Κάθε χρόνο την ίδια ημερομηνία η μνήμη ανακαλεί τον Μάη του 1941, την επέτειο της Μάχης της Κρήτης, ενώ ταυτόχρονα πλήθος εκδηλώσεων τιμά τους πεσόντες. Πολλές βιωματικές ιστορίες από ηλικιωμένους συγγενείς, φίλους και λογοτέχνες έχουν γίνει γνωστές, καθώς τα γεγονότα είναι σχετικά πρόσφατα. Η ποιητική ματιά της Βικτωρίας Θεοδώρου είναι μια ανεξίτηλη μαρτυρία των γεγονότων:
«[…]Μαθήτρια γυμνασίου θ’ ακούσω την κήρυξη του πολέμου. Τις καμπάνες για τις νίκες του ελληνικού στρατού στην Αλβανία, τους θρήνους από τα σπίτια των θυμάτων. Τα σχολεία κλείνουν, αρχίζει ο αποκλεισμός, οι βομβαρδισμοί, η έξοδος των κατοίκων. Οι Γερμανοί κατέβηκαν ήδη στην Αθήνα. Ετοιμάζουν μέσα στο Μάη την εισβολή. Η μητέρα μου με στέλνει στα Τοπόλια της Κισάμου μαζί με τα αδέλφια μου.
Έρχεται η τρομερή ναζιστική ακρίδα. Ο ουρανός σκοτεινιάζει. Τεράστια οπλιταγωγά ακουμπούν πετώντας στα κυπαρίσσια. Πολυβολούν τους χωριανούς, που αιφνιδιασμένοι στην αρχή τα νομίζουν αμερικανικά! Κι αφού σκορπίζουν το δέος και το θειάφι ρίχνουν τους αλεξιπτωτιστές κοντά μας. Αρχίζουν οι μάχες. Οι άνδρες τρέχουν προς τον κάμπο του Καστελιού για να υπερασπιστούν τα χώματά τους. Οι άμαχοι γυρεύουν σπήλαια και χαράδρες. Τα αεροπλάνα τούς κυνηγούν. Μαίνεται ο πόλεμος στον Κίσσαμο και στο Μάλεμε. Δέκα μέρες καίγονται τα Χανιά από τις εμπρηστικές. Τα λάδια τρέχουν πύρινος ποταμός προς τη θάλασσα. Το Καστέλι, η πλατεία Σπλάντζιας, ο ναός, τα πέτρινα αρχοντικά γύρω από το Δημοτικό Κήπο σωριάζονται. Το εμπορικό κέντρο και ο συνοικισμός των προσφύγων. Το κοιμητήριο του Αγίου Λουκά ανασκάβεται από τις βόμβες. Τρεις δυνάμεις σφυροκοπούν το λιμάνι της Σούδας και τα Χανιά. Οι Ιταλοί, οι Γερμανοί και οι Άγγλοι. Στέναξαν τα επικά όρη. Οι κάτοικοι, οι δημόσιοι υπάλληλοι που έπρεπε να συνεχίσουν τη δουλειά τους (και η μητέρα μας στο κλειστό σχολείο της) έτρεχαν αλλόφρονες στα “καταφύγια” με το ουρλιαχτό της σειρήνας. Η Οβριακή ερήμωσε. Οι Εβραίοι συμπολίτες χάθηκαν, για μια “εξορία” χωρίς επιστροφή.
Ήσουν αφύλακτη μητρική μου πόλη. Πολύ ανοικτή και φιλόξενη. Κατάσκοποι σε είχαν χαρτογραφήσει. Ήξεραν την κάθε σου πέτρα. Χτισμένη στον ανοιχτό γιαλό του κόλπου, εκτεθειμένη στους πειρατές. Η Σπάθα από τα δυτικά, το πελώριο ακρωτήρι -σπαθί και τείχος- δεν σε έσωσε αυτή τη φορά. Το Μάλεμε κυριεύθηκε παρά τη λυσσαλέα αντίσταση. Οι ορδές μπήκαν στο άδυτό σου. Ανεξίκακη πόλη. Έδωσες χώμα στο Μάλεμε, στο ύψωμα 107, για να ταφούν με τιμές και γρανίτη οι κατακτητές σου. Ακόμα και σήμερα “ησυχάζουν” στον άρειο ύπνο τους. Πού είναι το μνημείο των πολιτών που σε υπερασπίστηκαν; Να φέρω λουλούδια και ελεγεία. Να προσεύχομαι για την Ειρήνη, την ευημερία σου».
Βικτωρία Θεοδώρου «Η γενέθλια πόλη μου»
Πηγές
http://victoriatheodorou.blogspot.com/, «Επτά Ημέρες» «Καθημερινή» 31/3/2020.
