Μπορεί να μείνει κάποιες ώρες, μόνος του, με τους Χριστούς, τις Παναγίες, τους Πρόδρομους και τους άλλους Αγίους του Κώστα Ζαζά. Να κουβεντιάζει μαζί τους, να βλέπει την ουσία των πραγμάτων και τα πράγματα της ουσίας. Προπάντων τις μέρες της Μεγαλοβδομάδας. Ο Ζαζάς έχει έναν δικό του, ένα ξεχωριστό τρόπο να προσεγγίζει τη θεανθρώπινη φύση και την αγιότητα, τόσο στους πίνακές του όσο και στα γλυπτά του. Ο Σταυρωμένος Χριστός πάντα θα ανασταίνεται, το μήνυμα που μεταφέρει… Τα που έγραψα, μεταξύ των άλλων, ύστερα από την “περιδιάβασή” μου στην έκθεση φορητών εικόνων και γλυπτών, με τον γενικό τίτλο “Πάσχα 2019” του Κώστα Ζαζά, που λειτουργεί αυτές τις μέρες στο Παρθεναγωγείο Βάμου. Μεσημέρι Κυριακής των Βαΐων στην ιστορική πρωτεύουσα της πάλαι ποτέ επαρχίας των Αποκορώνων. Πανταχού παρούσα και τα πάντα πληρούσα η άνοιξη…
Μια Μεγάλη Τετάρτη, πριν από 20 περίπου χρόνια, η γνωριμία μου με τον Κωστή Ζαζά, στο εργαστήρι που μόλις είχε ανοίξει στη Σούρη Αποκορώνου. Στην ερημία της ηρεμίας του και στην ηρεμία της ερημίας του, όπως είχα γράψει τότε στα “Ακροθιγώς”. Του το λέω, κάποια στιγμή και χαμογελά. Εξακολουθεί να έχει το εργαστήρι του στη Σούρη, επιμένει να ζει στην ερημία της ηρεμίας του και στην ηρεμία της ερημίας του, ζωγραφίζοντας διαρκώς και κάνοντας γλυπτά και ανάγλυφα με υλικό την αποκορωνιώτικη πέτρα. Ο ορισμός του καλλιτέχνη ο Κώστας Ζαζάς, κάθε φορά που θα τον συναντήσω στις εκθέσεις του, αυτό σκέφτομαι.
Η Μεγαλοβδομάδα όπως την “βλέπει” και την αποτυπώνει σε φορητές εικόνες, καμωμένες με αυγοτέμπερα και σε γλυπτά ο Κωστής Ζαζάς. Η Βαϊοφόρος, ο Μυστικός Δείπνος, η Προδοσία, η Σύλληψη, η Σταύρωση, η Αποκαθήλωση, η Ανάσταση. Οχι σαν λατρευτικά αντικείμενα, σαν “είδωλα”, αλλά σαν έργα τέχνης, σαν “προσκλητήρια” για προβληματισμό, για αναζήτηση του θείου μέσα στο ανθρώπινο και του ανθρώπινου μέσα στο θείο. Για μια αναμέτρηση με τις “μνήμες” που λειτουργούν και λειτουργούνται…
Ταγμένος στην (και για την) Τέχνη ο εκ Βελουχίου της Φθιώτιδας ορμώμενος Κωστής Ζαζάς, που έχει κάνει πάμπολλες εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, έχει αγιογραφήσει πολλές εκκλησίες και πολλά γλυπτά και ανάγλυφά του βρίσκονται σε δημόσιους χώρους της πατρίδας μας. Ζωγραφίζει και σκαλίζει ό,τι βρει μπροστά του, μου λέει κάποια στιγμή, η σύζυγός του, η και καλή μου φίλη και καλή φιλόλογος καθηγήτρια Αργυρώ Παπαδάκη, ενώ αφήνουμε τον χώρο της Εκθεσης και πηγαίνουμε για το σπίτι τους. Εδώ… ξεσταίνομαι! Γεμάτοι με έργα του, όλοι, μα όλοι οι τοίχοι, κι όλες οι πόρτες, κατά θέματα!.. Ο χρόνος που έχω στη διάθεσή μου παραείναι λίγος, τι κρίμα, ωστόσο…
Σημείωση: Η Εκθεση “ΠΑΣΧΑ 2019” του Κωστή Ζαζά, τα εγκαίνια της οποίας έγιναν στις 19 Απριλίου θα είναι ανοικτή για το κοινό μέχρι και τη Δευτέρα του Πάσχα 29 Απριλίου (ώρες λειτουργίας 6-10 μ.μ.)
Αναμνήσεις Μεγάλης Παρασκευής
Μεγάλη Παρασκευή στο Νίππος, πού αλλού; Ξυπνούμε λίαν πρωί, πριν χαράξει η μέρα με τον αδερφό μου, η μάνα μας, ωστόσο, λείπει απ’ το σπίτι. Εχει πάει να θυμιάσει στο Αγιο Πνεύμα, στον Αϊ Γιώργη της Πλατέας, στη Μεσοχωριανή Παναγία και, βέβαια, στον Αγιο Αθανάση. Είμαστε αρκετά μεγάλοι πια, στα πέντε εγώ στα τριάμισι ο Αντώνης και ξέρουμε μέσες άκρες το “τυπικό” της ημέρας. Η δεύτερη δουλειά της μάνας μας, σήμερο, είναι να μας λούσει με το νερό που θα βράσει με τα νερατζόφυλλα στον μεγάλο τέντζερη. Τα μάτια μας θα τσούζουν, όμως δε θα κλάψουμε. Σήμερο κλαίνε μόνο για τον Χριστό που τον σταυρώσανε οι κακοί αθρώποι. Γι’ αυτό χτυπούν λυπητερά οι καμπάνες, γι’ αυτό θα στολίσουνε οι κοπελιές τον Επιτάφιο στον Τίμιο Σταυρό, γι’ αυτό πάμε απόψε στο νεκροταφείο.
Και ο πατέρας λείπει. Θα έχει πάει τη φοράδα μας και τις αίγες μας στους Βλάσηδες. Η γιαγιά μας η Στυλιανίτσα έχει ποθάνει, «έχει πάει στον ουρανόν», όπου είναι αγγελάκι εδώ κι ένα χρόνο, το Γιωργάκι μας. Κι αυτό το ξέρουμε. Οχι όμως και ότι σε εφτά μήνες θα γεννηθεί η Στέλλα μας. Ούτε βέβαια για τη γέννηση σε δυο χρόνια της Ευανθίας μας που θα γίνει κι αυτή αγγελάκι και της Χρυσούλας μας ξέρουμε. Ανυποψίαστοι εντελώς γι’ αυτά και για όλα όσα πρόκειται να συμβούν αυτή τη Μεγάλη Παρασκευή…
«Σήμερο μαύρος ουρανός, σήμερο μαύρη μέρα/ σήμερο ούλοι χλίβονται και τα βουνά λυπούνται…». Δεν είμαστε ακόμα έτοιμοι να πούμε τα “Πάθη του Χριστού”, είμαστε μικροί ακόμη, προπονούμαστε για του χρόνου, λοιπόν. Μάς το υποσχέθηκε, χθες η μάνα μας, όταν της παραπονεθήκαμε…
