέας βοήθησε στην ανάπτυξη της καλλιέργειας της μανταρινιάς Ortanique και η παραγωγή του Νομού Λακωνίας είχε φτάσει στις 20.000 τόνους ενώ στα Χανιά με μια παραγωγή 100 τόνων Ortanique τα μανταρίνια μένουν απούλητα λόγο έλλειψης εμπόρου.
Βλέπουμε ότι σ’ ένα τόπο που υπάρχουν προικισμένοι επιχειρηματίες στην διακίνηση των αγροτικών προϊόντων είναι ευλογία για την ανάπτυξη της τοπικής αγροτικής κοινωνίας.
Δυστυχώς το συνεταιριστικό κίνημα έχει εκλείψει. Θέλω να είμαι σαφής : Στη χώρα υπάρχουν επιχειρηματίες που προσδίδουν ουσιαστικό περιεχόμενο στην έννοια της υγιούς επιχειρηματικότητας, που αναζητούν την καινοτομία με την εφαρμογή των τεχνικών του σύγχρονου στρατηγικού marketing management,παλεύουν μέσα στον ανταγωνισμό και σέβονται τον κόσμο της αγροτιάς.
Έχουν γίνει πολλά προγράμματα αναδιάρθρωσης των εσπεριδοειδών ιδιαίτερα στα μανταρινοειδή, ,χωρίς έρευνα της αγοράς και χωρίς την συνύπαρξη εξαγωγικού φορέα. Δυστυχώς όλα απέτυχαν και οι αναδιαρθρώσεις ήταν μια χίμαιρα.
*O Eυτύχιος Πρωτοπαπαδάκης είναι δρ γεωπόνος
